روال طبیعی بازار ارز در ۳ روز عزای عمومی

 هر دلار امریکا بدون تغییر قیمت ۳۲۳۷ تومان، پوند انگلیس با افت ۱۴ تومانی ۳۹۶۳.۳ تومان و هر یورو با ۱.۳تومان کاهش ۳۴۰۸.۲ تومان ارزش‌گذاری شد. در بازار آزاد ارز نیز دلار ۳۹۷۰تومان، یورو ۴۲۸۵تومان، پوند ۴۸۸۰تومان، لیر ترکیه ۱۱۴۵تومان و درهم امارات ۱۱۱۰تومان معامله شده است. در بازار طلا نیز باوجود آنکه نرخ هر اونس طلا به ۱۱۸۴دلار افزایش یافته اما به خاطر کاهش نرخ دلار نسبت به هفته قبل، نرخ طلا تاحدودی کاهش یافت، هر گرم طلا به ۱۱۴هزار و ۶۰۰تومان رسید و نرخ سکه قدیم با یک‌میلیون و ۱۴۰هزار تومان، سکه جدید یک‌میلیون و ۱۸۵هزار تومان، نیم سکه ۶۰۵هزار تومان، ربع سکه ۳۱۹هزار تومان و سکه گرمی ۲۱۰هزار تومان معامله شد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، محمد کشتی‌آرای رییس اتحادیه طلا و جواهر کشور اعلام کرد: بازار داخلی سکه و طلا به‌دلیل کاهش تقاضا در این ایام در آرامش به‌سر می‌برد و ثبات نسبی قیمت دلار و اونس جهانی طلا در روزهای گذشته به این آرامش و سکون افزوده است. قیمت ارز چند روزی است که تقریبا ثابت مانده و نوسان‌های اندکی را تجربه می‌کند. قیمت جهانی اونس طلا نیز در روزهای گذشته تغییرات اندکی داشت و به همین دلیل نهایت تغییر قیمت سکه تمام بهار آزادی بین ۲ تا ۵ هزار تومان بوده است.

 حفظ روند بازار

گزارش از بازار آزاد ارز تهران در روز دوشنبه نیز نشان می‌دهد که بازار واکنش خاصی نسبت به اخبار سیاسی و درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نداشت و دلار بین قیمت ۳۹۴۷تومان و ۳۹۷۲تومان در نوسان بود و سکه نیز به‌خاطر کاهش نرخ دلار نسبت به هفته قبل، با کاهش اندک مواجه شد. تعدادی از کسبه بازار طلا و ارز باوجود اعلام عزای عمومی و تعطیلی بخشی از بازار، به فعالیت خود مشغول بودند و بازار روند طبیعی داشت.

مشاهدات خبرنگار ما از بازار سبزه‌میدان و تقاطع فردوسی و منوچهری نشان می‌دهد که همچنان معاملات فردایی رواج دارد، اما نکته جدید مشاهده چادر متحرک بزرگی بود که در سبزه‌میدان نصب شده بود و افراد و فعالان بازار ارز به روال طبیعی در این چادر مشغول معامله بودند و در خیابان فرودسی و منوچهری نیز به روال قبل مشغول خرید و فروش ارز بودند. برخی فعالان بازار ارز در پاسخ به این پرسش که در روزهای اخیر به‌خصوص متاثر از خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، آیا تغییری در میزان تقاضا یا رشد نرخ‌ها مشاهده کرده‌اید، پاسخ دادند: خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، تاثیری بر بازار ارز نداشته و بازار ارز متاثر از کاهش تقاضای فصلی و پشت‌سر گذاشتن روزهای ابتدای سال نو میلادی ۲۰۱۷، کاهش واردات از چین به‌خاطر تعطیلات سال نو چینی و همچنین دستورالعمل دولت و بخشنامه بانک مرکزی و فعالیت بانک‌ها در بازار ارز با روند کاهشی در سه روز اول هفته مواجه شده و نرخ دلار به زیر ۳۹۷۰تومان رسیده است، به‌طوری که نرخ دلار از نزدیک ۴هزار تومان در هفته گذشته، به حدود ۳۹۲۴ تا ۳۹۷۲ تومان در نوسان بوده و نسبت به قبل کاهش داشته است و از مرز ۴هزار تومان به سمت مرز ۳۹۰۰ تومان در حرکت بوده است.

 کاهش تقاضای ارز به خاطر سال جدید چینی

سهراب اشرفی از فعالان بازار طلا و ارز  در این زمینه گفت: به نظر نمی‌رسد که خبر فوت آیت‌الله رفسنجانی اثر خاصی بر روند بازار داشته باشد. اگر هم در روزهای آینده تاثیری را شاهد باشیم، موجب افزایش اندک نرخ دلار خواهد شد، زیرا در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه، بازار روند طبیعی خود را طی کرده و واکنشی نداشته است. درنتیجه آنچه باعث اثرگذاری بر بازار خواهد شد شروع سال نو چینی و کاهش تقاضای ارز به خاطر کاهش معاملات با چین است.

وی گفت: از امروز چهارشنبه شاهد کاهش بخش عمده‌یی از تقاضای خرید ارز به‌دلیل شروع سال نو چینی خواهیم بود زیرا بخش عمده‌یی از واردات ایران از چین و امارات متاثر از بازار چین است و باعث نوسان نرخ ارز در هفته‌های اخیر بوده است. اما با شروع سال نو چینی، بازرگانان معاملات خود را به بعد از تعطیلات سال نو چینی موکول خواهند کرد و لذا فعلا تقاضا برای ارز جهت خرید کالا از چین کاهش خواهد یافت.

وی افزود: طبق روال سال‌های قبل، ما انتظار کاهش قیمت دلار را داریم، چون در آذرماه و نیمه اول دی ماه شاهد حجم عمده‌یی از تقاضای خرید ارز بوده‌ایم اما این روند کاهش یافته است.

سال گذشته در این زمان نرخ دلار ۳۷۲۰ تومان بود که به‌تدریج تا اسفند ۹۴ به زیر ۳۷۰۰ تومان رسید، لذا انتظار داریم سطح تقاضای دلار کاهش یابد و کاهش نرخ دلار دور از واقعیت نخواهد بود و در هفته جاری نیز نرخ دلار از نزدیک به ۴ هزار تومان قبل به زیر ۳۹۷۰ تومان کاهش یافته است.

 اثر ۲۰ میلیارد دلار قاچاق کالا

وی در پاسخ به این پرسش که عرضه ارز در شعب بانک‌ها چه اثری بر بازار دارد و در مقایسه با گذشته چه تغییری خواهد داشت، گفت: بانک‌ها تنها بخشی از تقاضا مانند تقاضای مسافرتی و واردات رسمی را پوشش می‌دهند اما بخش عمده‌یی از تقاضای ارز در بازار آزاد تامین می‌شود زیرا متناسب با سطح تقاضا برای قاچاق کالا، تقاضا در بازار آزاد وجود دارد، چون برخی وارد‌کنندگان نمی‌خواهند تقاضا برای خرید دلار را ثبت کنند.

وی افزود: به گفته مسوولان اقتصادی، حدود ۲۰میلیارد دلار قاچاق کالا در کشور داریم که تامین آن از طریق بانک‌ها و صرافی‌های مجاز انجام نمی‌شود و این سطح تقاضای بالا متوجه بازار آزاد است و وارد‌کننده‌ها از بازار آزاد و با نرخ‌های بالا تهیه می‌کنند تا مجبور به ثبت اطلاعات تجاری خود نباشند.

 طلای جهانی بالای ۱۱۸۰ دلار ایستاد

 خبرهای بازار جهانی طلا نیز نشان می‌دهد که نرخ هر اونس طلا در بازار جهانی روز سه‌شنبه تحت‌تاثیر ضعف دلار و نگرانی‌ها پیرامون روند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا که تقاضا برای خرید دارایی مطمئن ایجاد کرد، نزدیک به بالاترین قیمت ۵ هفته اخیر ایستاد و به ۱۱۸۴ دلار رسید. هر اونس طلا برای تحویل فوری در معاملات روز جاری بازار سنگاپور ۰.۳درصد رشد کرد و به ۱۱۸۴.۵۶ دلار رسید. بهای معاملات این بازار روز دوشنبه به ۱۱۸۵.۸۰دلار صعود کرده بود که بالاترین قیمت از پنجم دسامبر بود.

در بازار نیویورک، هر اونس طلا برای تحویل در فوریه ثابت بود و در ۱۱۸۴.۶۰ دلار ایستاد. بهای معاملات این بازار روز گذشته ۱۱.۵۰ دلار یا ۱.۴درصد افزایش یافت و در ۱۱۸۴.۹۰ دلار بسته شد.

به گفته دانیل هاینس، تحلیلگر گروه بانکی ANZ، اظهارات اخیر درباره روند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بر ارزش پوند تاثیر منفی گذاشته و تقاضا برای خرید دارایی‌های مطمئن را تقویت کرده است.

پوند روز سه‌شنبه پس از اظهارات ترزا می‌ نخست‌وزیر انگلیس که احتمال تغییر روابط تجاری با اتحادیه اروپا پس از خروج این کشور از این بلوک را برانگیخت، سقوط کرد. طلا همچنین در آستانه سال نو چینی در ماه جاری، از خرید فیزیکی قوی در چین مورد حمایت قرار گرفته با این همه دورنمای قیمت طلا در بلندمدت ضعیف مانده است. این فلز ارزشمند در میان‌مدت با موانع متعددی برای صعود روبه‌رو است و انتظار نمی‌رود افزایشی که در هفته‌های اخیر مشاهده شده، به صعود قابل‌توجهی منتهی شود.

 گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس

در عین حال، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با برشمردن عوامل بنیادین و مقطعی بروز نوسان‌های اخیر در بازار ارز بر شفاف‌سازی معاملات در این بخش به ویژه با راه‌اندازی بورس ارز تاکید کرده است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اثر نرخ تورم، رشد اقتصادی، نرخ سود بانکی، درآمد نفت، کسری تراز عملیاتی صادرات و واردات، کسری بودجه، درآمدهای مالیاتی، انتخابات امریکا، نرخ بهره امریکا، قاچاق کالا در ایران و تقاضای بالای ۱۵تا ۲۰میلیارد دلاری آن، ورود بانک‌ها به خرید و فروش ارز، بخشنامه بانک مرکزی و دستورالعمل دولت، یکسان‌سازی ارز و اخبار متعدد و نحوه اجرای آن و… را به عنوان عوامل بنیادین و فصلی موثر بر نرخ ارز برشمرده است.

افزایش جهانی ارزش دلار، انتخابات امریکا و افزایش فصلی تقاضای ارز تجاری و مسافرتی و عرضه نشدن بخشی از ارز غیرنفتی در فصل پایانی سال میلادی می‌تواند در این زمینه موثر باشد. ریشه‌های اصلی تحولات بازار ارز که هر چند سال یک ‌بار رخ می‌دهد، سیاست دولت و بانک مرکزی مبنی بر لنگر قرار دادن نرخ اسمی ارز است.

 عوامل بنیادین در افزایش نرخ ارز

به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، عوامل بنیادین روند بلندمدت نرخ‌های برابری پول کشورها را تعیین می‌کند؛ اگر در کشوری نرخ رشد اقتصادی کاهش و نرخ تورم افزایش یابد، عرضه پول داخلی آن کشور به دلیل سیاست‌های انبساطی پولی افزایش می‌یابد.

اگر کسری بودجه دولت افزایش یا کسری تجارت خارجی در آن افزایش یابد در آن صورت ارزش پول آن کشور در مقابل سایر پول‌ها کاهش خواهد یافت. در سال‌های پس از بحران ارزی ۱۳۹۰و ۱۳۹۱ به خصوص در ماه‌های اخیر برخی از روندهای اقتصادی نقش اساسی در شکل‌گیری زمینه‌های کاهش ارزش پول ملی داشته‌اند که به عقیده کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس در سال‌های اخیر این متغیرها به جز نرخ تورم همگی در جهت کاهش ارزش پول ملی بوده است.

 درآمدهای نفتی

از سال ۱۳۹۰ به دلیل تحریم‌های نفتی سپس از سال ۱۳۹۳ به دلیل کاهش جهانی قیمت‌های نفت درآمدهای نفتی روند نزولی داشت؛ از آنجا که بخش مهمی از عرضه ارز در اقتصاد ایران ناشی از صادرات نفت و گاز است در مجموع این روند نشانگر کاهش عرضه ارز به اقتصاد ایران و ایجاد زمینه برای کاهش ارزش پول ملی است. کسری تراز عملیاتی، کسری بودجه نیز از دلایل دیگر فشار به بازار ارز بوده است.

 نرخ تورم

تورم در ایران حتی پس از تک رقمی شدن در مقیاس جهانی نرخی بالاتر محسوب می‌شود و طبیعی است که انباشت تورم مزمن در سال‌های گذشته در نهایت فشار برای کاهش ارزش پول ملی را در پی داشته باشد.

 اثر قاچاق بر بازار ارز

براساس آمار ۷ماهه بانک مرکزی تا پایان مهر ماه امسال، کل واردات گمرکی حدود ۲۴میلیارد دلار و صادرات ۱۸.۶میلیارد دلار بوده بنابراین کسری تراز بازرگانی گمرکی کشور ۵.۴ میلیارد دلار است. این رقم با توجه به افزایش صادرات نفت و گاز در همین مدت قابل جبران بوده و به نظر می‌رسد از این ناحیه فشار عمده‌یی به بازار ارز وارد نشده است. با این حال به دلیل حجم قابل توجه قاچاق و بازار غیررسمی به نظر می‌رسد، بخش مهمی از تقاضای ارز از این ناحیه صورت می‌گیرد لذا کسری تجاری بر مبنای آمار رسمی به تنهایی نمی‌تواند توضیح‌دهنده اثر تجارت خارجی بر بازار ارز باشد.

 نرخ سود بانکی

نرخ سود بانکی از اردیبهشت پارسال به ۲۰درصد و در بهمن پارسال به ۱۸درصد کاهش یافت و در خرداد ماه امسال به ۱۵درصد رسید. در همین مدت نرخ بهره پایه امریکا از ۰.۲۵درصد به ۰.۷۵درصد افزایش یافت که اگرچه با نرخ‌های سود رایج در اقتصاد ایران قابل قیاس نیست اما روندی بر خلاف نرخ سود سپرده‌های ریالی است.

با توجه به افزایش حدود ۱۵درصدی دلار مقابل ریال در ۳ماه گذشته، این بدان معنی است که تقریبا نیمی از افزایش نرخ دلار را نمی‌توان به افزایش ارزش جهانی آن نسبت داد. افزایش نرخ بهره از ۰.۲۵درصد به ۰.۷۵درصد در این میان نقش مهمی داشته که باعث کاهش تقاضای جهانی طلا و افزایش ارزش دلار شده است.

 انتخابات امریکا

انتخابات در امریکا را نیز می‌توان از عوامل غیراقتصادی دانست که سبب افزایش نرخ ارز در ایران شد زیرا فضای حاکم بر رسانه‌ها و جامعه، انتخاب نشدن ترامپ و آثار منفی احتمالی انتخاب وی بود.

با توجه به موضع شدیدتر وی نسبت به برجام، نااطمینانی نسبت به موضع آینده امریکا نسبت به ایران نیز افزایش یافت و این موضوع سبب افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی به ویژه دلار شد.

 یکسان‌ سازی نرخ ارز

اخبار منتشر شده در زمینه تصمیم دولت برای یکسان‌سازی نرخ‌های ارز تا پایان سال ۹۵ که چندین نوبت از ابتدای سال اعلام شد، سبب شد تا تقاضای سفته‌بازانه برای نرخ ارز افزایش یابد. افزایش تقاضا برای ارز به دلیل مسافرت نیز از عواملی بود که از سوی بانک مرکزی به عنوان عوامل مقطعی افزایش نرخ ارز به ویژه در ماه‌های اخیر عنوان شد.

 سیکل تجاری در فصل پاییز

افزایش تقاضای ارز می‌تواند به دلایل دیگری ازجمله تسویه ارزی با عرضه‌کنندگان کالا به داخل کشور در ۳ماهه سوم سال (ماه آخر سال میلادی) باشد. انتظار می‌رود با عرضه ارز توسط پتروشیمی‌ها در فصل زمستان که یک اجبار قانونی نیز هست، محدودیت عرضه ارز کاهش یابد.

 مجوز به بانک‌ها

در ۱۴ آذر ماه امسال بانک‌ها براساس بخشنامه بانک مرکزی اجازه یافتند با نرخ بازار آزاد اقدام به خرید و فروش ارز کنند. از تبعات این سیاست این است که به میزان تلاش دولت برای حفظ نرخ ارز مشخص، کنترل کمتری بر متغیرهای پولی وجود خواهد داشت و زمینه‌ساز ایجاد تورم و کاهش نرخ ارز حقیقی خواهد شد که افزایش تدریجی تقاضا را برای ارز خارجی در پی دارد ضمن اینکه رقابت‌پذیری قیمتی صنایع داخلی را نیز کاهش می‌دهد در نتیجه چند سال تقاضا برای ارز بیش از توان کنترل بانک مرکزی شده و بازار ملتهب می‌شود.