جوابیه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به یک گزارش

به گزارش آرمان اقتصادی ‬ بنیاد مسکن انقلاب اسلامی‬‬‬ در‬ خصوصی‬ گزارش‬ با‬ عنوان‬ ضرروت‬ یک‬ اصلاح؛ ‬ انفعال‬ بنیاد‬ مسکن‬ به‬ نابودی‬ زمین‬ های‬ کشاورزی‬ دامن‬ می‌زند که‬ در روز شنبه ۲۰ آبان ماه سال جاری در‬ خبرگزاری‬ مهر‬ منتشر‬ شد‬ توضیحاتی‬ ارائه‬ کرد‬ که‬ متن‬ این‬ توضیحات‬ به‬ شرح‬ زیر‬ است:

گزارشی در خبرگزاری وزین مهر با عنوان «ضرورت یک اصلاح؛ انفعال بنیاد مسکن به نابودی زمین‌های کشاورزی دامن می‌زند» ‬ منتشر‬ شده‬ است‬ که‬ نظرات را جلب نمود. چرا که در آن «خبرنگار حوزه کشاورزی» به‬ ‏درستی دو ضرورت مهم یعنی نیاز روز افزون جامعه به مسکن و امنیت غذایی پایدار را در برابر هم قرار داده و چالش‌های دولت‌ها در نحوه سیاست گذاری‌های این دو حوزه اساسی را بررسی و مورد مداقه قرار داده بود. هر طرح توسعه شهری و روستایی چه در مقیاس کلان چه در مقیاس خرد، اگر به درستی مورد شناخت، تحلیل و ارائه گزینه‌های متفاوت نشود، لطمه‌ها و صدمات جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.

همانطور که از عنوان این گزارش نیز پیداست، قضاوت جانب‌دارانه از آن، عدم اطلاع کافی گزارشگر و مصاحبه شوندگان از قوانین و مقررات موجود، نحوه و روال انجام فرایندهای توسعه شهری و روستایی، دستگاه‌ها و ارگان‌های متفاوت و تأثیرگذار در این امر به همراه وظایف محوله به آنان مطابق با قانون، ما را نیز به تعجب واداشت. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، از برکات نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و یادگار بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی است که در این گزارش بدون توجه به نقش، جایگاه مهم و اثرگذاری این نهاد عمومی غیردولتی در خدمت رسانی به روستا و روستاییان طی سال‌های پر برکت انقلاب اسلامی ایران که در زمینه سیاست‌های کلی نظام داشته است و نیز بدون پرداختن به نیازهای آتی ساکنین روستا و رشد جمعیتی آن، مسبب نابودی زمین‌های کشاورزی بیان شده و همزمان متولی حفاظت از اراضی کشاورزی خارج از محدوده طرح هادی روستاها نیز به شمار می‌رود. حال آنکه مطابق با قانون حفظ کاربری اراضی زراعی مصوب ۳۱/۰۳/۱۳۷۴ و اصلاحیه آن مصوب در تاریخ ۰۱/‏۰۸/‏۱۳۸۵‬ مدیریت امور اراضی، این بنیاد متولی حفظ اراضی کشاورزی بوده است. طبق تبصره ۲ ماده ۱ همین قانون، مرجع تشخیص اراضی زراعی و باغ‌ها، وزارت جهاد کشاورزی است که به استناد تبصره مذکور بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بدون اخذ موافقت کمسیون تبصره ۱ ماده یک قانون فوق الذکر، اقدام به الحاق به محدوده طرح هادی روستا یا تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی درون محدوده روستاها نمی‌نماید. از سوی دیگر، نویسنده گزارش مذکور، تمامی اراضی در حوزه منفصل روستایی را دارای خاک مناسب کشاورزی دانسته که این امر درست به نظر نمی‌رسد.

در بخش دیگر این گزارش با اشاره به تبصره دوم ماده ۹ قانون جهش تولید مسکن به این نکته اذعان می‌شود که موضوع این تبصره الحاق اراضی درجه‌های یک و دو به بافت شهرها و روستاها ممنوع شده ولی اصرار دارد که اراضی مستثنیات را خارج از این قانون عنوان کند که این هم از عدم اطلاع کافی از فرآیندها و قوانین ریشه می‌گیرد، چرا که زمین‌های اشخاص حقیقی با هر نوع و کلاس خاکی، نیازمند استعلام از متولی مربوطه می‌باشد.

همچنین در بخش دیگری از این گزارش به موضوعی تحت عنوان «الحاقات ستاره دار در توسعه افقی شهرها و روستاها» پرداخته شده و باز هم در این بخش، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی متولی حراست و نگهداری از زمین‌های درون و بیرون محدوده روستا معرفی شده است، حال آنکه مطابق با بند ۷ ماده ۱۰ اساسنامه تشکیلات و سازمان دهیاری‌ها مصوب هیئت وزیران مورخ ۲۱/‏۱۱/‏۱۳۸۰‬ دهیار و دهیاری متولی حفظ و نگهداری اراضی ملی محدوده قانونی و حریم روستا بوده و طبق بند ۳۳ همین ماده، متولی صدور پروانه ساختمانی در محدوده روستا می‌باشد، حال آنکه «ساخت و سازهای دارای تخلف پیرامون محدوده طرح هادی روستا» در زمان تهیه طرح‌های هادی با علامت ستاره نشان داده می‌شود تا با اخذ موافقت و رأی مراجع ذیصلاح قانونی (کمسیون ماده ۹۹ و تبصره ۱ ماده یک جهاد کشاورزی و…) امکان الحاق این «ساخت و سازهای غیرمجاز» برخلاف گفته مصاحبه شونده که اظهار نموده: «راه برای اراضی الحاقی جدید و در نتیجه تلف شدن اراضی مرغوب کشاورزی و دور زدن قوانین و مقررات توسط بنیاد مسکن فراهم شود»، بلکه زمینه قانونی شدن این واحدها با توجه به مصوبات مذکور و اخذ انشعابات فراهم گردد. در بخش دیگر مصاحبه عنوان شده که گزارشگر در مورد ساخت و سازهای غیرمجاز «ستاره دار» (که مصاحبه شونده اصرار بر استفاده از عنوان الحاقات ستاره دار دارد) مشخص ننموده است که بر چه استناد و مدرکی یا طی انجام چه فرایندی «صورت جداگانه توسط مسئولان محلی پیشنهاد و اضافه می‌شود» و با توجه به ناآگاهی از موضوع عنوان می‌دارد که ممکن است «تمام الحاقات ستاره‌دار تخلف نباشد» و آمار و مشاهدات غیر استنادی را ارائه می‌نماید، حال آنکه فقط «ساخت و سازهای غیرمجاز درون محدوده روستاها» توسط بنیاد مسکن در زمان تهیه طرح‌های هادی یا بازنگری آن ستاره دار می‌شوند و به هیچ عنوان و طی هیچ‌گونه فرایندی بدون اخذ موافقت و رأی بنیاد مسکن به هیچ محدوده و طرحی اضافه نخواهند شد».

توضیحات برگزاری مهر

تدبیر برای تأمین مسکن مناسب یکی از وظایف حاکمیت است که تأثیر زیادی در بهبود زندگی و ایجاد رفاه اجتماعی می‌گذارد. ساخت مسکن متناسب با نیاز هر جامعه باید در کنار مسائل مهم مانند تأمین امنیت غذایی جامعه تدبیر شود؛ البته قطعاً انسان بدون مسکن می‌تواند به حیات خود ادامه دهد اما بدون آب و غذا خیر.

دغدغه خبرگزاری مهر در حوزه تأمین امنیت غذایی کشور منجر به این شد تا در سلسله گزارش‌هایی به موضوع تغییر کاربری اراضی کشاورزی بپردازد. در این سلسله گزارش‌ها به تهدید برخی طرح‌ها و لایحه در حوزه برخی پروژه‌های ساخت مسکن از زبان کارشناسان و اساتید این بخش پرداخته شده است. «ضرورت یک اصلاح؛ انفعال بنیاد مسکن به نابودی زمین‌های کشاورزی دامن می‌زند» یکی از این گزارش‌ها بود که سید طه حسین مدنی، رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند عنوان کرد، قطعاً برای تأمین زیربنای مناسب به جهت ایجاد واحد مورد نیاز کشور، توسعه افقی شهرها سناریوی بهتری به نسبت توسعه عمودی و بلندمرتبه سازی خواهد بود.

در توسعه افقی شهرها و روستاها تأمین زمین و مناسبات آن نقش و جایگاه بسیار حساسی دارد چرا که توسعه افقی شهرها و روستاها در مواجه با الحاق اراضی ملی، منابع طبیعی و اراضی کشاورزی در حاشیه بافت به بافت شهری و روستایی است. آنچه باید به آن اشاره داشت این است که هم اکنون شاهد قلع و قمع هایی در نحوه واگذاری زمین‌های کشاورزی برای ساخت واحدهای مسکونی هستیم که این موضوع از کمبود نظارت حکایت می‌کند.