ایرانی‌ها نگران اپلیکیشن‌هایشان روی iOS نباشند / درباره وب‌اپلیکیشن؛ راهکاری جدید و اصولی برای مقابله با محدودیت‌های اپل
کسب‌وکارهای ایرانی، پس از اعمال محدودیت‌های اخیر اپل، به سمت ارائه نسخه وب‌اپلیکیشن برای کاربران خود رفتند. آیا با وجود وب‌اپلیکیشن‌ها، دارندگان گوشی‌های اپل، هواوی و…، دیگر نباید دغدغه‌ای بابت تحریم‌ها داشته باشند؟ با مدیران اسنپ، تاپ و همراه‌کارت در این خصوص صحبت کرده‌ایم.
به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی و به نقل از راه پرداخت، اسفند ۹۷، اپل برای اولین بار به‌صورت گسترده، بسیاری از اپلیکیشن‌های ایرانی iOS را به دلیل استفاده از «گواهی‌های توسعه سازمانی» و دور زدن قوانین اپل، از دسترس خارج کرد. کسب‌وکارها که نگرانی از دست دادن کاربران خود را داشتند، در کوتاه‌ترین زمان، باز هم نسخه‌های iOS جدیدی را به همان روش استفاده از گواهی‌های توسعه سازمانی منتشر کردند. البته همان زمان هم مشخص بود که این کار باز هم موقتی است و کسب‌وکارها دوباره به مشکل برخواهند خورد.
طبق پیش‌بینی‌ها، اواخر فروردین ۹۸ و به فاصله ۴۰ روز از انتشار نسخه‌های جدید اپلیکیشن‌ها، بسیاری از اپلیکیشن‌های ایرانی باز هم از دسترس خارج شدند. اما این بار، بسیاری از کسب‌وکارها، به جای انتشار نسخه iOS، به سراغ راه پایدارتری رفتند و نسخه‌های وب‌اپلیکیشن را با عناوینی نظیر «نسخه ماندگار iOS» منتشر کردند.
وب‌اپلیکیشن (PWA) چیست؟
وب‌اپلیکیشن پیش‌رونده یا Progressive Web App یک نرم‌افزار تحت وب است که یک وبسایت را در قالب یک اپلیکیشن در تلفن‌های هوشمند یا تبلت‌ها به نمایش می‌گذارد.
برای معرفی وب‌اپلیکیشن، ابتدا باید اپلیکیشن‌های بومی یا Native را معرفی کنیم. به زبان ساده، اپلیکیشن‌های بومی یا به انگلیسی Native نرم‌افزارهایی هستند که به‌طور مستقیم و اختصاصی برای یک پلتفرم مشخص نظیر اندروید، iOS و… توسعه داده می‌شوند.
توسعه اختصاصی اپلیکیشن بومی برای پلتفرم موردنظر، امکان استفاده از تمام قابلیت‌های دستگاهِ موردنظر را برای توسعه‌دهندگان اپلیکیشن فراهم می‌کند. از جمله فواید این مسئله این است که اپلیکیشن طراحی‌شده، رابط کاربری بسیار مناسب و همچنین امنیت بسیار بالایی را خواهد داشت.
اما وب‌اپلیکیشن‌ها، به زبان ساده، در بستر وب و از طریق موتورهای مرورگر نظیر کروم، سافاری و … اجرا می‌شوند. اپلیکیشن‌های تحت وب در ابتدا در بستر دسکتاپ شکل گرفتند. اگر شما هم از نسخه وب تلگرام، واتس‌اپ و … بر روی ویندوز خود استفاده می‌کنید، در واقع در حال استفاده از یک وب‌اپلیکیشن هستید. توییتر، تلگرام، فلیپبورد، فوربس، واتس‌اپ از جمله شناخته‌شده‌ترین کسب‌وکارهایی هستند که نسخه وب‌اپلیکیشن ارائه می‌دهند.
با گسترش میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند نسبت به سیستم‌های دسکتاپ در میان عموم مردم، کسب‌وکارها به سمت ارائه اپلیکیشن‌های بومی برای پلتفرم‌های مختلف رفته بودند. اما افزایش قابلیت‌ها در وب اپلیکیشن و مزیت‌هایی که نسبت به اپلیکیشن بومی داشت، موجب شده تا امروزه شاهد افزایش اقبال‌ها به وب‌اپلیکیشن باشیم.
وب‌اپلیکیشن چه مزایایی دارد؟
در واقع وب‌اپلیکیشن‌ها، مرزی میان اپلیکیشن‌های بومی و وب‌سایت‌ها هستند و بعضی از نقاط برتری هر یک از این دو را دارند و البته از بعضی از این برتری‌ها هم محروم هستند. بعضی از ویژگی‌های مثبت وب‌اپلیکیشن‌ها عبارتند از:
– روی هر دستگاه و سیستم‌عاملی قابل‌استفاده هستند: وب‌اپلیکیشن PWA، فارغ از نوع دستگاه، برای تمام کاربرانی که مرورگر استانداردی داشته باشند، قابل‌استفاده است.
– نیازی به نصب ندارند: وب‌اپلیکیشن‌ها، برخلاف اپلیکیشن‌های بومی نیازی به طی کردن مراحل نصب ندارند و به‌سادگی می‌توان آنها را به صفحه خانه گوشی‌تان اضافه کنید.
– خودبه‌خود به‌روز می‌شوند: وب‌اپلیکیشن‌های پیش‌رونده به لطف فرآیند به‌روزرسانی سرویس ورکر، همیشه به آخرین نسخه، به‌روز هستند و هنگامی که محتوای جدید منتشر شود و کاربر به اینترنت متصل باشد، آن محتوا بلافاصله در دسترس کاربر قرار می‌گیرد. این ویژگی در تقابل با نحوه به‌روزرسانی اپلیکیشن‌های بومی است که نیاز به به‌روزرسانی توسط کاربر و از طریق نصب نسخه جدید دارند.
وب‌اپلیکیشن‌ها انعطاف‌پذیر هستند: رابط کاربری وب‌اپلیکیشن‌های پیش‌رونده خود را با هر نوع فرم فکتور اعم از موبایل و دسکتاپ و هر نوع اندازه‌ی نمایشگر تطبیق می‌دهد.
ظاهر اپلیکیشن دارند: یک اپلیکیشن PWA از لحاظ ظاهری شباهت بسیاری به اپلیکیشن بومی خودش دارد و از رابط کاربری مشابه آنها استفاده می‌کند. در نتیجه کاربری که قبلا از یک اپلیکیشن بومی استفاده می‌کرده، در هنگام استفاده از وب‌اپلیکیشن آن کسب‌وکار، با تغییرات آنچنانی در منوها و فرآیندها مواجه نخواهد شد.
کاربران کسب‌وکارهای ایرانی، دغدغه اپلیکیشن نداشته باشند
پس از بروز مشکلات برای کسب‌وکارهای ایرانی، این دغدغه برای کاربران این اپلیکیشن‌ها به وجود آمد که دیگر نتوانند با گوشی اپل خود، از کسب‌وکارهای ایرانی نظیر تاکسی‌های آنلاین و ارائه‌دهندگان خدمات مالی استفاده کنند.
در همین رابطه و با توجه به روی آوردن کسب‌وکارها به ارائه وب‌اپلیکیشن‌ها، با مدیران تاپ، اسنپ و همراه‌کارت صحبت کردیم تا ببینم آیا انتشار وب‌اپلیکیشن‌ها هم یک راهکار موقتی است یا این بار واقعا کسب‌وکارها به یک راه پایدار برای ارائه خدمات خود به کاربران دست یافته‌اند.
مدیران این سه کسب‌وکار اشاره دارند که تیم فنی آنها، همواره به دنبال به‌روزترین و پایدارترین روش‌ها برای ارائه خدمت به کاربران هستند و ارائه نسخه وب‌اپلیکیشن هم در همین راستا بوده است.
اصلی‌ترین نکته در جایگزینی اپلیکیشن‌های iOS با وب‌اپلیکیشن‌ها این است استفاده از وب‌اپلیکیشن، یک راه کاملا اصولی و قانونی است، بر خلاف روش استفاده از گواهی‌های توسعه سازمانی که به نوعی، دور زدن قوانین اپل محسوب می‌شدند.
محدودیت‌های اپل، اصلی‌ترین دلیل روی آوردن به وب‌اپلیکیشن‌ها است
فرید معین وزیری، مدیر محصول همراه‌کارت، محدودیت‌های ایجادشده توسط اپل را یکی از اصلی‌ترین دلایل استقبال کسب‌وکارها از وب‌اپلیکیشن‌ها می‌داند و می‌گوید: «علاوه بر اینکه وب‌اپلیکیشن به ما کمک می‌کند تا با بسته شدن اپلیکیشن‌هایمان روی iOS همچنان به کاربرانمان سرویس بدهیم، مزیت دیگر وب‌اپلیکیشن این است که ما می‌توانیم به راحتی در نسخه وب‌اپلیکیشن تغییراتی اعمال کنیم و کاربران بدون نیاز به به‌روزرسانی، همواره از آخرین نسخه وب‌اپلیکیشن ما استفاده خواهند کرد.»
تاپ، یکی از کسب‌وکارهایی است که با شروع محدودسازی‌های اخیر اپل برای اپلیکیشن‌های ایرانی، نسخه وب‌اپلیکیشن خود را در اختیار کاربران قرار داد.
حمیدرضا محمدی، مدیرعامل شرکت تابان آتی پرداز
مهندس حمیدرضا محمدی، مدیرعامل شرکت تابان آتی پرداز هم مهم‌ترین مزیت وب‌پلتفرم‌ها را عرضه آنها بر بستر وب (همانند یک وبسایت عادی) و عدم امکان اعمال تحریم‌های مجدد علیه این پلتفرم‌ها می‌داند و می‌گوید: «مزیت دیگر چنین پلتفرمی، توسعه پرشتابی بود که در سال‌های اخیر در امکانات پلتفرم‌هایی نظیر PWA ایجاد شده است. در واقع در سال‌های اخیر وب‌اپلیکیشن‌ها تا حد زیادی خود را به تجربه کاربری بومی نزدیک کرده‌اند و تقریبا تمامی امکانات اپلیکیشن‌های تولیدشده در بستر native را می‌توان با اصلاحاتی در پلتفرم وب‌اپلیکیشن هم تولید کرد.»
وب‌اپلیکیشن‌ها را هم می‌توان محدود کرد، اما به سختی!
وب‌اپلیکشین‌ها برای اجرا فقط به یک مرورگر نیاز دارند که از Https پشتیبانی کند. در نتیجه، محدودسازی آنها، فقط از طریق مرورگر امکان‌پذیر است.
در همین خصوص آربی باغومیان، مدیر محصول فنی اسنپ می‌گوید: «تیم فنی اسنپ تمام احتمالات ممکن را در مورد انواع تهدیدها و اعمال محدودیت‌ها روی اپلیکیشن به صورت مداوم بررسی می‌کند و راه‌حل‌های ممکن را در این زمینه به‌کار می‌بندد. اما به‌صورت کلی وب‌اپلیکیشن نسبت به اپلیکیشن‌های اندروید و آیاواس درجه ریسک خیلی کمتری دارد به حدی که می‌توانیم بگوییم که احتمالا وب‌اپلیکیشن‌ها به مشکلی برنخواهند خورد.»
حمیدرضا محمدی، هم اعمال تحریم یا محدودسازی دسترسی به اپلیکیشن‌های مبتنی بر وب و پلتفرم PWA توسط اپل را عملا غیرممکن می‌داند و می‌گوید: «در واقع برای اعمال چنین محدودیتی شرکت‌هایی نظیر اپل می‌بایست دسترسی کاربران ایرانی به‌صورت کلی به اینترنت را محدود سازند که بسیار دور از ذهن و غیرقابل انجام به نظر می‌رسد. هر چند در چنین شرایطی هم کاربران ایرانی می‌توانند به‌راحتی و با یک VPN به وب‌اپلیکیشن‌ها دسترسی داشته باشند.»
البته همانطور که گفتیم محدودسازی وب‌اپلیکیشن‌ها، فقط از طریق مرورگر امکان‌پذیر است. یعنی وب‌اپلیکیشن‌ها در صورتی از دسترس خارج خواهند شد که تمام مرورگرهایی که برای مثال روی پلتفرم iOS قابل‌استفاده هستند، دسترسی به دامنه کسب‌وکار موردنظر را محدود کنند.
فرید معین وزیری، مدیر محصول همراه‌کارت
معین وزیری در این خصوص می‌گوید: «موتورهای مرورگر که در واقع زیرساخت لازم برای اجرای وب‌اپلیکیشن هستند هم متعلق به شرکت‌های کشورهای دیگر است. پس اگر نگاه نگرانی به مسائل داشته باشیم، باز هم نمی‌توان گفت که وب‌اپلیکیشن راه‌حل قطعی و صددرصدی برای بی‌اثر کردن محدودیت‌هاست. اما می‌توان گفت که استفاده از وب‌اپلیکیشن، یک راه‌حل اصولی برای حال حاضر است.»
کسب‌وکارها همچنان نسخه اپلیکیشن بومی را منتشر می‌کنند
توسعه و بهبود قابلیت‌های وب‌اپلیکیشن‌ها، باعث شده تا بسیاری از کارشناسان، رقابت پلتفرم‌های بومی و وب‌اپلیکیشن‌ها در آینده بر سر تصاحب سهم بازار را پیش‌بینی کنند.
اما گسترش استفاده از PWA ها، به معنای عدم انتشار نسخه‌های بومی اپلیکیشن‌ها نیست. آربی باغومیان، مدیر محصول فنی اسنپ در این زمینه می‌گوید: «ما هیچ کدام از پلتفرم‌ها را جایگزین یا پشتیبان در نظر نمی‌گیریم، در حقیقت اسنپ تمام پلتفرم‌ها را در اختیار کاربران می‌گذارد تا هر کاربری با هر پلتفرمی که تمایل داشت بتواند از خدمات این سامانه استفاده کند.»
حمیدرضا محمدی، مدیرعامل تاپ هم در این خصوص می‌گوید: «به هر حال هنوز اپلیکیشن‌هایی که به صورت بومی تولید می‌شوند، با تکیه بر سال‌های متمادی توسعه پلتفرم‌های مرتبط با این نرم‌افزارها، دارای طیف وسیعی از امکانات هستند و تقریبا برای همه مشکلات و امکانات موردنظر کاربران راه‌حل‌های متعددی در آنها ایجاد شده است و تجربه کاربری کامل‌تری دارند. ازاین‌رو وب‌اپلیکیشن‌ها در تلاش هستند تا در فاز نخست تجربه کاربری مشابهی مثلا با نسخه اندرویدی ایجاد کنند.»
او ادامه می‌دهد: «بنابراین در آینده نزدیک همچنان نسخه اندرویدی تاپ تولید و توسعه خواهد یافت تا زمانی که پلتفرم PWA بتواند تجربه کاربری بهتری را نسبت به آن فراهم کند. در چنین شرایطی شاید توسعه نسخه اندروید را متوقف کنیم.»
معین وزیری، مدیرمحصول همراه‌کارت، چالش تامین امنیت در وب‌اپلیکیشن‌ها را مطرح می‌کند و می‌گوید: «همچنان ترجیح ما، نسخه بومی است. ما نیتیواپ‌ها را منتشر خواهیم کرد مگر اینکه استفاده از نیتو‌اپ‌ها در کشور ما به‌طورکلی غیرممکن شود. امنیت اپلیکیشن‌های بانکی اهمیت فراوانی دارد و در اپلیکیشن‌های بومی بهتر می‌توان امنیت را کنترل کرد.»
او ادامه می‌دهد: «در اپلیکیشن‌های بومی، روش‌های مختلفی برای کنترل دسترسی‌ها و جلوگیری از نفوذ به API های مورداستفاده اپلیکیشن و پنهان کردن اطلاعات وجود دارد. روی وب هم تمهیدات امنیتی مشابهی وجود دارد اما به‌طورکلی در وب، موارد مشخص‌تر و قابل‌دسترس‌تر از نسخه Nativeapp است.»
دارندگان گوشی هواوی نگران تحریم‌ها علیه این شرکت نباشند
پس از اعمال محدودیت‌های اپل، تعدادی از دارندگان اپل در ایران، تصمیم گرفتند برند گوشی خود را عوض کنند و یا از گوشی‌های برندهایی نظیر هواوی که قیمت مناسب‌تری دارند، به‌عنوان گوشی دوم استفاده کنند.
اما در روزهای اخیر، موجی از تحریم‌ها علیه شرکت هواوی به راه افتاده و گوگل یکی از سردمداران این تحریم‌ها بوده است. با این خبر، نگرانی برای دارندگان گوشی‌های هواوی هم به وجود آمد که مبادا آنها هم تحت تاثیر این تحریم‌ها قرار گیرند.
اعمال محدودیت علیه هواوی، به دو دلیل جای نگرانی خاصی برای کاربران ایرانی ندارد. اول آنکه این کسب‌وکارها در حال حاضر هم نسخه وب‌اپلیکیشن خود را فراهم کرده‌اند و این نسخه برای دارندگان کلیه گوشی‌ها قابل استفاده است. دوم آنکه سیستم‌عامل جایگزین در گوشی‌های هواوی، احتمالا از همان پلتفرم کاستومایزشده اندروید استفاده خواهد کرد و در نتیجه کسب‌وکارها برای ارائه اپلیکیشن مناسب آن، کار چندان جدیدی در پیش نخواهند داشت.
آربی باغومیان، مدیر محصول فنی اسنپ
آربی باغومیان، تحریم هواوی توسط گوگل را مانع خدمت‌رسانی اسنپ به کاربرانش نمی‌داند و می‌گوید: «نسخه اندروید اسنپ محدود به نوع گوشی یا لپ‌تاپ (Device) نیست که بتوانیم بگوییم مثلا این نسخه مخصوص یک مدل گوشی است. تیم فنی اسنپ تلاش می‌کند هر ۳ پلتفرم اپلیکیشن اندروید، اپلیکیشن iOS و وب‌اپلیکیشن از یک سطح کیفیت برخوردار باشند و در صورتی‌که هر کدام از این پلتفرم‌ها به مشکلی برخورد کاربران می‌توانند از دو گزینه دیگر استفاده کنند.»
او درباره احتمال معرفی یک سیستم‌عامل جدید توسط هواوی می‌گوید: «اسنپ فعلا روی ۳ پلتفرم اندروید، آیاواس و وب‌اپلیکیشن هست. اگر os جدیدی معرفی شود، اسنپ آن موقع بر اساس شرایط موجود بررسی می‌کند که آیا باید نسخه جدیدی ارائه کند یا خیر.»
محمدی هم در خصوص تحریم‌ها علیه هواوی می‌گوید: «بستگی دارد عمق و شدت تحریم‌های گوگل علیه هواوی به چه میزانی باشد. اگر دامنه این تحریم‌ها مثلا به امکان نصب اپلیکیشن‌های اندرویدی در گوشی‌های هواوی گسترش یابد، در این صورت ما وب‌اپلیکیشن خود را برای این دسته از کاربران به صورت عمومی فعال خواهیم کرد و از این منظر مشکل خاصی پیش‌بینی نمی‌شود.»
