احمد میردامادی: جای نهاد تعاملی بین حوزه‌های بانکی و مخابراتی برای حل USSD خالی است
با ابلاغیه بانک مرکزی به شرکت‌های پرداخت مبنی بر محدود کردن بستر USSD مدتی است ناامن بودن این بستر، موضوع اصلی مباحث بازیگران این حوزه شده و نظرات متفاوتی به گوش می‌رسد. احمد میردامادی، عضو هیئت مدیره شرکت ایران ارقام، در این بین نظر میانه‌ای دارد. به عقیده او، بیش از آنکه ناامن بودن USSD منجر به حذف این بستر شود، به نتیجه نرسیدن تعاملات و گفت‌وگوها بین دو بخش مخابراتی و بانکی، عامل محدود شدن و در نهایت حذف کانال USSD توسط رگولاتور است.
میردامادی درباره امنیت بستر پرداخت‌های USSD می‌گوید: «امنیت پرداخت از طریق USSD به اندازه‌ای که ما امروزه با آن سروکار داریم کافی است و اینطور نیست که هیچ امنیتی نداشته باشد. اما در کل USSD ابزار مناسبی نیست.»
به گفته او علت مناسب نبودن این ابزار این است که USSD به عنوان ابزاری برای دوران گذار پا به عرصه گذاشته است. عضو هیئت مدیره شرکت ایران ارقام می‌گوید: «USSD، ابزار دوره گذار است. این بستر زمانی کاربرد پیدا کرد که موبایل توسعه پیدا نکرده بود و همه به دنبال گزینه جایگزین سریع و مناسبی برای ابزارهایی مانند پایانه و خودپرداز بودند. اما اکنون ابزارهای توسعه‌یافته‌ای مانند اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی وجود دارد. در آن زمان USSD به عنوان تنها ابزار گذاری بود که در اختیار مردم قرار گرفت که بسترهای پرداخت موبایلی توسعه پیدا کنند و در دسترس همه قرار بگیرند.»
پیش از بستر USSD تنها گزینه‌های پیش روی مردم ابزارهایی مانند کارت‌خوان و خودپرداز بودند که نیاز به حرکت فیزیکی داشتند و سفر ایجاد می‌کردند. در این زمان، هم موبایل‌ها به این اندازه هوشمند نبودند و هم قابلیت توسعه اپلیکیشن‌ها و سرعت اینترنت موبایل به اندازه امروز نبود. به همین علت کدهای دستوری به عنوان گزینه جدید معرفی شد.
در این برهه تلفن‌های هوشمند توانستند توسعه بیشتری پیدا کنند و به مرور زمان اپلیکیشن‌های موبایلی بازار را به دست گرفتند. میردامادی می‌گوید: «دوره‌ای در پیش داریم که در آن اپلیکیشن‌ها جای همه‌چیز را می‌گیرند. در فاصله بین ورود تلفن‌های همراه به جامعه تا توسعه کامل آنها، بستر USSD به میان آمد. در این دوره موبایل‌ها حضور داشتند اما کاربرد اپلیکیشن‌ها زیاد نشده بود.»
با این همه به گفته او، امنیت USSD آنقدر مشکل‌آفرین نیست که بخواهیم این بستر را برای همیشه مسدود کنیم. چراکه برای نوع پرداخت‌هایی که جامعه دارد مناسب است. میردامادی معتقد است: «شاید بهتر بود برای آن سقف تعیین می‌شد و مثلا طبق مصوبه‌ای، تنها پرداخت‌هایی مجاز بود که مبلغی کمتر از ۵۰ هزار تومان داشتند. این خیلی معقول‌تر است تا اینکه بخواهیم یک کانال را به صورت کامل ببندیم، درحالی‌که بخشی از جامعه هنوز به سمت اپلیکیشن نرفته‌اند و نبود USSD عملا آنها را از دسترسی به بخشی از امکانات محروم می‌کند.»
اما امنیت کدام بستر بهتر است؟ عضو هیئت مدیره ایران ارقام می‌گوید: «نفوذ به کانال ارتباط اپلیکیشنی و گذر از لایه‌های چندگانه امنیتی آنها به نظر دشوارتر از نفوذ به کانال مخابراتی است. از آنجایی که اپلیکیشن‌ها به سایت‌های تایید شده و محافظت شده PSPها متصل می‌شوند، امنیت خوبی دارند و قابل اعتمادترند.»
او در ادامه درباره ابلاغیه بانک مرکزی می‌گوید: «با این حال بحث USSD بیشتر از آنکه به امنیت ارتباطی داشته باشد، یک چالش بین بخش مخابراتی و بانکی است. به عقیده من امنیت در رده بعدی اهمیت قرار دارد و مشکل اصلی USSD عدم همکاری بین بخش‌ها با یکدیگر است.»
میردامادی درباره این اختلاف توضیح می‌دهد: «واقعیت این است که بانک مرکزی برای کارهایی که می‌خواهد انجام دهد و تصمیم‌هایی که می‌خواهد بگیرد پیش‌فرض‌هایی دارد. اگر بازیگران صنعت این پیش‌فرض‌ها را رعایت نکنند، این نهاد هم نمی‌تواند اعمال نظر مثبت داشته باشد. در USSD نیز اگر الزامات اولیه رعایت نشود، بانک مرکزی چاره‌ای جز جلوگیری از فعالیت آنها ندارد. با اینکه نمی‌توان گفت انتخاب بانک مرکزی اشتباهی بوده، اما انتظار می‌رفت هم بانک مرکزی تلاش بیشتری برای حل این مسئله کند هم فعالان این بخش بیشتر از ضوابط پیروی کنند تا این بستر برای همیشه مسدود نشود. طبیعی است که بخشی از جامعه به هر علتی، امکان دارد لزوما از اپلیکیشن استفاده نکنند یا تلفن‌های هوشمند نداشته باشند و طبعا یکی از راه‌های مناسب برای پرداخت آنها USSD بوده است.»
اما آیا می‌توان گفت حذف بستر USSD منجر می‌شود بخشی از جامعه که از اپلیکیشن‌های پرداخت استفاده می‌کردند، به این سمت هدایت شوند؟ میردامادی نظر متفاوتی دارد: «نه همه افراد این قشر. شاید بخشی از مردم که در قشر بینابین بودند، به سمت اپلیکیشن‌ها بروند، اما نه بخش سنتی‌تر. طبق آمار لااقل حدود ۸۰ میلیون تلفن همراه در کشور فعال هستند و بیش از نصف آنها هوشمند است. به این معنی که بخش باقی‌مانده که دیگر USSD ندارند انتخاب‌های محدودی پیش روی خود دارند.»
به عقیده میردامادی باید تعامل بین بخشی داشت تا به نقطه صفر و یک قطع یا وصل کردن یک بستر نرسیم. راه حل پیشنهادی او ایجاد تشکل‌های بین بخشی مانند انجمن تخصصی پرداخت دیجیتال در نهادی مثل اتاق بازرگانی است که می‌تواند خیلی از این مشکلات را حل کند. او می‌گوید: «البته در این مرحله دیگر شاید امیدی به حل مسئله نباشد. اما اگر تشکل پرداخت دیجیتال از پیش در اتاق بازرگانی وجود داشت عملا تبدیل به جایگاه قانونی و نهادی می‌شد که می‌توانست این مسائل را حل کند، کما اینکه در قوه قضاییه هم پیش از اینکه پرونده‌ها به دادسرا و دادگاه برود، می‌تواند به شورای حل اختلاف یا داوری برود و غالبا داور این شوراها شخصی است که در جریان موضوعات تخصصی هست و نظر معقول و منطقی می‌دهد. قوه قضاییه نیز علاقه‌مند است بخش عمده‌ای از پرونده‌ها به شورای حل اختلاف و داوری برود تا پیش از آنکه مشکل به دادگاه برسد با یک تعامل صلح‌آمیزتر، منطقی‌تر و تخصصی حل شود.»
به گفته او، در این حوزه داور بخش پرداخت می‌تواند مثلا انجمن پرداخت در اتاق بازرگانی باشد. به هر حال در این صنعت جای هر نهادی که بتواند نقش واسط حل اختلاف یا داور داشته باشد، خالی است و اگر بود، شاید این مشکلات پیش نمی‌آمد.
