بانکبانک و بیمه
سوداگری مسکن؛ فرافکنانه است
*بیت الله ستاریان/ اقتصاددان و تحلیلگر بازار مسکن
عبارت سوداگری در مسکن از ابداعات کشور ایران است. سوداگری مسکن در هیچ کجای دیگر دنیا مطرح نشده است و من نمیدانم چه کسی این موضوع را طرح کرده است تا این موضوع را به این میان بکشد که برای مثال یک فردی چند صد واحد مسکونی را احتکار و سوداگری میکند و آن را به قیمت گزافتری به فروش میرساند. چنین اتفاقی هنوز در ایران نیفتاده است که شخصی بتواند در بخش مسکن سوداگری کند؛ نه تنها در ایران شاهد آن نبودیم، بلکه در هیچ کجای دنیا اتفاق نیفتاده است. اما طرح این مساله برای فرافکنی خیلی جا افتاده و رایج شده است. مجلسیها تعدادی از سوداگران مسکن را محکوم میکنند یا فلان وزیر شخصی را به عنوان سوداگر مسکن محکوم میکند، سوداگری که اصلا وجود خارجی ندارد. اساسا به لحاظ علمی، سوداگر در بخش مسکن نمیتواند وجود داشته باشد و نمیتواند فعالیت کند. زمانی سوداگری اتفاق میافتد که شخصی بتواند کالایی را احتکار یا جعل کند و قیمت آن را افزایش دهد و سپس حبابی در بازار به وجود بیاورد و آن را بفروشد. چنین چیزی در مسکن اتفاق نمیافتد. پرسش اینجاست که آیا کسی میتواند یک مسکن را احتکار کند؟ دیگر اینکه، آیا اگر یک واحد مسکونی احتکار شود میتوان آن را خالی نگهداشت؟ باید بگویم چنین مسالهای اصلا با منطق و واقعیات بازار هیچ گونه مطابقتی ندارد. به همین دلیل است که میگویم سوداگری به هیچ وجه در بخش مسکن اتفاق نیفتاده است. به هرحال زمانی شخصی کالایی را احتکار میکند که در نهایت برای او صرفه اقتصادی داشته باشد، اما در بخش مسکن چنین صرفه اقتصادی وجود ندارد. به تعبیری، اصلا نمیصرفد که کسی مسکن را خالی نگهدارد. کارمندی که در حدود سه میلیون تومان حقوق میگیرد و تمام آن را دو دستی به صاحبخانهاش میدهد، آیا منطقی است که صاحبخانه خانهاش را خالی نگهدارد؟ ما مستاجر و مالک را صاحبخانه میدانیم و بین این دو تفاوتی وجود ندارد. حال اگر فرض بگیریم بهای مسکن در سبد خانوار خیلی پایین باشد و یک کارمند تنها با نیم ساعت کار کردن میتواند اجارهبهای خانه را پرداخت کند، آیا منطقی است که کسی خانهای را احتکار کند؟ استفاده از لفظ سوداگری مسکن فقط یک لفظ فرافکنانه است. تاکید میکنم در هیچ کجای دنیا و در هیچ اقتصادی سوداگری مسکن وجود ندارد و چنین عبارتی کاربردی نداشته و نخواهد داشت. این موضوع در مورد ایران هم صدق میکند. کسی که خانهای را میخرد و بعد قیمت آن خانه رشد میکند و در نهایت مالک خانه را میفروشد ناشی از خرید و فروش نیست، بلکه ظرفیتی در درون خود مسکن وجود دارد که سبب میشود این اتفاق رخ دهد. در واقع نمیتوان اسم این را سوداگری گذاشت بلکه این یک سرمایهگذاری مثبت است، چراکه پتاسیل آن کالا بالا میرود. زمانی که بتوان این ظرفیت را از یک کالا گرفت میتوان روی آن برنامهریزی اعمال کرد.