آبخیزداری الگوی مشارکت مردم در مدیریت منابع آب است
وزیر جهاد کشاورزی بابیان اینکه در حوضه‌های آبخیز کشور تاکنون ۲۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام‌شده است، گفت: اجرای ۹۰ میلیون هکتار طرح آبخیزداری، یکی از اولویت‌های مهم وزارتخانه است.
به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی، محمدعلی نیکبخت وزیر جهاد کشاورزی در یک گفت و گوی تلویزیونی بابیان اینکه یکی از کارهای مهمی که وزارت جهاد کشاورزی و بخش کشاورزی به عهده دارد، تأمین غذا و ایجاد امنیت غذایی در کشور است، اظهار داشت: ما برای تأمین غذای جمعیتی بالغ‌بر ۸۵ میلیون نفر، وظیفه خیلی سنگینی بر عهده داریم، با توجه به محدودیت‌های منابع آب، خاک، اقلیم و منابع مالی که بر تولید تأثیرگذار هستند، تولید مواد غذایی، به‌گونه‌ای است که ما بتوانیم با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌های کشاورزی، استادان و نخبگان بخش کشاورزی، مؤسسات و سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، از علوم و فنون و فناوری‌های جدید و به‌نوعی کشاورزی دانش‌بنیان و بهره‌ور، نیاز کشور را در داخل تأمین بکنیم.
وی افزود: امروز شاید به خاطر محدودیت منابع آبی که وجود دارد و قرار گرفتن کشور در منطقه‌ی خشک و نیمه‌خشک، باید بپذیریم که مانند کشورهای دیگر که متوسط بارندگی بالا، رودخانه‌ها، آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی فراوان دارند، شرایط آبی مناسبی نداریم. علیرغم محدودیت‌ها، ما می‌توانیم با همین منابعی که در اختیار داریم، روی عملکردها متمرکز شویم.
وزیر جهاد کشاورزی بابیان اینکه ما می‌توانیم با کمک کشاورزی دانش‌بنیان، علوم و فنون و فناوری‌های جدید و با همکاری دانشمندان و نخبگان بخش کشاورزی، دانش روز را به مزرعه ببریم و با ترویج، کشاورز را آموزش دهیم.
وی ادامه داد: ما باید برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان فضاسازی کنیم تا در حوزه‌های مختلف کشاورزی بتوانند محصول ارائه کنند، همچنین باید کار را به آنها بسپاریم و با ایجاد بازار از آنها حمایت و پشتیبانی کنیم.
نیکبخت گفت: در حال حاضر، در حوزه‌ی تولید واکسن و دارو با ۳-۴ شرکت دانش‌بنیان که عمدتاً فارغ‌التحصیلان جوان کشور هستند کار را شروع کرده‌ایم، پیش‌ازاین مؤسسه رازی به‌تنهایی این کار را انجام می‌داد و واکسن‌های مختلفی را در زمینه دام و طیور و حتی انسانی تولید می‌کرد.
وی بابیان اینکه برآوردها و تخمین‌های اولیه‌ی ما نشان می‌دهد که ما در سال ۱۴۰۲، ۱۳۰ میلیون تن محصول تولید کردیم، عنوان کرد: اگر از منابع به‌خوبی استفاده کنیم در تمام حوزه‌های کشاورزی افزایش تولید خواهیم داشت؛ نزدیک به ۲۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ واردات به کشور انجام شد، بیش از ۶۰ درصد از این ۲۵ میلیون تن نهاده‌هایی مانند ذرت، کنجاله‌ی سویا و جو بود که برای خوراک دام و طیور وارد کشور می‌شود، ۲۵ درصد هم کالاهای اساسی که شامل برنج و شکر، گندم و روغن بود و درصدی هم مربوط به انواع بذور به‌اضافه‌ی سم و کود که وارد کشور می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه تأمین نیاز داخل کشور از کالاهای اساسی، اولویت اول ما است، گفت: ما معتقدیم که اول باید نیاز کشور را در داخل تأمین بکنیم و ۱۳ محصول را هدف‌گذاری کردیم؛ برای تأمین غذا دو تا راه بیشتر نداریم، یا باید تولید داخل را انجام بدهیم یا باید کمبود را از خارج تأمین کنیم.
مقام عالی وزارت بابیان این نکته که صادرات می‌تواند بهترین اهرم و بهترین وسیله برای حمایت از تولیدکننده و تولید داخل باشد. ادامه داد: صادرات، سرمایه‌گذاری را به دنبال دارد، اشتغال اتفاق می‌افتد و ارزآوری برای کشور به دنبال خواهد داشت، در حال حاضر بازار دارای آرامش است، ما به ممنوعیت صادرات اعتقادی نداریم.
وی ادامه داد: بیش از ۱۰ هزار تن در سه محصول پیاز، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی به کشورهای خارجی و کشورهای اطراف صادر کرده‌ایم و داخل کشور را هم تأمین می‌کنیم. با کمک کشاورزان در سال ۱۴۰۲ کمترین نوسانات را ازنظر کمی و قیمتی در بازار این محصولات داشتیم، سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۳۶ هزار و ۵۰۰ تن تخم‌مرغ صادر کردیم که بیش از سه برابر سال ۱۴۰۱ و سنوات گذشته بود.
نیکبخت تصریح کرد: ما سعی‌مان بر این است که امور را تسهیل بکنیم و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها را به حداقل برسانیم، اگر جایی لازم است، در کمیسیون‌های مختلف دولت مجوزهای لازم را بگیریم تا تولیدکننده کار تولید را با کمترین دغدغه انجام دهد، در سال ۱۴۰۳ به سمتی می‌رویم که حداکثر مشکلات موجود را برطرف کنیم. اگر تولیدکننده آسیب ببیند، قطعاً تأمین داخل، صادرکننده و صنایع آسیب می‌بینند، برای ما به‌عنوان متولیان بخش کشاورزی همه‌ی حلقه‌ها مهم هستند.
به گفته وزیر جهاد کشاورزی، اولویت نخست وزارت جهاد کشاورزی، آبخیزداری و اولویت دوم زیرساخت‌ها و طرح‌های آب‌وخاک است که می‌تواند باعث صرفه‌جویی در آب شود.
وزیر جهاد کشاورزی بابیان اینکه ما در حوزه صید و صیادی جای کار بسیاری داریم، عنوان کرد: در حوزه آبزی‌پروری ۱۰ تا ۱۵ درصد از ظرفیت‌ها استفاده‌شده و ما منابع آبی و ساحلی زیادی داریم.
وی بابیان اینکه توسعه صنایع یکی دیگر از اولویت‌های ما در وزارت جهاد کشاورزی است، گفت: صنایع جدید با سطح تکنولوژی بالا ضایعات را به حداقل می‌رساند، ضمن اینکه ما صنعت و تجارت را به تولید گره زدیم و شرط تولید محصول صنعتی را در تهیه مواد اولیه از تولید داخل قرار داده‌ایم. این باعث شده که صنعت با تولید و تولیدکننده گره بخورد.
نیکبخت افزود: در حوزه‌ی بازرگانی هم من اعتقاد دارم که دولت باید خودش را کنار بکشد و تنها سیاست‌گذار باشد و بر روند امور نظارت کند، ما شرط لازم برای واردات برنج را خرید برنج داخلی قرار دادیم، به‌تناسب و به نسبتی که برنج داخل را خرید می‌کنند به آنها اجازه واردات برنج می‌دهیم، این روند برای ثبت سفارش چای هم انجام شده است.
وزیر جهاد کشاورزی در خصوص آمایش سرزمین گفت: در مورد آمایش سرزمین، سازمان برنامه‌وبودجه هم در سطح ملی و هم در سطح استان‌ها مطالعات زیادی انجام داده است، در سطح کشور ازنظر آمایش به‌صورت استانی، شهرستانی، منطقه و ناحیه و در سطح ملی کمبود مطالعات، اطلاعات و آگاهی نداریم، این اطلاعات در کشور وجود دارد و بهره‌برداری می‌شود.
وی در رابطه با الگوی کشت عنوان کرد: کشاورزان ما در حال حاضر به‌صورت سنتی کشاورزی می‌کنند و یک الگوی کشت دارند که نسل به نسل به آنها منتقل شده است، وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشتی را تدوین و بازنگری کرده است و آمادگی اجرای این را داریم اما برای اجرای الگوی کشت و آن چیزی که ما هدف‌گذاری کردیم نیاز به مشوق‌های قوی دارد که بتواند بدعت‌های گذشته یا کشت‌هایی که به‌عنوان یک الگو جا افتاده را تغییر دهد.
نیکبخت بابیان اینکه آبخیزداری به معنای واقعی تولید آب است، تصریح کرد: ما در هر هکتار چیزی نزدیک به پنج‌تا شش میلیون تومان هزینه نیاز داریم که بتوانیم تثبیت کنیم، در یک سال یک هکتار زمین می‌تواند حداقل ۵۰۰ مترمکعب آب را در داخل خود نگه دارد، پس آبخیزداری تولید آب است. آبخیزداری باعث کنترل سیلاب و جلوگیری از سیلاب می‌شود. آبخیزداری یک فعالیت جدی است برای جلوگیری از فرسایش خاک ارزشمند زراعی و حاصلخیزی که در کشور وجود دارد.
وی ادامه داد: کشور ظرفیت آبخیزداری ۹۰ میلیون هکتار از اراضی را دارد که در حال حاضر نزدیک به ۲۰ میلیون هکتار را ما مطالعه کرده‌ایم و آماده اجرا است. ما با سازمان برنامه، مذاکراتی را داشتیم تا پیش از بستن بودجه ۱۴۰۳ بتوانیم اعتبارات مناسبی را برای طرح‌های آبخیزداری، آبخوان‌داری و کنترل سیلاب داشته باشیم.
مقام عالی وزارت با اشاره به شعار سال جدید عنوان کرد: آبخیزداری یکی از آن بخش‌هایی است که مردم می‌توانند در این کار مشارکت کنند که در اقصی نقاط کشور هم ما متقاضی داریم. ما به‌عنوان یک کار جدی دنبال این هستیم که پشتیبانی دولت و دستگاه‌های مختلف را داشته باشیم و کار مهم را به سرانجام برسانیم تا یک تثبیتی اتفاق بیفتد و کار تولید آب انجام گیرد.
نیکبخت در رابطه با کاشت یک میلیارد درخت خاطرنشان کرد: کاشت یک میلیارد درخت مأموریت و مسئولیت خیلی بزرگی است و تآکیدمان هم بر این است که ما بر اساس برنامه زمان‌بندی طی چهار تا پنج سال این کار را انجام دهیم. قرار بر این بود که یک میلیارد درخت را در یک بازه زمانی چهارساله انجام دهیم، در سال اول در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۰۰ میلیون اصله نهال، هم مثمر و هم غیر مثمر توسط وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور کاشته شد، ما نهال را تولید کردیم، این کار؛ کار مردمی است و یک کار فرا بخشی و فرا دستگاهی است.
وی افزود: ما تولید نهال را در مدارس آموزش‌وپرورش انجام می‌دهیم تا فرهنگ‌سازی شود، دانش‌آموز به اهمیت موضوع پی ببرد و تولید نهال را آموزش‌دیده و در کاشت نهال هم شرکت کند. نیروهای مسلح، صنایع و مردم را هم درگیر با این کار می‌کنیم. تأکید ما این است که تا جای ممکن به سمت زراعت چوب برویم، ما دو گونه را در زراعت چوب در نظر گرفتیم؛ یکی اکالیپتوس در جنوب کشور مخصوصاً در استان خوزستان و دیگری صنوبر برای مناطق سردسیر است.
نیکبخت با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذار در حوزه کشاورزی نباید هیچ محدودیتی داشته باشد، گفت: ما باید در عین حالی که قانون را رعایت می‌کنیم، سعی کنیم شرایط را به گونه‌ای فراهم کنیم که سرمایه‌گذار به دردسر برخورد نکند. ما برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلفی ازجمله شیلات، صنایع غذایی، گلخانه و گیاهان دارویی و حوزه دامپروری زمینه و استعداد خیلی خوبی داریم.
وی در رابطه با کشت گلخانه‌ای بیان کرد: گلخانه یکی از آن بخش‌هایی است که صرفه‌جویی آب هم به دنبال دارد. ما به ازای هر مترمکعب آب به‌طور متوسط ۳۸ تا ۴۰ کیلوگرم محصول برداشت می‌کنیم، این در فضای باز کمتر از ۱۰ کیلوگرم است و در برخی گلخانه‌ها به ازای هر مترمکعب آب؛ ۵۸ کیلوگرم محصول برداشت می‌کنیم. ما به دنبال آن هستیم که این محدودیت‌ها برداشته شود و امورات را به استان‌ها واگذار کنیم که مجوزها در خود استان‌ها داده شود و نیازی به مراجعه به ستاد وزارتخانه در تهران نباشد.
وزیر جهاد کشاورزی در رابطه با رصدخانه کشاورزی گفت: در رصدخانه کشاورزی از بهترین و زبده‌ترین کارشناسان بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند و به سمت حکمرانی داده در بخش کشاورزی درحرکت هستیم.
وی ادامه داد: برنامه داریم که تا ابتدای تیرماه در زمینه آمار محصول برنج‌کار را تمام کنیم و به همین ترتیب باغات را هم آغاز کنیم. ما در بعضی از حوزه‌ها آمارمان با انحراف کمتری روبرو است.
نیکبخت در رابطه با کشت فرا سرزمینی خاطرنشان کرد: در حال حاضر در وزارت جهاد کشاورزی برای کشت فرا سرزمینی یک مجری تعریف‌شده که به‌عنوان مسئول کشت فرا سرزمینی مشغول به فعالیت است، تلاش می‌کنیم قبل از هر چیز آمار فعالانی را که در این حوزه در کشورهای خارج کار می‌کنند جمع‌آوری کنیم و یک بازنگری کنیم که در چه کشورهایی و در چه حوزه‌هایی کار انجام شده است.
وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد: در ۱۴۰۲ حدود هشت میلیون تن محصول کشاورزی صادر شد، ازنظر وزنی حدود ۲۳ درصد رشد را نشان می‌دهد و ازنظر ارزشی نزدیک به شش میلیارد دلار صادرات محصولات کشاورزی بود که به کشورهای همسایه هم صادر کردیم؛ این صادرات هم در حوزه‌های محصولات لبنی، شیلاتی و مخصوصاً خوراک آبزیان بود که ما درگذشته نه‌چندان دور واردکننده بودیم، امروز به ۱۰ کشور دنیا خوراک آبزیان را صادر می‌کنیم، همچنین خوراک میگو، خوراک ماهیان گرمابی و سردابی، خوراک ماهیانی که پرورش ماهی در قفس انجام می‌شود.
وی افزود: انواع میوه، سبزی و صیفی، جزو محصولاتی بوده که ما صادرات داشتیم و شرایط خیلی خوبی هم برای صادرات این محصولات وجود دارد. قبل از اینکه صادرات انجام گیرد ما با کمک سازمان حفظ نباتات و سازمان دامپزشکی و دفتر سلامت غذا محصولات مصرف داخل و صادراتی را رصد می‌کنیم؛ ازنظر بهداشتی، ما مسئولیت داریم که به‌هرحال سلامت غذا و جامعه را تأمین کنیم به همان اندازه که برای تولید داخل و تأمین داخل و سلامت غذای داخل حساس هستیم، به همان اندازه برای صادرات محصولات هم حساس هستیم که بتوانیم سهمی که از بازار هدف به دست آوریم را حفظ کنیم. برای این منظور باید محصول باکیفیت، سالم و باقیمت مناسب و قابل‌رقابت با بقیه تولیدکنندگان ارائه کنیم.
مقام عالی وزارت در پایان گفت: حمایت از تشکل‌های کشاورزی از دیگر اولویت‌های ما در وزارت جهاد کشاورزی است. حضور تشکل‌ها و سیاست‌های حمایتی ما، هم تولید را تسهیل می‌کند هم باعث بازار رسانی و حذف واسطه‌ها خواهد شد.
