نفس‌های آخر غیر مجازها

موسسه اعتباری کاسپین در اسفند ۹۴ از بانک مرکزی مجوز فعالیت گرفته است؛ البته این اخذ مجوز با یک شرط همراه است. شرط این است که اولین ماموریت این موسسه پیش از انجام هر فعالیتی، ساماندهی هشت تعاونی اعتبار غیر‏مجاز است. این هشت تعاونی عبارتند از: فرشتگان، الزهرا، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران، حسنات اصفهان، پیوند مشهد، بدر توس و امید جلین. این هشت تعاونی پیش از سال ۹۴ در کشور فعالیت داشتند و هر کدام از آنها قصد داشتند که به‏طور جداگانه از بانک مرکزی مجوز بگیرند، اما شرایط بانک مرکزی را نتوانستند برآورده کنند. سپس قرار شد که این موسسات پس از انحلال، توسط موسسه اعتباری جدیدالتاسیس کاسپین ساماندهی شوند. سرمایه اولیه این موسسه ۳۰۰‌میلیارد تومان بود وموسسه با این هدف تشکیل شد که بتواند طی یک فرایند اقتصادی، تعهدات موسسات منحله را انجام دهد. مشکلی که در مسیر ساماندهی کاسپین به وجود آمد، صدور حکم قضائی مبنی بر تغییر تابلو و دفترچه‌های مشتریان این تعاونی‌ها به کاسپین پیش از طی شدن فرایند قانونی و مستقر شدن موسسه جدید بود، زیرا هنوز دارایی هیچ‌یک از موسسه‌ها به آن منتقل نشده بود که بتواند پاسخگوی مطالبات سپرده‌گذاران و مشتریان باشد. با وجود این مشکلات، اموال و حساب‌های این هشت تعاونی به موسسه کاسپین انتقال یافت و کار تعیین تکلیف حساب‌های مردم از منابع بانک مرکزی به تناسب دارایی‌های شناخته شده این تعاونی‌ها در دست انجام است.

در جریان ارزیابی و کارشناسی اموال و دارایی‌های تعاونی فرشتگان رسیدگی به وضعیت سپرده‌گذارن آن از ۲۸ اردیبهشت ماه به‌طور مرحله‌ای آغاز شد. در اولویت اول سپرده‌های تا سقف ۱۰‌میلیون تومان قرار گرفت و تا هشتم خردادماه فرصت مراجعه به ۲۰شعبه که مجوز تاسیس آن برای کاسپین صادر شده بود فراهم شد. در مرحله دوم از ۹ خرداد تا ۲۳ این ماه مرحله دوم اجرا شده و سپرده‌گذاران تا سقف ۲۰‌میلیون تومان می‌توانستند به شعب مراجعه کنند. با اتمام این تاریخ همان‌طور که قبلا اعلام شده بود مرحله دیگر با افزایش سقف سپرده در دستور کار قرار گرفت. بر این اساس از چهارم تیرماه مجموع سپرده‌گذارانی که دارای مبالغی تا سقف ۵۰‌میلیون تومان بودند شرایط مشخص کردن وضعیت حساب‌های خود را دارا شدند. فرشتگان که پیش از این انحلال آن اعلام و به همراه هفت تعاونی منحل شده دیگر در مجموعه کاسپین قرار گرفته بود دارای هیچ‌شعبه دارای مجوزی نبود. اما در جریان تعیین تکلیف وضعیت تعاونی‌های زیرمجموعه‌های کاسپین، مجوز تاسیس ۲۰ شعبه برای آن صادر شد و سپرده‌گذاران فرشتگان می‌توانستند برای مشخص شدن وضعیت خود به آنها مراجعه کنند. با توجه به کمبود شعب در نقاط مختلف کشور و مسائلی که برای سپردگذاران ایجاد کرد در ادامه مجوز ۶۰ شعبه دیگر از سوی بانک مرکزی صادر شده است و در مرحله جدید سپرده‌گذاران می‌توانند در آنها به امور خود رسیدگی کنند. این شعب در اغلب نقاط کشور وجود دارد ولی عمدتا تمرکز آنها در تهران، مشهد و نواحی شمالی کشور است.

باید یادآور شد که تعاونی فرشتگان حدود ۵۰۰‌هزار سپرده‌گذار دارد که از تعداد تا ۴۰۰‌هزار نفر دارای سپرده کمتر از ۲۰‌میلیون تومان هستند. بنابر آخرین آمار تا پایان مرحله دوم کمتر از ۳۰‌میلیارد تومان به مجموعه سپرده گذاران زیر ۲۰‌میلیون تومان پرداخت شده بود. از جمله دلایل این عدم پرداخت کامل به کمبود شعب برای مراجعه و از سوی دیگر برخی تحرکات که مانع از ورود سپرده‌گذاران خرد برای دریافت مبالغ خود می‌شد، می‌توان اشاره کرد. همچنین روند پرداخت به سپردگان فرشتگان به‌گونه‌ای است که تا ۹۰‌درصد پرداخت انجام می‌شود که سپرده‌گذار می‌تواند آن را از کاسپین خارج کرده و یا در آن سپرده‌گذاری کند. ۱۰‌درصد باقیمانده نیز به آینده و زمانی که کار ارزیابی و فروش املاک به پایان برسد موکول خواهد شد. این در حالی است که در فرایند پرداخت اصل پول سپرده‌گذاران تسویه شده و سود سپرده‌ها از تاریخ اول شهریور ۱۳۹۴ که فرشتگان منحل شده است، پرداخت نمی‌شود. این موضوعات سبب اعتراضاتی از سوی سپرده‌گذاران شده است. در این بین اما ولی ا… سیف، رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی در کانال تلگرام خود از مردم خواست در زمینه موسسات مالی و اعتباری با حفظ آرامش از اقدامات هیجانی که می‌تواند مشکلات جدیدی را ایجاد کند و زیان تمام عوامل مرتبط در کشور را سبب شود، خودداری کنند. هرچند که درمقابل این وظیفه نهاد‌های مسئول است که هرچه سریع‌تر دستور پرداخت را برای شعب منتخب مجاز صادر کنند تا از میزان تنش و درگیری‌ها بکاهند. همچنین با توجه به اینکه تعاونی‌ها در سراسر کشور فعالیت می‌کردند و بیش از ۴۵۰ شعبه و ده‌ها‌هزار سپرده‌گذار و تسهیلات گیرنده داشتند طبیعی است شناسایی، ارزیابی و تقویم دارایی و بدهی آنها زمانبر شده است. از طرفی در برخی از این تعاونی‌ها تخلفاتی از جمله معاملات صوری ومخدوش و پرداخت نرخ‌های سود غیر واقعی و بسیاری تخلفات دیگر صورت گرفته است. نرخ‌های سود پرداختی ناشی از فعالیت عملیاتی تعاونی‌ها نبوده بلکه از محل وجوه سپرده‌گذاران جدید، سود به سایر سپرده‌گذاران پرداخت می‌شده است. همچنین دخل و تصرف‌های غیر قانونی صورت گرفته در برخی از این تعاونی‌ها پیچیدگی کار را دوچندان کرده است و گرنه به اذعان مسئولان بانک مرکزی، برای نقل و انتقال و شناسایی دارایی و بدهی قاعدتا نباید زمان طولانی صرف شود. با تمام این مشکلات، به گفته فرشاد حیدری،‌ معاون نظارتی بانک مرکزی، پلیس آگاهی، قوه قضائیه و بانک مرکزی مشغول بررسی سایر اموال و دارایی‌های تعاونی منحله فرشتگان هستند که ممکن است به نام دیگر اشخاص باشد و اگر دارایی جدیدی کشف شود حتما به مجموع اموال تعاونی مذکور اضافه می‌شود تا مبالغ بالاتری از سپرده‌ها پرداخت شود و اگر دارایی‌های شناسایی شده به همین موارد محدود شود حداکثر تا مردادماه، ساماندهی به صورت کامل انجام می‌شود.