فراز و نشیب‌های لایحه بودجه ۱۴۰۰ در گیرودار ایدئولوژی دولت آینده
علی رغم همه نقاط ضعف و قوت لایحه بودجه ۱۴۰۰، شاید فراز و نشیب‌های این لایحه به ایدئولوژی دولت بعد گره خورده باشد. اینکه دولت بعدی بخواهد از طریق ورود به عرصه اقتصاد جهانی، درهای کشور را باز کند یا به ظرفیت‌های داخلی تیکه کند و تهدیدها را بدل به فرصت.
به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی، جلال محمودزاده، نایب رییس کمیسیون کشاورزی مجلس و رییس فراکسیون نمایندگان اهل سنت مجلس اعتقاد دارد که لایحه بودجه ۱۴۰۰ برای دولتی نوشته شده است که می‌خواهد درهای کشور را باز کند. او همچنین اذعان می دارد که اگر ایران تحریم نباشد و مشکلات بانکی و بیمه‌ای برای فروش نفت و گاز نداشته باشد، می‌تواند به درآمد حاصل از طریق فروش روزانه دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت دلخوش کند؛ در غیر این صورت فروش دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت غیرواقعی است.
نماینده مردم مهاباد در مجلس برای سال ۱۴۰۰، تورم ۴۰ درصدی را پیش‌بینی می‌کند و با اشاره به افزایش ۲۵ درصدی حقوق کارمندان در سال ۱۴۰۰ میگوید: «با این وجود، فاصله ۱۵ درصدی بین حقوق‌ها و تورم وجود دارد. باید هزینه‌ها را براساس تورم‌ها تنظیم کنیم.»
محمودزاده بر همین اساس معتقد است که اگر مجلس می‌خواهد بودجه را واقعی کند، باید بودجه «بودجه دوسقفی» بنویسد یعنی برای شش ماه اول سال یک سقف درآمدی در نظر بگیرد و برای شش ماه دوم سال سقف دیگری را تعیین کند؛ چرا که این امکان وجود دارد که فروش نفت ما در شش ماه اول سال نسبت به شش ماه دوم سال تغییر کند.
وی همچنین اعتقاد دارد که میزان مالیات در بودجه سال ۱۴۰۰ زیاد بوده و فشار زیادی روی اصناف می‌آورد چرا که همه‌گیری بیماری کرونا کسب و کار بازاری‌ها را خوابانده است.
مشروح گفت‌وگوی ایسنا با جلال محمودزاده در مورد وضعیت کارمندان و اصناف، بودجه نقاط مثبت و منفی ردیف‌های کشاورزی آب، منابع طبیعی و محیط زیست بودجه سال ۱۴۰۰ به شرح زیر است:
درآمدهای دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۰ را چگونه می‌بینید؟
کل بودجه کشور در سال ۱۴۰۰، ۷۴۱ هزار میلیارد تومان است. درآمدهای مالیاتی بودجه ۲۲۵ هزار میلیارد تومان، حقوق گمرکی ۲۲ هزار میلیارد تومان و سایر درآمدها ۷۰ هزار میلیارد تومان است. دولت همچنین برای تامین درآمدهای خود فروش روزانه دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت را پیش‌بینی کرده است که قیمت هر بشکه نفت ۴۰ دلار با نرخ ارز ۱۱ هزار و ۲۰۰ تومان است که جمعا ۳۷۶ هزار میلیارد تومان می‌شود. مابقی درآمدهای دولت از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه است که مبلغ آن چیزی حدود ۱۹۹ هزار میلیارد تومان است. درآمد حاصل از صادرات گاز نیز ۳۲ هزار میلیارد تومان است که ۳۸ درصد از اعتبار فوق به صندوق توسعه ملی می‌رود و ۱۴.۵ درصد آن صرف هزینه‌های شرکت ملی نفت می‌شود.
به صورت کلی فروش نفت و گاز دولت در سال ۱۴۰۰ معادل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است که با ۳۱۷ هزار میلیارد تومان مالیات و حقوق گمرکی درآمدهای دولت را تشکیل می‌دهد. ۲۶ هزار میلیارد هم منابع حاصل از فروش تملک‌های دولتی و واگذاری صنایع است. همچنین ۲۹۸ هزار میلیارد تومان به فروش اوراق مالی و وام‌های برگشتی اختصاص دارد که جمعا چیزی حدود ۸۴۱ هزار میلیارد تومان می‌شود.
دولت چه‌طور این پول‌ها را هزینه می‌کند؟
دولت برای حقوق و دستمزد کارمندان و کارشناسان خود ۵۴۸ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته است. ۱۴۰ هزار میلیارد تومان هم اعتبارات عمرانی است. سایر هزینه‌ها نیز صرف هزینه‌های جاری دولت می‌شود.
وضعیت معیشتی اصناف و کارمندان در سال ۱۴۰۰ را چگونه می‌بینید؟
یارانه امسال دولت حدود ۵۲ هزار میلیارد تومان بوده و امسال به ۵۳ هزار میلیارد تومان رسیده است و این افزایش هزار میلیارد تومانی نسبت به تورم زیاد نیست به نظرم دولت با این اعتبار نمی‌تواند تورم حاکم بر اقشار آسیب پذیر را پوشش دهد.
حقوق کارمندان رشد ۲۵ درصدی خواهد داشت بسیاری از نمایندگان معتقدند که این میزان معادل تورم نیست و این یکی از نکات منفی بودجه است. از دیگر نکات منفی بودجه می‌توان به درآمد گمرک اشاره کرد که کاهش پیدا کرده است. درآمد گمرک نسبت به سال گذشته ۸.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. از طرفی دیگر فروش اموال دولت ۴۹.۶ درصد کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که مالیات‌ها ۲۸.۵ درصد افزایش داشته است. این یعنی اصناف، بازاری‌ها و بعضی اقشار فشار بیشتری را تحمل می‌کنند چرا که کشور ما یک سال درگیر کرونا بوده و درآمد اصناف و بازاری‌ها کاهش ۷۰ درصدی داشته است، بنابراین در صورت افزایش مالیات کمر مردم می‌شکند. یارانه اقشار آسیب پذیر در لایحه بودجه ۱۴۰۰ نسبت به تورم افزایش نیافته است. یارانه امسال دولت حدود ۵۲ هزار میلیارد تومان بوده و امسال به ۵۳ هزار میلیارد تومان رسیده است و این افزایش هزار میلیارد تومانی نسبت به تورم زیاد نیست به نظرم دولت با این اعتبار نمی‌تواند تورم حاکم بر اقشار آسیب پذیر را پوشش دهد.
بسیاری از نمایندگان فروش دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز را غیرواقعی دانستند. نظر شما در این مورد چیست؟
حتی اگر بین ایران و آمریکا توافقی صورت بگیرد در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ به مشکل برمی‌خوریم چرا که نمی‌توانیم بگوییم مشکلات ایران و آمریکا به صورت آنی حل می‌شود. اگر توافقی صورت بگیرد و شرایط بهتر شود، برای نیمه دوم سال ۱۴۰۰ می‌توانیم به فروش دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز امید داشته باشیم.
درآمدهای نفتی ما غیرواقعی است. ما نمی‌توانیم حتی ۵۰ درصد از میزان پیش‌بینی شده را بفروشیم. اگر کشور ما تحریم نبود؛ مشکلات بانکی نداشتیم؛ بیمه کشتی‌ها و حمل و نقل‌های ما مناسب بود؛ فروش دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت منطقی بود اما در شرایط فعلی منطقی نیست. حتی اگر بین ایران و آمریکا توافقی صورت بگیرد در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ به مشکل برمی‌خوریم چرا که نمی‌توانیم بگوییم مشکلات ایران و آمریکا به صورت آنی حل می‌شود. اگر توافقی صورت بگیرد و شرایط بهتر شود، برای نیمه دوم سال ۱۴۰۰ می‌توانیم به فروش دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز امید داشته باشیم. نکته‌ی دیگر میزان ارز غیرواقعی است که در بودجه پیش‌بینی شده است. به نظرم دلار پایین‌تر از ۲۰ هزار تومان نمی‌آید این در حالی است که دولت دلار را ۱۱ هزار و ۲۰۰ تومان در نظر گرفته است.
بسیاری از نمایندگان به فروش اوراق در لایحه بودجه ۱۴۰۰ اعتراض کردند. نظر شما در این مورد چیست؟ چرا فروش اوراق به ضرر کشور است؟
فروش اوراق در لایحه سال ۱۴۰۰ کاهش پیدا کرده است اما به نظرم این مقدار کافی نیست چرا که دولت در سال‌های گذشته اعتبارات زیادی را توزیع و به اصطلاح «پیش خور» کرده است. اگر امسال دولت دارایی‌های خود را واگذار و اوراق خود را پیش فروش کند، به مشکلات زیادی برخواهیم خورد.
اعتبار عمرانی لایحه بودجه ۱۴۰۰ را چگونه می‌بینید؟
رشد کل بودجه در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹، ۴۸ درصد بوده است اما در عوض بودجه‌های عمرانی ۱۷.۵ درصد افزایش پیدا کرده این نشان می‌دهد که بودجه دولت به سمت هزینه‌های جاری و شرکت‌های دولتی رفته است و عملا پروژه‌های عمرانی نادیده گرفته شده‌اند. بودجه شرکت‌های دولتی افزایش ۷.۱ درصدی نسبت به بودجه سال قبل پیدا کرده اگر بودجه رشد ۴۸ درصدی دارد، منطقی آن بود که ۳۰ تا ۳۵ درصد آن مختص به بودجه عمرانی باشد در حالی که افزایش بودجه عمرانی تنها ۱۷.۵ درصد بوده است، پس به نظرم ردیف عمرانی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ ضعیف است.
تورمی که دولت برای سال آینده در نظر گرفته است واقعی نیست. تورم مورد نظر دولت حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد است در حالی که به شخصه فکر می‌کنم تورم ۴۰ درصدی را تجربه خواهیم کرد، پس باید هزینه‌ها را براساس تورم‌ها تنظیم کنیم. حقوق‌ها ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت و در عین حال تورم ۴۰ درصد خواهد بود پس فاصله ۱۵ درصدی بین حقوق‌ها و تورم وجود دارد.نمایندگان کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از نقاط مثبت لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در زمینه‌ی کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست خبر داده‌اند، نقاط قوت و ضعف ردیف‌های مذکور در بودجه ۱۴۰۰ چیست؟
اعتبار بخش کشاورزی نسبت به بودجه سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است، اما به طور کلی سهم کشاورزی از بودجه کم است چرا که تنها ۶.۴ درصد بودجه به بخش کشاورزی، آب و منابع طبیعی اختصاص دارد. کشاورزی در ایران صنعتی اشتغال‌زا است که می‌تواند که واردات کالاهای ما را کم و صادرات محصولات غیرنفتی ما را زیاد کند پس به نظرم باید سهم بیشتری در بودجه داشته باشد.
اعتبار صندوق‌های بیمه کشاورزی در بودجه سال ۱۴۰۰ از هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ به ۲ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان رسیده است. علی‌رغم این افزایش، میزان اعتبار برای بیمه کشاورزی کم است. به نظرم صندوق بیمه کشاورزی حداقل به ۴ هزار میلیارد تومان پول نیاز دارد. ما در برنامه ششم توسعه دولت را مکلف کرده‌ایم که بیمه محصولات کشاورزی را به ۵۰ درصد برساند درحالی که بیمه محصولات کشاورزی هم‌اکنون ۲۵ درصد محصولات را شامل می‌شود پس باید دو برابر شود.
یکی از نکات مثبت بودجه در بخش کشاورزی در زمینه‌ی محیط زیست است بودجه این بخش افزایش خوبی داشته است چرا که اعتبار آن از ۱۰۰۰ میلیارد به ۳۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است. این مقدار پول می‌تواند در کاهش عوارض آلایندگی هوا و بسیاری از بخش‌های دیگر محیط زیست هزینه شود. همچنین اعتبار یگان حفاظت از جنگل‌ها رشد ۸۶ درصدی داشته که می‌تواند در زمینه حقوق محیط بان‌ها، تجهیزاتی که استفاده می‌کنند و امکانات آنها مهم باشد.
در زمینه‌ی مرغ و نهاده‌های دامی نیز افزایش بودجه را تجربه کرده‌ایم. ما باید در سال ۱۴۰۰ به سمت خودکفایی تولید مرغ داخلی برویم. اعتبار این بخش در لایحه بودجه، ۵۱۶ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است که می‌تواند برای مرغ لاین داخلی خوب باشد. از طرفی دیگر اعتبارات آبیاری و زه‌کشی ۵۸ درصد رشد داشته است. بازسازی قنات‌ها نیز ۳۶ درصد رشد را تجربه کرده است از دیگر بودجه‌های توسعه یافته بودجه فرآورده‌های گیاهی و دارویی است که ۱۵۰ درصد رشد را تجربه کرده است.
در بخش آخر باید به یارانه بخش کشاورزی اشاره کنم که رشد ۲۸۱ درصدی داشته است. این یارانه به واردات، خرید سموم و کود و یارانه نهاده‌های دامی مرتبط می‌شود. اعتبارات دامپزشکی مثل خرید واکسن و فعالیت‌های قرنطینه دام ۱۹۶.۴ درصد رشد را تجربه کرده است.
به نظر شما نگران‌کننده‌ترین ردیف بودجه در زمینه‌ی کشاورزی برای سال ۱۴۰۰ کدام است؟
به نظرم در زمینه آبخیزداری و مسئله آب‌های مرزی جای نگرانی وجود دارد چرا که اعتبار این بخش صفر است. دولت حتما باید فکری به حال این بخش بکند. کشور ما کشوری خشک و نیمه خشک است ما باید در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم، سیلاب‌ها را مهار کنیم و نباید بی‌جهت آب را هدر بدهیم. دولت هیچ اعتباری برای پروژه آب‌های مرزی ندیده است. دولت می‌تواند برای این موضوع از مقام معظم رهبری درخواست کند که از صندوق توسعه ملی پول برداشت کند. هدایت آب‌های مرزی به سمت مزارع، پروژه آبیاری تحت فشار و پروژه‌های آبخیزداری از موارد مسئله آب‌های مرزی به حساب می‌آید.
بسیاری از محققان و منتقدان می‌گویند مجلس شورای اسلامی سهم کمی در تغییر بودجه دارد نظر شما در این مورد چیست؟ به نظر شما مجلس چگونه می‌تواند لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ را اصلاح کند؟
دولت لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ را غیرواقعی نوشته است. نزدیک به ۵۰ درصد درآمد دولت از فروش نفت و گاز است که واقعی نیست. پس مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند دخالتی در تعیین بودجه داشته باشد، چرا که تغییرات مجلس بر مبنای یک بودجه غیرواقعی، غیرواقعی خواهد بود. تورمی که دولت برای سال آینده در نظر گرفته است واقعی نیست. تورم مورد نظر دولت حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد است در حالی که به شخصه فکر می‌کنم تورم ۴۰ درصدی را تجربه خواهیم کرد، پس باید هزینه‌ها را براساس تورم‌ها تنظیم کنیم. حقوق‌ها ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت و در عین حال تورم ۴۰ درصد خواهد بود پس فاصله ۱۵ درصدی بین حقوق‌ها و تورم وجود دارد. اگر مجلس شورای اسلامی می‌خواهد بودجه را واقعی کند، باید بودجه «بودجه دوسقفی» بنویسد یعنی شش ماه اول سال یک سقف درآمدی در نظر بگیرد و برای شش ماه دوم سال سقف دیگری را تعیین کند چرا که این امکان وجود دارد که فروش نفت ما در شش ماه اول سال نسبت به شش ماه دوم سال تغییر کند. حتی می‌توانیم بودجه یک چهارم ببندیم یعنی برای سه ماه اول سال لایحه بودجه را تصویب کنیم و برای مابقی سال تصمیم دیگری بگیریم. به نظرم دست بردن به بودجه در غیر از دو صورت فوق، به مصلحت کشور نخواهد بود.
به نظر شما چه دولتی بهتر از پس بودجه ۱۴۰۰ بر می‌آید؟
به نظرم بودجه برای دولتی نوشته شده است که می‌خواهد درهای کشور را باز کند علت این است که بودجه براساس ظرفیت‌های داخلی کشور نوشته نشده است. دیدگاه دولت دوازدهم برای سال آینده برداشته شدن تحریم‌ها و بهتر شدن شرایط است.
به نظرم بودجه برای دولتی نوشته شده است که می‌خواهد درهای کشور را باز کند علت این است که بودجه براساس ظرفیت‌های داخلی کشور نوشته نشده است. دیدگاه دولت دوازدهم برای سال آینده برداشته شدن تحریم‌ها و بهتر شدن شرایط است. در هر صورت، هر دولتی که بیاید با بودجه سال ۱۴۰۰ مشکلاتی خواهد داشت چرا که دولت تدبیر و امید در هشت سال خود اوراق زیادی فروخته و دولت بعدی تا دو یا حتی سه سال باید قرض‌های دولت قبلی را بپردازد. اما به صورت کلی تصور می‌کنم دولتی که بخواهد درهای کشور را باز کند بهتر از پس لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بر می‌آید.
انتهای پیام
