منطق، سرمایه را به کدام سو می‌برد؛ برق، پتروشیمی یا فولاد؟
سرمایه‌ها به سمتی حرکت می‌کنند که سودآور باشند؛ حال با وجود مشکلات فراوان در حوزه برق، نسبت به دیگر صنایع مهم کشور، به نظر نمی‌رسد صنعت برق برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد. برخی کارشناسان راه برون رفت از این معضل را آزادسازی نرخ برق می‌دانند.
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا در گفت و گو با پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا) با اشاره به نقش مهم صنعت برق در توسعه صنایع گفت: «برق» به عنوان زیر ساختِ زیرساخت ها نام برده می شود، با این وجود اما سال هاست با مسایل و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند و متاسفانه به نظر می‌رسد اراده ای جدی برای حل آن وجود ندارد.
آرش جالبی افزود: مشکلات پیش آمده در صنعت برق نتیجه سیاست گذاری های غلط سال های گذشته بوده و از جمله مهمترین این سیاست ها، افزایش نیافتن نرخ برق و انحصاری بودن آن است.
خاموشی همچنان در انتظار صنعت برق
او، روند متوسط نرخ رشد مصرف برق را ۵ درصد و روند متوسط نرخ رشد تولید ظرفیت برق را ۳ درصد عنوان کرد و افزود: این یعنی ایجاد شکاف بین مصرف و تولید و با این روند طبیعی است که به سمت خاموشی در صنعت برق پیش خواهیم رفت.
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا بیان کرد: رشد فزاینده مصرف برق و توسعه نیافتن تولید متناسب با آن به دلایل مختلفی همچون تحریم ها، جذاب نبودن سرمایه گذاری در این حوزه، مطالبات، مقررات رو به رو با سرمایه‌گذاران رخ داده است.
جالبی ادامه روند خاموشی ها در سال های آینده را قطعی دانست و گفت: حتی با وضعیت و مشکلات پیش آمده فعلی نیز شاهد اقدام مناسبی از سمت وزارت نیرو نیستیم. اینکه بگوییم چند هزار مگاوات را مدیریت مصرف کردیم به هیچ وجه صحیح نیست، بهتر است بگوییم خاموشی دادیم و مصرف را کنترل کردیم. این روش مدیریتی و خاموشی های اعمال شده، علاوه بر سلب آسایش مردم، باعث گرانی مواد اساسی اولیه از جمله فولاد و سیمان و … شد که قطعا اثرات آن به مرور در زندگی مردم نمایان خواهد شد.
مقایسه فرصت‌های سرمایه گذاری
او در مقام مقایسه صنعت برق با صنعت فولاد و پتروشیمی و با ارائه شاخص های اقتصادی مانند نرخ بازده داخلی، دوره بازگشت سرمایه و … در این صنایع، تصریح کرد: سرمایه ها به سمتی حرکت می کنند که سود آور باشد، به عنوان مثال از بین این سه صنعت به طور قطع سرمایه گذاری در صنعت برق بی منطق است. با این حال مجموعه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بر اساس دستور رییس بنیاد در راستای محرومیت زدایی و کمک به مستضعفین کشور در حال ایجاد نیروگاه در چند نقطه محروم کشور با مجموع ظرفیت حدود یک هزار مگاواتی است.
وضعیت صنعت برق در بازار سرمایه
جالبی با ارائه آمار هزینه احداث نیروگاه در کشور بیان کرد: ظرفیت کل نیروگاه های بورسی حدود ۱۲ هزار مگاوات است. ارزش کل بازار این صنعت نیز حدود ده هزار میلیارد ریال است. با همین مقایسه ساده می توان پی برد که ارزش واقعی نیروگاه های موجود پذیرفته شده در بورس بسیار بالاتر از ارزش فعلی است. همچنین نسبت قیمت به در آمد ( p/e ) صنعت برق در بازار سرمایه عدد ۲۰ بوده که این عدد در مقایسه با گروه محصولات شیمیایی که عدد ۹ و گروه فلزات اساسی با عدد ۸، نسبتا بالا است که یکی از دلایل اصلی آن بالا بودن هزینه جایگزینی در این صنعت است.
او با اشاره به نیروگاه دماوند به عنوان مثالی در مورد سرمایه گذاری نیروگاهی گفت: این نیروگاه اکنون با ظرفیت ۲هزار و ۸۶۸ مگاوات و درآمد کل فروش ۸۲۸ میلیارد تومانی در سال ۹۹ دارای سود خالص ۲۴۵ میلیارد تومانی بوده، در حالیکه ارزش کل بازار آن حدود ۱۸ هزارمیلیارد تومان است، یعنی اگر شخصی بخواهد کل نیروگاه را هم اکنون بخرد باید حدود همین عدد را بپردازد. بنابراین باید دید آیا این سرمایه گذاری سود آور است؟
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا با بیان اینکه، وزارت نیرو باید مطالبات برق را پرداخت کند و الزامات توسعه برق در نظر گرفته شود، به انواع روش های فروش برق اشاره کرد و گفت: بازار عمده فروشی با متوسط نرخ ۶۰ تومان، بورس انرژی با متوسط نرخ فروش ۳۶ تا ۵۱ تومان (بسته به فصول مختلف سال)، خرید تضمینی با متوسط نرخ فروش ۳۰۰ تا ۴۰۰ تومان، عقد قراردهای دو جنابه با نرخ فروش توافقی از جمله روش های فروش برق است.
مزایا و چالش های بورس انرژی
او با اشاره به مزایای انجام معاملات در بورس انرژی، گفت: قرار بر این بود مزایای راه اندازی بورس انرژی کشف قیمت، پوشش ریسک، ضرورت پیوست به بازار جهانی برق، کاهش هزینه های مبادله و سلامت بازار باشد، ولیکن به دلیل نبود زیرساخت صحیح آن، برخی از این موارد مغفول واقع شده اند.
جالبی چالش های شکل گیری این بورس را قدرت بازار خریداران از جمله شرکت های توزیع، نیاز فروشندگان به نقدینگی، پیچیدگی فرایند انجام معاملات، عدم مصرف انرژی خریداری شده مصرف کنندگان، ورود نیروگاه های دولتی و در نهایت عدم تعادل در عرضه و تقاضا عنوان کرد و گفت: اقتصاد اجباری نیست و نمی توان به اجبار فروشنده ای را وارد معاملات بورس کرد. آمار و ارقام موجود نشان می دهد حجم کل معاملات برق در بورس انرژی حدود ۳ درصد از کل معاملات بوده و حجم قراردادهای دو جانبه منعقد شده در بورس حدودا دو برابر معاملات در بورس است؛ این موضوع خود نشان دهنده نداشتن تمایل سرمایه گذاری در این حوزه و ضعف های موجود است.
انحصار صنعت برق
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا، مشکل دیگر این صنعت را انحصار صنعت برق، عنوان کرد و افزود: عمده این مشکلات مربوط به انحصار دولت در صادرات برق است. بر اساس قانون اصل ۴۴، هر امتیازی برای بنگاه های دولتی مقرر می شود باید عیناً و با اولویت برای بنگاه یا فعالیت اقتصادی مشابه در بخش خصوصی نیز در نظر گرفته شود که متاسفانه هرگز انجام نشده است.
جالبی با اشاره به نبود شفافیت در ارائه اطلاعات صنعت برق، تصریح کرد: چرا قیمت تمام شده برق مشخص نیست؟ چرا در قیمت گذاری تعدد وجود دارد؟ چرا درآمد های صادراتی دولت و نرخ فروش صادراتی آن مشخص نیست؟ چرا مسئولان نسبت به موضوعات مختلف پاسخ گو نیستند؟ اینکه مسئولان بیایند و به عمده تعهدات خود عمل نکنند و بروند و در نهایت به یک معذرت خواهی بسنده کنند از دست هر کسی بر می آید و چنین وضعیتی قابل قبول نخواهد بود.
برون رفت از مشکلات صنعت برق با آزادسازی قیمت
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا در پایان گفت: وضعیت پیش آمده فعلی، ادامه دار خواهد بود ولی این وضعیت برای شرکت های برقی پذیرفته شده در بورس فرصت مناسبی است، از آن جهت که با افزایش مصرف برق، درآمد این شرکت ها نیز افزایش می یابد و در نهایت این مسیر، راهکاری جز «آزاد سازی نرخ برق» وجود نخواهد داشت.
