بررسی نقش بانک مرکزی در تامین کسری بودجه 

درحالیکه گفته می‌شود بودجه سال جاری با ۱۵۰ میلیارد تومان کسری دست و پنجه نرم می‌کند و انتشار اوراق و واگذاری سهام‌های دولتی این کسری را رفع خواهد کرد، رئیس مرکز مدیریت بدهی و دارایی‌های مالی عمومی وزارت اقتصاد با بیان اینکه بانک مرکزی بانکدار درآمدهای دولت است، نقش وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی در تامین کسری بودجه از طریق انتشار اوراق را تشریح کرد. 

به گزارش آرمان اقتصادی، زمانی که بودجه با کسری مواجه می‌شود، سازمان‌هایی همچون وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی عزم خود را جمع می‌کنند تا این کسری را تامین کنند و روش‌های مختلفی برای پیمودن مسیر رفع کسری بودجه وجود دارد که شامل درآمدهای مالیاتی، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای چون فروش نفت و دارایی‌های ثابت نظیر ساختمان، واگذاری دارایی‌های مالی همچون فروش سهام دولت در شرکت‌ها و انتشار اوراق مالی اسلامی می‌شود.

در شرایطی که این منابع نتوانست کسری بودجه را تامین کند، می‌توان از کاهش هزینه‌ها، افزایش درآمدها همچون گسترش پایه‌های مالیاتی، اصلاح و ارتقای نظام مالیاتی استفاده کرد. راه آخر در قبال عدم پاسخگویی این منابع برای تامین کسری بودجه نیز مولدسازی و واگذاری اموال و دارایی‌ها، استقراض از مردم (منابع موجود در اقتصاد) و بانک مرکزی (افزایش پایه پولی) است و از آنجاکه استقراض از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی تبعات زیان باری برای اقتصاد ملی دارد، مورد تایید نیست.

دولت در میان راه‌های موجود، فروش و واگذاری سهام‌های خود و انتشار اوراق را سرلوحه کار خود برای تامین کسری بودجه قرار داده است و در حال حاضر بخشی از سهام‌های دولت به صورت صندوق‌های ETF در بورس عرضه و اوراق نیز هم در بازار پول و هم بازار سرمایه حراج می‌شود. در این راستا، طبق آخرین اعلام بانک مرکزی، تاکنون دولت با حراج اوراق بدهی دولتی در بازار بین بانکی طی ۱۲ هفته معادل ۵۷.۱ هزار میلیارد تومان برای کسری بودجه دور از تبعات تورمی و افزایش پایه پولی تامین کرده است.

در این بین، رئیس مرکز مدیریت بدهی‌ها و دارایی‌های مالی عمومی به ایسنا توضیحاتی درباره نقش وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی در انتشار اوراق ارائه کرده است که در ادامه جزئیات آن را می‌خوانید. 

طبق اعلام بنانی، وزارت اقتصاد و سازمان‌های متولی آن در زمینه درآمدهای مالیاتی، گمرکی و درآمد حاصل از سود سهام دولت در شرکت‌ها، متولی وصول آن‌ها هستند و منابع حاصل از درآمدهای مذکور به حساب خزانه نزد بانک مرکزی واریز می‌شود، به عبارتی بانک مرکزی در این زمینه بانکدار دولت است.

به گفته وی، در زمینه انتشار اوراق بانک مرکزی دو نقش دارد که اولین نقش آن در کمیته ناظر بر انتشار اوراق است که نظارت بر انتشار اوراق و تعیین نرخ سود اسمی اوراق، در این کمیته انجام می‌شود. وزارت اقتصاد به همراه سازمان برنامه، دیگر اعضای کمیته مذکور محسوب می‌شوند. در انتشار اوراق وزارت اقتصاد ناشر اوراق به نمایندگی از دولت است و سازمان برنامه و بودجه نیز ضامن پیش بینی منابع بازپرداخت در قوانین بودجه سنواتی و خزانه داری کل کشور، ضامن پرداخت نقدی و تسویه اوراق محسوب می‌شوند.

این مقام مسئول اظهار کرد: با توجه به اینکه بانک مرکزی عملیات بازار باز را آغاز کرده است، قسمت عمده اوراق از طریق حراج‌های هفتگی در بازار پول و سرمایه به فروش می‌رسد. حراج هفتگی اوراق بطور همزمان در بازار پول و سرمایه برگزار می‌شود که امور حراج در بازار پول توسط بانک مرکزی و در بازار سرمایه توسط فرابورس ایران و مدیریت فناوری بورس تهران انجام می‌شود.

بنانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، اظهار کرد: اواخر هر هفته اطلاعیه‌ای توسط بانک مرکزی صادر می‌شود مبنی براینکه مشخصات اوراق دولت به اطلاع ارکان بازار پول و فعالان بازار سرمایه می‌رسد و از آن‌ها خواسته می‌شود که اگر متقاضی خرید هستند، پیشنهاد خود را در سامانه بازار بین بانکی و سامانه مدیریت فناوری بورس تهران ثبت کنند و یکشنبه هفته بعد نتایج آن توسط اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی و فرابورس به مرکز بدهی‌ها اعلام می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: پس از این فرآیند، برنده‌های حراج طی روز دوشنبه به بانک مرکزی و فرابورس اعلام و روز سه‌شنبه اوراق  معامله می‌شود. همچنین اگر نتیجه حراج، عرضه را پوشش ندهد، باقی مانده اوراق روز سه‌شنبه به عموم عرضه می‌شود.

انتهای پیام