امور زیربناییكشاورزی و دامپروری

جزئیات طرح «نشانه جغرافیایی» محصولات کشاورزی ایران

اجرای طرح نشانه جغرافیایی که اخیر با همکاری فائو در ایران آغاز شده، موجب توسعه بوم‌گردی و گردشگری کشاورزی مرتبط با نشانه‌های جغرافیایی می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی، نشان یا نشانه جغرافیایی با اشاره به مبدأ جغرافیایی تولید یک محصول یا خدمت، نوعی اطلاع‌رسانی به مشتری است و اغلب بیانگر ویژگی‌های کیفی خاصی است که مشتریان به دنبال آن هستند. استفاده از این نشان، می‌تواند رشد فروش آن محصول و خدمت را به همراه داشته باشد.

اگرچه بسیاری از مثال‌ها پیرامون نشانه‌های جغرافیایی مربوط به محصولات کشاورزی است (مانند «زعفران قائنات»، «خرمای پیارم حاجی آباد ایران» و «انجیر استهبان ایران»)، اما نشانه جغرافیایی تنها برای این منظور استفاده نشده و طیف وسیعی از محصولات صنعتی هم، قابلیت حفاظت از طریق نشانه‌های جغرافیایی را دارا هستند.

طرح نشانه‌های جغرافیایی یکی از طرح‌هایی است که اخیراً جهت اجرایی‌کردن آن در کشور با همکاری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) فعالیت‌هایی آغاز شده است. در اجرای این طرح دو کاندید اصلی شامل کشمش ملایر و گردوی تویسرکان انتخاب شده که عملیات اجرایی آن نیز تا حدود زیادی پیش رفته است؛ ضمن اینکه یک کاندید بالقوه دیگر یعنی زعفران قائنات در این زمینه وجود دارد. در واقع این طرح برای کمک به تعیین و شناسایی این محصولات و کمک به ثبت آنها از طریق یک ساز و کار ملی انجام می‌گیرد که در تمامی مراحل، لازمه آن مشارکت تمامی ذی نفعان محلی است. این طرح در مرحله تدوین است و بخش زیادی از بررسی‌های میدانی آن انجام شده است.

در همین زمینه خبرنگار مهربا «استفان پَسِری» (Stephane Passeri) ، مدیر گروه تخصصی دفتر آسیا و اقیانوسیه فائو در زمینه نشانه‌های جغرافیایی گفتگویی را انجام داده که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.

عناصر و مؤلفه‌های اصلی در نشانه‌های جغرافیایی (Geographical Indications) چیست؟

در خصوص تعریف بین‌المللی نشانه‌های جغرافیایی می‌توان به پیمان حقوق مالکیت فکری سازمان جهانی تجارت رجوع کرد که در آنجا به صورت موجز تعریفی از این مفهوم ارائه شده است: «نشانه‌های جغرافیایی، نشانه‌هایی هستند که تعیین می‌کنند یک کالا از سرزمین یک کشور عضو، منطقه یا ناحیه‌ای در آن سرزمین نشأت گرفته است، جایی که یک کیفیت، شهرت یا دیگر ویژگی‌های مشخص کالا اساساً منتسب به منشأ جغرافیایی آن است.»

نشانه‌های جغرافیایی مربوط به محصولات کشاورزی است (مانند «زعفران قائنات»، «خرمای پیارم حاجی آباد ایران» و «انجیر استهبان ایران»)، اما نشانه جغرافیایی تنها برای این منظور استفاده نشده و طیف وسیعی از محصولات صنعتی هم، قابلیت حفاظت از طریق نشانه‌های جغرافیایی را دارا هستند عنوان و برچسب نشانه‌های جغرافیایی به محصولاتی با یک منشأ خاص جغرافیایی مرتبط است، محصولی که نتیجه برهم‌کنش و تأثیرات محیط محلی همچنین دانش بومی تولیدکنندگان محلی است که اغلب در طی زمان و نسل به نسل منتقل شده و باعث می‌شود آن محصول و نام سرمنشأ (جغرافیایی) آن از شهرت خاصی برخوردار شود.

بر این اساس این محصول با آن نام خاص جغرافیایی خوانده می‌شود. (ثبت) نشانه‌های جغرافیایی باعث حفظ نام آن محصول و ویژگی‌های خاص منتسب به آن می‌شود.

ثبت نشان‌های جغرافیایی و حمایت حقوقی به دست آمده از این طریق چه کارکرد و و فایده‌ای دارد؟

نشانه‌های جغرافیایی همانند علامت‌های تجاری یا گواهی ثبت اختراعات، به مثابه یک حق مالکیت معنوی است. این به معنای آن است که نشانه‌های جغرافیایی در کشورهایی که در آن‌ها به ثبت رسیده‌اند، از نظر قانونی محافظت می‌شوند. در این شرایط، افرادی که بدون پایبندی به ویژگی‌ها و قواعد نشانه‌های جغرافیایی از چنین عنوانی استفاده کنند، قانون را نقض کرده و در نتیجه قابل پیگرد قضائی هستند.

حمایت حقوقی ناشی از ثبت نشانه‌های جغرافیایی از تولیدکنندگان این محصولات در مقابل سوءاستفاده از عنوان نشانه‌های جغرافیایی حمایت می‌کند، علاوه بر آن مصرف‌کنندگانی که ممکن است بر اثر کاربرد نادرست عناوین نشانه‌های جغرافیایی – برای دیگر محصولات دارای منشأ و ویژگی‌های متفاوت – گمراه شوند نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند.

با این توصیف، منفعت بالایی برای کشاورزان و کارآفرینان بومی و محلی دارد. اما آیا می‌تواند در انحصار یک شرکت یا شخص قرار بگیرد؟

یک نشانه جغرافیایی برای اینکه ثبت شود و مورد حمایت حقوقی قرار بگیرد، لازم است که «یکتا بودن» آن با ارائه مستندانی متقن و مستحکم در خصوص ارتباط واقعی محصول و منشأ آن توجیه گردد. این ارتباط یا حلقه وصل معمولاً بر سنت و دانش بومی ومحلی همچنین اکوسیستم خاص یک ناحیه جغرافیایی تآکید دارد. بنابراین به صورت گروهی تحت مالکیت تمامی تولیدکنندگان آن محصول خاص واجد عنوان نشانه‌های جغرافیایی قرار دارد.

براین اساس، نشانه‌های جغرافیایی نمی‌توانند در مالکیت یک شرکت یا شخص منفرد باشند، همچنین نمی‌توانند از محل جغرافیایی خود منفک شده و به دیگر مناطق منتقل شوند. زمانی که نشانه‌های جغرافیایی تحت حمایت حقوقی قرار بگیرند، جوامع بومی و تولیدکنندگان محلی کنترل آن را در اختیار خواهند داشت و در پی آن می‌توانند از طریق تجاری‌سازی محصولات واجد نشانه‌های جغرافیایی در سطوح محلی و بین‌االمللی موجب اعتباربخشی به این نشانه‌های جغرافیایی شوند.

همچنین جوامع بومی و تولیدکنندگان محلی از این طریق می‌توانند موجب توسعه بوم‌گردی و گردشگری کشاورزی مرتبط با نشانه‌های جغرافیایی شده و از این طریق موجب شناساندن آن ناحیه جغرافیایی، سنت‌ها و محیط زیست محلی به مشتریان و گردشگران شوند.

نشانه‌های جغرافیایی ایرانی اگر در وهله اولی در سطح ملی مورد حمایت قرار نگیرند، نمی‌توانند در خارج نیز مورد حمایت قرار بگیرند

ممکن است مزیت‌های نشان جغرافیایی از سوی دیگر طرف‌های داخلی یا خارجی مورد سوءاستفاده قرار بگیرد؟

اول از همه باید به این نکته توجه شود که تنها تولیدکنندگان محلی محصولات واجد عنوان نشانه‌های جغرافیایی می‌توانند به صورت جمعی درخواست حمایت حقوقی از چنین نشانه‌های جغرافیایی را تهیه و ارائه کنند. در این شرایط، اغلب اوقات یک انجمن غیرانتفاعی از دست‌اندرکاران هر یک از نشانه‌های جغرافیایی برای تضمین فراگیر بودن چنین فرآیندی شکل می‌گیرد. تمامی تولیدکنندگان و طرف‌های دخیل در تعیین و تدوین نشانه‌های جغرافیایی، باید بتوانند از عنوان نشانه‌های جغرافیایی استفاده کنند.

قوانین ملی به همراه قوانین کشورهای خارجی نیز که از ثبت و کنترل نشانه‌های جغرافیایی حمایت می‌کنند نیز بر مالکیت جمعی نشانه‌های جغرافیایی و حمایت حقوقی از آن‌ها صحه می‌گذارند.

محصولات صاحب نشان جغرافیایی معمولاً از قیمت‌شان نسبت به سایر محصولات بالاتر است. این در حالی است که قیمت، عامل تعیین کننده‌ای در قدرت رقابت است. این تعارض را چگونه می‌توان توضیح داد؟

نشانه‌های جغرافیایی تضمین‌کننده حفظ ویژگی‌های خاص یک محصول هستند و موجب ایجاد ارزش افزوده برای محصولات سنتی می‌شود؛ به این صورت که از طریق فرآیندهای کنترل داخلی (انجمن‌ها یا گروه‌هایی متشکل از تولیدکنندگان) همچنین فرآیندهای کنترل و احراز صلاحیت بیرونی، بر محصولات نظارت اعمال می‌کند و موجب شکل‌گیری اعتماد و شفافیت برای تولیدکنندگان و از آن مهمتر مصرف‌کنندگان می‌شود.

این مسئله توجیه‌کننده این مسئله است که چرا محصولات واجد نشانه‌های جغرافیایی با قیمت‌های بالاتری در بازار عرضه می‌شوند.

گستره بازار تقاضای کنونی و آتی برای محصولات دارای برچسب نشانه‌های جغرافیایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بازار محصولات نشانه‌های جغرافیایی طی یک فرآیند طبیعی در حال گسترش است، زیرا که تأمین‌کننده تقاضای گروه‌هایی از مصرف‌کنندگان است که دارای سطح تحصیلات بالاتر بوده و یا نسبت به کیفیت محصولات دغدغه‌مند هستند.

بازار محصولات نشانه‌های جغرافیایی طی یک فرآیند طبیعی در حال گسترش است، زیرا که تأمین‌کننده تقاضای گروه‌هایی از مصرف‌کنندگان است که دارای سطح تحصیلات بالاتر بوده و یا نسبت به کیفیت محصولات دغدغه‌مند هستند

این نوع بازار اغلب در مناطقی که شاهد رشد طبقه متوسط و بالا هستند پیدا می‌شود. در این گونه از بازارها، مصرف‌کنندگان خواهان این هستند که درباره کالاهایی که به دنبال خرید و مصرف‌شان هستند، اطلاعات بیشتری کسب کنند و در این مسیر حاضر به پرداخت مبالغ بالاتری نیز هستند. همچنین نشانه‌های جغرافیایی موجب افزایش جذابیت و رونق بوم‌گردی و گردشگری کشاورزی در ابعاد داخلی و بین‌المللی می‌شود زیرا این نشانه‌های به ویژگی‌های خاص و یکتای محیطی همچنین فرهنگ و خِرّد محلی ارتباط دارند، مسائلی که به‌نوبه خود جذابیت روزافزونی دارند.

نشانه‌های جغرافیایی چه تأثیراتی بر محیط طبیعی و تنوع زیستی دارند؟

نشانه‌های جغرافیایی به همراه قیمت‌های بالاتر محصولات مرتبط به آن‌ها و یکتایی این محصولات، موجب ایجاد انگیزه در تولیدکنندگان برای حفظ و نگهداشت ارقام و گونه‌های خاص و بومی، و شیوه‌های تولید سنتی و بومی تطبیق‌یافته با محیط زیست می‌شود.

این شیوه‌های تولید سنتی و بومی و محصولات منتج از آن‌ها هرچند که ممکن است بهره‌وری کمتری داشته باشند اما واجد کیفیت‌های دیگری هستند که دارا بودن عنوان نشانه‌های جغرافیایی موجب تبلیغ و ترویج آن‌ها در بین شمار فزاینده‌ای از مصرف‌کنندگان دغدغه‌مند نسبت به تنوع زیستی می‌شود.

محصولات واجد عنوان نشانه‌های جغرافیایی اغلب اوقات نقشی محوری در (زندگی و معیشت) جمعیت‌های محلی دارند. این محصولات بخشی از فرهنگ و تاریخ محلی هستند و در اقتصاد و اشتغال محلی نقش‌آفرین هستند. بر این اساس می‌توان گفت که این محصولات در حفظ فرهنگ و میراث بومی و مادی مشارکت مؤثری دارند.

مهمترین معیارها برای ثبت یک نشانه جغرافیایی چیست؟

یک نشانه جغرافیایی را در صورتی می‌توان ثبت کرد که نشان‌دهنده این باشد که محصولی دارای یک ویژگی خاص مرتبط با منشأ جغرافیایی آن است. این کار می‌تواند از طریق برهم‌کنش عناصر طبیعی محلی (زیست‌بوم محلی دارای تنوع زیستی خاص، اقلیم و…)، عنصر انسانی (دانش فنی و سنت‌های بومی) و از طریق نشان‌دادن تاریخ و شهرتی که هم‌اکنون با آن نام مدنظر برای نشانه جغرافیایی مرتبط است، به دست آید.

فرآیند ثبت نشانه‌های جغرافیایی برای یک محصول خاص آن‌هم در سطح ملی چه مقدار زمان‌بر است؟

این مسئله عمدتاً به نظام ثبت و تجارب هر کشور بستگی دارد، اما به‌طور میانگین، ۲ سال به طول می‌انجامد. در واقع این مسئله به تجارب هر کشور در بررسی درخواست‌های ارائه‌شده برای ثبت نشانه‌های جغرافیایی همچنین منابع تخصیص یافته به نهادهای دولتی صلاحیت‌دار برای پیگیری چنین مسئله‌ای، خصوصاً از نظر منابع انسانی، بستگی دارد.

در حالت کلی، تکمیل فرآیند ثبت نشانه‌های جغرافیایی از صفر تا صد (شامل سازماندهی گروه‌های ذی‌نفع نشانه‌های جغرافیایی، جمع‌آوری اطلاعات لازم برای تدوین پیش‌نویس سند ویژگی‌های مدنظر برای آن محصول و آماده‌سازی فرآیند و سازوکار کنترل برای تضمین تجاری‌سازی مناسب محصولات مرتبط با نشانه‌های جغرافیایی) حدود ۲ سال به درازا می‌کشد.

آیا برای آغاز فرآیند ثبت نشانه‌های جغرافیایی الزامات و مقدمات خاصی وجود دارد؟

لازمه آن وجود یک فرآیند قانون‌گذاری مناسب است. این فرآیند قانون‌گذاری باید تعیین‌کننده موارد زیر باشد: اینکه چه کسی می‌تواند برای ثبت نشانه‌های جغرافیایی درخواست ارائه کند: که باید شامل گروهی باشد که به شکل فراگیری نماینده تولیدکنندگان یک محصول واجد شرایط نشانه‌های جغرافیایی و شبکه ارزش مرتبط با آن باشد (منظور تمامی تولیدکنندگانی هستند که بتوانند به ویژگی‌های مدنظر آن نشانه جغرافیایی پایبند باشد و با این مسئله که برای عضویت در این گروه و استفاده از عنوان و برچسب نشانه‌های جغرافیایی در معرض رویه کنترل قرار بگیرند موافقت کنند.)

مرجع صلاحیت‌دار ملی که نهاد رسمی متولی مدیریت نظام نشانه‌های جغرافیایی ملی (شامل سنجش و ارزیابی درخواست‌ها برای ثبت نشانه‌های جغرافیایی ملی و خارجی، ثبت سوابق نشانه‌های جغرافیایی، کنترل نشانه‌های جغرافیایی و …)

کامبوج کمتر از ۱۰ سال پیش «فلفل کامپوت» را به عنوان یک نشانه جغرافیایی ثبت کرد و هم‌اکنون به یکی از مشهورترین فلفل‌های جهان تبدیل شده است. طی این مدت قیمت عرضه این محصول در پای مزرعه از ۴ یورو در هر کیلوگرم به ۱۵ یورو و قیمت خرده‌فروشی آن در فروشگاه‌ها به بیش از ۱۰۰ دلار در هر کیلوگرم رسیده است. شهر کامپوت هم از این بابت مشهور شده و جذابیت زیادی را در زمینه بومگردی و گردشگری کشاورزی به دست آورده است

چه توصیه‌هایی برای مقامات و ذی‌نفعان ایرانی در این زمینه دارید؟

اینکه لازم است به شکل واقع‌بینانه‌ای زمان کافی برای مشورت با تولیدکنندگان، فعالان و تجار نقش‌آفرین در تمامی زنجیره ارزش را در نظر گرفت تا بتوان با تهیه پیش‌نویسِ ویژگی‌های مدنظر برای ثبت نشانه‌های جغرافیایی، زمینه شکل‌گیری یک فهم و مالکیت مشترک بر سر مفهوم نشانه‌های جغرافیایی همچنین تهیه نقشه راه مناسب جهت توسعه پایدار هر یک از نشانه‌های جغرافیایی حاصل شود. در این خصوص لازم است که که مقامات مسئول به دنبال تسهیل این فرآیند باشند، هرچند لازم نیست که رأسا دست به ثبت نشانه‌های جغرافیایی بزنند زیرا این کار رویه‌های خاص خود را دارد.

نشانه‌های جغرافیایی در سطح جهانی تا چه میزان رسمیت یافته و پذیرفته شده‌اند؟

نشانه‌های جغرافیایی یک حق مالکیت معنوی به رسمیت‌شناخته‌شده در سطح جهان است؛ هرچند که نشانه‌های جغرافیایی (تاکنون) بیش از هر جای دیگری با محل ظهور این ابزار یعنی اروپا مرتبط بوده است، اما آسیا به زودی به منطقه‌ای تبدیل می‌شود که دارای بیشترین شمار نشانه‌های جغرافیایی (تحت حمایت حقوقی) خواهد بود.

آیا نهادها یا چارچوب‌هایی جهت تضمین و حمایت از نشانه‌های جغرافیایی ثبت‌شده (در سطح ملی و بین‌المللی) وجود دارد؟

قوانین ملی اولین پیش‌نیاز این مسئله است. برای مثال، نشانه‌های جغرافیایی ایرانی اگر در وهله اولی در سطح ملی مورد حمایت قرار نگیرند، نمی‌توانند در خارج نیز مورد حمایت قرار بگیرند. پس از آن است که امکان ثبت و حمایت از نشانه‌های جغرافیایی در کشورهای خارجی آن‌هم از طریق ثبت درخواست مستقیم، توافق متقابل کشورها برای تبادل فهرست نشان‌های جغرافیایی یا استفاده از نظام‌های ثبت بین‌المللی همچون توافقنامه لیسبون سازمان جهانی مالکیت فکری – که ایران عضو آن است – وجود دارد.

می‌توانید نمونه‌هایی ملموس از ثبت موفق نشانه‌های جغرافیایی در منطقه آسیا را برشمارید؟ چه مزایایی از بابت این نشانه‌های جغرافیایی به‌دست آمده است؟

باید به این نکته اشاره شود که ثبت نشانه‌های جغرافیایی امری داوطلبانه است. به این معنا است که هیچکس مجبور نیست برای ثبت نشانه‌های جغرافیایی درخواستی ارائه کند، یا زمانی که ثبت شد کسی نتواند این ثبت را در صورتی که نامربوط تشخیص دهد، لغو کند. تعداد نشانه‌های جغرافیایی ثبت‌شده در سراسر جهان طی دهه اخیر رشدی زیادی داشته است و جالب است که به این نکته اشاره شود که تقریباً هیچکدام از آن‌ها تاکنون ملغی نشده‌اند. این نکته به‌خودی خود نشان‌دهنده اهمیت فزاینده این مسئله است.

حتی در کشورهای فقیر شاهد موفقیت نشانه‌های جغرافیایی بوده‌ایم. کامبوج به عنوان مثال کمتر از ۱۰ سال پیش «فلفل کامپوت» را به عنوان یک نشانه جغرافیایی ثبت کرد، محصولی که هم‌اکنون به یکی از مشهورترین فلفل‌های جهان تبدیل شده است. طی این مدت قیمت عرضه این محصول در پای مزرعه از ۴ یورو در هر کیلوگرم به ۱۵ یورو رسیده است و قیمت خرده‌فروشی آن در فروشگاه‌ها به بیش از ۱۰۰ دلار در هر کیلوگرم رسیده است. شهر کامپوت در این کشور هم از این بابت مشهور شده و جذابیت زیادی را در زمینه بومگردی و گردشگری کشاورزی به دست آورده است.

طی بازدید و نشست‌های مشترکی که با طرف‌های ایرانی داشته‌اید، دست‌اندرکاران ایرانی را تا چه میزان علاقه‌مند به اجرای نظام نشانه‌های جغرافیایی در کشور یافتید؟

دست‌اندرکاران ایرانی به‌طور حقیقی به این مسئله علاقه‌مند هستند، اما برای تمرکز تلاش‌ها و تقویت نشانه‌های جغرافیایی ایران (شامل تقویت هر یک از زنجیره‌های ارزش نشانه‌های جغرافیایی، سازوکار کنترل درونی و بیرونی، ایجاد لوگو و نشان ملی برای نشانه‌های جغرافیایی ایرانی و کارزارهای تبلیغاتی مرتبط) به تدوین یک راهبرد ملی در زمینه نشانه‌های جغرافیایی نیاز است. این امر به نوبه خود تسهیل‌گر حمایت پایدار و اعتباربخشی به نشانه‌های جغرافیایی ایرانی در تمامی بازارهای مرتبط داخلی و خارجی است.

ایران در این زمینه پتانسیل زیادی دارد. با توجه به تنوع زیستی، سنت‌ها، دانش بومی و میراث موجود در کشور، بسیاری از کالاها می‌توانند به راحتی از حمایت‌های حقوقی و اعتباربخشی ناشی از نشانه‌های جغرافیایی بهره‌مند شوند بر این اساس می‌توان گفت که دست‌اندرکاران باید بر بهبود همکاری بین بخشی و افزایش هماهنگی بخش‌های دولتی و خصوصی تمرکز کنند؛ این مسئله به‌نوبه خود از طریق برگزاری نشست‌های مشورتی با نمایندگان زنجیره‌های ارزش مرتبط (که خود نتیجه توسعه انجمن‌های نشانه‌های جغرافیایی است) برای بهبود درک مشترک نسبت به مفهوم نشانه‌های جغرافیایی و بهبود مالکیت منافع حاصل از این نشانه‌های جغرافیایی، همچنین قواعد، رویه‌ها، عاملان و تجار به دست می‌آید.

ارزیابی شما از پتانسیل ایران در زمینه نشانه‌های جغرافیایی چیست؟

ایران در این زمینه پتانسیل زیادی دارد. با توجه به تنوع زیستی، سنت‌ها، دانش بومی و میراث موجود در کشور، بسیاری از کالاها می‌توانند به راحتی از حمایت‌های حقوقی و اعتباربخشی ناشی از نشانه‌های جغرافیایی بهره‌مند شوند.

اما لازم است به جای تمرکز بر ثبت بیشترین تعداد نشان‌های جغرافیایی در سطوح ملی یا بین‌الملی، باید بر محصولات واجد شرایط و زنجیره ارزش آن‌ها تمرکز شود تا نهایتاً بتوان به شکلی واقعی از ثبت نشانه‌های جغرافیایی بهره‌مند شد. این موضوع از طریق ایفای نقشی فعال‌تر در تأمین الزامات و پیش‌نیازهای نشانه‌های جغرافیایی همچنین تطابق بهتر با نیاز مشتری به واسطه اعمال نظام‌های احراز صلاحیت و کنترلی قوی‌تر به دست می‌آید.

رعایت این الزامات باعث می‌شود که نشانه‌های جغرافیایی ایرانی هم برای تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان بهتر شناخته شده در پی آن به محصولات ایرانی این امکان را می‌دهد تا ضمن کسب وجهه، از حمایت حقوقی و اعتباربخشی شایسته‌ای بهره‌مند شوند.

فائو در این زمینه چه کمکی می‌کند؟

فائو براساس تجارب خود در ارائه کمک‌ها و مشورت‌های فنی به کشورهای متعدد منطقه، آماده همکاری بر سر مسائل فوق‌الذکر با دست‌اندرکاران ایرانی به منظور تقویت نظام نشانه‌های جغرافیایی در کشور جهت افزایش فرصت‌های معیشتی و درآمد کشاورزان و جوامع محلی، ارتقای توسعه و تنوع زیستی پایدار همچنین توسعه جوامع محلی از طریق تقویت نظام نشانه‌های جغرافیایی و محصولات ملی است.

منبع

مهر

همچنین بخوانید

دکمه بازگشت به بالا