تورم وارداتی با اقتصاد ایران چه کرده است؟

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی گفت: وقتی داده‌های رشد نقدینگی و نرخ تورم را در طی چند دهه گذشته مقایسه می‌کنیم به نظر می‌رسد که علت اصلی تورم در اقتصاد ایران بیشتر پدیده پولی باشد.

زهرا فتوره‌چی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: البته به این معنی نیست که ریشه‌های بروز تورم را از لحاظ فشار هزینه‌های تولید اعم از حقوق و دستمزد و سایر، فشارهای تقاضای کل و فصلی، فشارهای روانی (افزایش انتظارات تورمی)، فشارها و تنگناهای ساختاری و شوک‌های نفتی، فعالیت‌های مالی و کسری بودجه نادیده بگیریم.

وی با بیان اینکه انباشت نقدینگی از سال‌های قبل نقش مؤثرتر و مستمرتری در ایجاد نرخ تورم بالا داشته است، افزود: با بررسی داده‌های آماری به این نتیجه می‌رسیم که رشد نقدینگی در طی چند دهه گذشته همواره بیش از نیاز اقتصاد بوده است و در سال اخیر از مرز ۳۰ درصد عبور کرده است. 

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی ادامه داد: با وجود عدم افزایش نرخ ارز در سال‌های طولانی دهه‌های ۵۰ و ۸۰ یا مازاد بودجه عمومی دولت طی سال‌های ۷۳-۷۵ و ۸۰  نرخ تورم بالا همچنان وجود داشته است پس افزایش نرخ تورم به دلیل رشد نقدینگی نامتناسب با نیاز اقتصاد گزینه بهتری نسبت به سایر گزینه‌ها است.

به گفته فتوره‌چی، رشد نقدینگی هم ناشی از تبدیل درآمدهای حاصل از فروش نفت خام به ریال و تزریق آن به داخل کشور (بیماری هلندی)، تسلط سیاست‌های مالی بر سیاست‌های پولی و عدم استقلال کافی سیاست‌گذار پولی، تأمین مالی کسری بودجه از طریق بانک مرکزی و نظام بانکی، سیاست‌های نامناسب پولی (نظیر بالا نگه‌داشتن نرخ بهره در شرایط رکود اقتصادی و غیره)، ضعف‌های مدیریتی و ساختاری و غیره است.

 وی تصریح کرد: با بررسی دو عامل گذرا و دائمی نرخ ارز و رشد نقدینگی که مؤثر بر نرخ تورم سال‌های اخیر می‌باشند، می‌توان گفت که افزایش نرخ ارز هم خود معلول رشد نقدینگی هست زیرا نرخ ارز به معنای ساده قیمت کالاهای خارجی به ریال است درحالی‌که رشد نقدینگی فراتر از نیاز اقتصاد منجر به افزایش عمومی قیمت‌ها می‌شود و قیمت کالاهای خارجی به ریال هم نمی‌تواند از این قاعده مستثنی باشد.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی تورم را یکی از بیماری‌های مزمن و ریشه‌دار اقتصاد ایران برشمرد و اضافه کرد: در حالی که معضل تورم در بسیاری از کشورهای دنیا اعم از کشورهای توسعه‌یافته، در حال توسعه و حتی در کشورهای درگیر بحران‌های سیاسی و جنگ‌های داخلی تقریباً حل شده است اما در اقتصاد ایران وجود تورم بالا جزء لاینفک ساختار آن است.

فتوره‌چی اضافه کرد: اگرچه از اوایل سال ۱۳۹۷ (خروج آمریکا از برجام) علت اصلی جهش عمومی قیمت‌ها، شوک ارزی ناشی از اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی ایالت متحده امریکا و سازمان ملل بوده و از اواخر سال ۹۸ هم شوک بیماری کرونا به آن اضافه شده است اما این افزایش مقطعی قیمت‌ها را نمی‌توان به‌عنوان دلیل اصلی و مستمر تورم در اقتصاد ایران قلمداد کرد.

به باور این استاد اقتصاد، جهش‌های تورمی ناشی از جهش‌های نرخ ارز به نوبه خود یکی از دلایل اصلی تورم وارداتی و به‌تبع آن تورم فشار هزینه در اقتصاد ایران است زیرا در اقتصادهای تولید بدون اشتغال نظیر ایران که بیش از ۶۰ درصد تولیدات داخلی آن وابسته به مواد اولیه وارداتی است، افزایش نرخ ارز منجر به افزایش هزینه‌های وارداتی و تولید و به‌تبع آن افزایش قیمت کالا و خدمات نهایی می‌شود.

انتهای پیام