کدام طرح‌های کشاورزی در دولت سیزدهم آغاز شد و به پایان رسید؟

‌به گزارش آرمان اقتصادی، بخش کشاورزی در تأمین امنیت غذایی و حتی می‌توان گفت در تضمین امنیت ملی نقش بسزایی ایفا می‌کند.

در گزارشی مهر به اقدامات دولت سیزدهم در حوزه برخی اقلام اساسی پرداخت و در ادامه به اقدامات سازمان‌های زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی و کارهای انجام شده در هر بخش پرداخته می‌شود.

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و حدنگاری اراضی

سند مالکیت اراضی منابع طبیعی: کشور دارای ۱۳۷ میلیون هکتار اراضی منابع طبیعی است؛ تا پیش از دولت سیزدهم حدود ۷۷ میلیون هکتار از این اراضی دارای سند مالکیت بودند که در دولت رئیسی این عدد به ۱۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار رسید.

آبخیزداری: پیش از دولت سیزدهم فقط در چندین استان طرح‌های آبخیزداری در عرصه‌های چند هزار هکتاری اجرا شده بود، اما به همت دولت فعلی برای نخستین بار برنامه احیای اراضی در پهنه‌های چندین میلیون هکتاری در دستور کار قرار گرفت؛ به طوری که تا کنون برای ۷ میلیون هکتار از اراضی کشور، مطالعات علمی انجام شده است.

بعد از مطالعات و کارشناسی‌های جامع، در نهایت آبخیزداری ۲۰ میلیون هکتاری مراتع کشور در قالب برنامه هفتم توسعه گنجانده شده و با تاکید رئیس دولت سیزدهم در بازدید از وزارت جهاد کشاورزی، موضوع احیا ۵۰ میلیون هکتاری اراضی کشور مطرح و پس از مطالعات کارشناسی به تصویب رسید.

همچنین گفتنی است؛ حدود ۴۲ درصد از احکام برنامه ششم توسعه در حوزه آبخیزداری، در دولت سیزدهم محقق شده است.

به گفته کارشناسان سازمان منابع طبیعی، هم اکنون بیش از ۱۴۰ میلیارد متر مکعب کسری آب سفره‌های زیرزمینی در کشور گزارش می‌شود که راه جبران آن با طرح‌های آبخیزداری شدنی است.

حدنگاری اراضی: حدنگاری اراضی منابع طبیعی و آبخیزداری از دیگر اقدامات مثبت در دولت سیزدهم بوده و حدنگاری در این بخش از اراضی با رشد ۵۷ درصدی از ۸۹ میلیون هکتار در ابتدای دولت به ۱۴۰ میلیون هکتار در پایان سال ۱۴۰۲ رسید.

کاشت یک میلیارد درخت: طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت، در دولت سیزدهم کلید خورد و قرار است طی ۴ سال، سالانه ۲۵۰ میلیون اصله نهال با مشارکت مردم در کشور کاشته شود.

طرح سال ۱۴۰۱ با آماده کردن نهال‌های مورد نیاز، آغاز و کاشت نهال‌ها در مرحله نخست آذر ماه سال گذشته انجام شد.

بر اساس گزارش‌های جهانی، چین کاشت ۷۰ میلیارد اصله نهال را در دستور کار دارد که قرار است تا سال ۲۰۳۰ میلادی به پایان برسد. پاکستان کاشت ۱۰ میلیارد نهال را در برنامه دارد. عربستان هم قرار است ۱۰ میلیارد نهال در داخل و ۴۰ میلیارد خارج از مرزهایش بکارد.

سازمان امور اراضی کشاورزی و هوشمندسازی رصد و پایش

رفع تداخلات اراضی ملی و کشاورزی: یکی از چالش‌های کشاورزان با دولت تداخلات زمین‌های آنها با اراضی دولتی است. در این خصوص تا پایان شهریور ۱۴۰۰، یک میلیون و ۸۰ هزار هکتار از اراضی کشور رفع تداخل شده بودند؛ معادل ۱۱ درصد اراضی و در ادامه این عدد با پیشرفت ۹۲۲ درصدی به ۱۱ میلیون و ۳۷ هزار هکتار در دولت سیزدهم رسید.

به این ترتیب در حال حاضر ۷۵ درصد از اراضی کشور رفع تداخل شده است.

سند دار شدن زمین‌های کشاورزی: در بخش صدور سند برای اراضی کشاورزی باید گفت تا شهریور ۱۴۰۰ حدود ۴ درصد زمین‌ها که معادل یک میلیون و ۷۸۰ هزار هکتار می‌شود دارای سند بود.

در ۳ سال اخیر صدور سند با پیشرفت ۳۸۳ درصدی به ۸ میلیون و ۶۰۴ هزار و ۹۰۸ هکتار معادل ۵۳ درصد رسید.

یکپارچه سازی اراضی کشاورزی: یکی دیگر از طرح‌هایی که در حوزه کشاورزی در حال پیگیری و انجام است، یکپارچه سازی اراضی کشاورزی بوده که طی چند دهه اخیر خرد و از حیز انتفاع خارج شده‌اند.

۲۵۶ هکتار از اراضی کشاورزی تا شهریور ۱۴۰۰ یکپارچه شدند و این عدد در دولت سیزدهم به ۱۳ هزار و ۱۹۴ هکتار رسید.

به این ترتیب در حوزه یکپارچه سازی اراضی خرد، رشد ۵۰۵۴ درصدی را شاهد هستیم.

شناسایی و جلوگیری از تغییر کاربری: تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از تهدیدهایی است که چالش ساز شده و در این راستا حتی شاهد هستیم در برخی مواقع زمین‌های کلاس یک و دو هم در معرض تهدید سودجویان قرار می‌گیرد.

شناسایی ۳۷۹ هزار و ۷۳۸ مورد تغییر کاربری اراضی کشاورزی تا شهریور ۱۴۰۰ انجام شد و این عدد با رشد ۵۸ درصدی به ۶۰۰ هزار و ۶۱۲ مورد در ۳ سال اخیر رسید.

افزایش موارد شناسایی به تکمیل زیرساخت‌ها و هوشمندسازی روش رصد و پایش بر می‌گردد. استفاده از روش‌های نوین نظیر رصد هوشمند اراضی از طریق تصاویر ماهواره‌ای، نسبت به قلع و قمع این ساخت و سازهای غیرمجاز پیش از آنکه مشمول مورد زمان (گذشت ۳ سال از زمان ساخت که بر اساس قانون پس از این زمان امکان قلع و قمع وجود ندارد) اقدام می‌شود.

تخریب و قلع و قمع ساخت و سازهای غیرمجاز: ساخت و سازهای غیرمجاز در اراضی کشاورزی که تا شهریور ۱۴۰۰ قلع و قمع شده است ۱۰۹ هزار و ۲۹۶ مورد بوده و این عدد با رشد ۸۷ درصدی در دولت سیزدهم به ۲۴۴ هزار و ۸۲۴ مورد رسیده است.

واگذاری زمین برای طرح‌های کشاورزی: در دولت دوازدهم و تا شهریور ۱۴۰۰، ۷۱۴ هزار و ۳۶۶ هکتار از اراضی ملی برای طرح‌های کشاورزی اختصاص یافته که این عدد در دولت سیزدهم با رشد ۱۲ درصدی به ۷۹۹ هزار و ۱۵۳ هکتار رسیده است.

واگذاری اراضی برای طرح‌های تولیدی و صنعتی: یکی از پروژه‌هایی که سازمان امور اراضی پیگیری می‌کند واگذاری زمین برای طرح‌های تولیدی در صنایع مختلف است. در دولت قبل و تا شهریور ۱۴۰۰ این عدد ۱۴۰ هزار و ۸۸۰ هکتار بود؛ اما در دولت سیزدهم واگذاری اراضی در این بخش با رشد ۱۲ درصدی همراه شده و به ۱۵۰ هزار و ۸۹۱ هکتار رسیده است.

گفتنی است، در حوزه هوشمندسازی پایش اراضی، تا شهریور ۱۴۰۰ امکان رصد و پایش هوشمند اراضی کشور فراهم نبود که در دولت سیزدهم با پیگیری‌های انجام شده این امکان برای ۳۱ استان اجرایی شد.

همچنین در بخش مدیریت اراضی در حال حاضر تمام استان‌های کشور به سامانه پنجره «مدیریت واحد زمین» متصل شده‌اند که از اتفاق‌های خوب در این مقطع زمانی است.

سازمان شیلات ایران و صادرات ۲۱۰ هزار تنی آبزیان

صادرات آبزی: اگر در ابتدا بخواهیم در این حوزه با ظرفیت بالا در درآمد و تأمین کالری بازار کالاهای اساسی اشاره کنیم، باید گفت سال ۱۴۰۲، ۲۱۰ هزار تن آبزی از کشور صادر شد که ارزش ریالی آن ۶۵۰ هزار دلار بود. این عدد سال ۱۳۹۹، ۱۳۹ هزار تن معادل ۵۲۸ میلیون دلار بوده است.

پرورش میگو: آخرین آمارها کشور در سال ۱۳۹۹ مربوط به تولید میگو در کشور نشان می‌دهد ۱۵ هزار هکتار مزرعه زیر کشت میگو بوده که ۴۸ هزار تن محصول تولید شده است.

این ارقام در دولت سیزدهم با رشد ۷۳ درصدی در بخش مزارع کشت، به ۲۶ هزار هکتار و نیز رشد ۴ درصدی در تولید به ۵۰ هزار تن میگو رسیده است.

رشد ۴ درصدی تولید در مقابل رشد ۷۳ درصدی سطح کشت به ظهور بیماری این حیوان دریایی بر می‌گردد.

بیماری به نام هپاتوپانکراس (AHPND) که سراسری در سطح جهانی بوده، باکتریایی است و به راحتی در آب، خاک، رسوبات کف و… نفوذ می‌کند. بیماری باکتریایی ماندگاری بالایی دارند در حالی که در برخورد با بیماری‌های ویروسی این چالش وجود ندارد.

شعار جهانی در حوزه تولید آبزیان «کار در کنار عوامل بیماری‌زا» است. بنابراین اگر با وجود ارتقا زیرساخت‌ها تولید افزایش متناسب نداشته به این موضوع بر می‌گردد.

گفتنی است، دوره این بیماری ۵ سال بوده و امسال در سال سوم یعنی اوج بیماری قرار داریم.

به گفته کارشناسان سازمان شیلات، با توصیه سازمان دامپزشکی کشور «تراکم پرورش میگو» کاهش یافته تا سرعت سرایت پایین بیاید؛ ضمن اینکه میگو سیستم ایمنی ضعیفی دارد و استفاده از آنتی‌بیوتیک برای آنها ممنوع است.

با وجود این مشکلات، کشور در سال ۱۴۰۲ به ۹۶ درصد از اهداف تعیین شده در این بخش دست یافته است.

تولید ماهی در قفس: در پایان دولت دوازدهم ۱۳۳ قفس در دریا وجود داشت که منجر به تولید ۲.۶ هزار تن ماهی شد. این ارقام به ترتیب با رشد ۱۶۷ و ۱۴۳ درصدی به ۳۵۶ قفس و ۶ هزار و ۳۱۸ تن ماهی در پایان سال ۱۴۰۲ رسید.

تخم چشم زده: تخم چشم زده به تخم‌های لقاح یافته ماهی قزل آلا که به اندازه کافی رشد کرده و آماده جابجایی هستند گفته می‌شود. تخم چشم زده به این دلیل به این نام معروف شده که چشمان ماهی درون تخم تشکیل شده است.

در سال ۱۳۹۹، تخم چشم زده اصلاح نژاد شده ۲۰۲ میلیون قطعه تولید شد و این عدد در سال ۱۴۰۲ با رشد ۸۱ درصدی به ۳۶۷ میلیون قطعه افزایش یافت.

به این ترتیب میزان تولید ماهی قزل آلا در کشور طی ۳ سال اخیر رشد داشته و در حال حاضر هر کیلو گرم آن حدود ۱۶۰ تا ۱۸۰ هزار تومان است.

تولید جلبک: ممکن است پرسیده شود اهمیت تولید جلبک چیست؟ جلبک‌ها بخش مهمی از بوم‌سازگان هستند. آنها غذای بسیاری از جانوران آبزی را تأمین می‌کنند و بعضی از آنها خوراک انسان نیز هستند؛ به علاوه جلبک‌ها با فتوسنتز اکسیژن بسیاری تولید می‌کنند.

تولید جلبک در پایان دولت دوازدهم ۴۰ تن (وزن تر) بوده که این عدد با رشد ۸۲۰ درصدی در دولت سیزدهم به ۳۶۸ تن تا پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است.

ماهیان زینتی: یکی از منابع درآمدی اقتصاد کشور از طریق پرورش و صادرات ماهیان زینتی است که بازار تقاضا خوبی هم دارد. میزان تولید ماهیان زینتی در پایان سال ۱۳۹۹، ۲۷۶ میلیون قطعه گزارش می‌شود که این تعداد با رشد ۳۷ درصدی به ۳۷۹ میلیون قطعه در سال ۱۴۰۲ رسیده است.

تولید آبزیان: اگر در کل بخواهیم به آمار تولید آبزیان در دو مقطع زمانی ۱۳۹۹ (پایان دولت دوازدهم) و ۱۴۰۲ (۳ سال دولت سیزدهم) اشاره کنیم، در سال ۱۳۹۹، یک میلیون و ۲۶۸ هزار تن آبزی در کشور تولید شد که این عدد با رشد ۱۱ درصدی طی سال اخیر به یک میلیون و ۴۰۸ هزار تن رسید.

اشتغالزایی: آمار اشتغال زیر بخش شیلات نشان می‌دهد تا پایان سال ۱۳۹۹، ۲۳۷ هزار نفر در حوزه شیلات فعالیت داشتند که این عدد تا پایان سال ۱۴۰۲ با رشد ۱۰ درصدی به ۲۶۱ هزار نفر رسید.

آمار صید و صیادی: سال ۱۳۹۹ معادل ۷۱۵ هزار تن ماهی در کشور صید شد که این عدد با رشد ۷.۸ درصدی در پایان سال ۱۴۰۲، ۷۷۱ هزار تن ثبت شد.

آبزی پروری: در بخش پرورش ماهی و سایر محصولات دریایی، سال ۱۳۹۹، ۵۵۳ هزار تن آبزی در کشور پرورش پیدا کرد و این آمار با رشد ۱۵ درصدی در پایان ۱۴۰۲ به ۶۳۷ هزار تن رسید.

سازمان جهاد کشاورزی و رشد حدود ۱۰ درصدی تولید

محصولات باغی: گزارش‌های سازمان جهاد کشاورزی نشان می‌دهد، تولید محصولات باغی استان تهران رشد ۱۷.۶۱ درصدی داشته و به یک میلیون و ۸۵۱ هزار و ۹۰۰ تن در دولت سیزدهم رسیده است.

واحدهای تولید: در ۳ سال اخیر ۱۲۸ واحد نیمه فعال و راکد در بخش کشاورزی با پیگیری‌های انجام شده به چرخه تولید بازگشتند.

گوشت قرمز: میزان تولید گوشت قرمز طی این مدت از ۴۲ هزار و ۹۵۹ تن در دولت قبل به ۴۴ هزار و ۸۸۸ تن با رشد ۴.۵ درصدی همراه شده است.

گوشت مرغ: تولید گوشت مرغ هم در دولت سیزدهم رشد ۱۲ درصدی داشته و ۲۹ هزار و ۹۶۸ تن محصول در این بخش تولید شده است.

شیر: آمار تولید شیر در دولت سیزدهم نشان می‌دهد میزان تولید از یک میلیون و ۳۶۵ هزار و ۷۳۵ تن به یک میلیون و ۶۳۱ هزار و ۱۸۶ تن رسیده که رشد ۱۹.۵ درصدی داشته است.

ماهیان خوراکی: در دولت دوازدهم آمار تولید ماهیان خوراکی ۶ هزار و ۲۲۰ تن بود و این رقم با رشد ۳۴ درصد، به ۸ هزار و ۳۳۱ تن رسید.

ماهیان زینتی: در حوزه ماهیان زینتی در ۳ سال اخیر ۵۹ هزار و ۶۴۹ هزار تن ماهی تولید شد که حاکی از رشد ۵۳.۳ درصدی است؛ در حالی که تولید ماهیان زینتی در دولت دوازدهم ۳۸ هزار و ۹۳۰ هزار قطعه ثبت شده است.

آبیاری تحت فشار: تا پیش از دولت سیزدهم ۷۸ هزار و ۵۵ هکتار از اراضی کشاورزی استان تهران با آبیاری تحت فشار تولید شدند. این رقم در دولت سیزدهم رشد ۷.۳ درصدی داشت و به ۸۳ هزار و ۷۲۹ هکتار رسید.

انتقال آب با لوله و کانال کشی: لوله کشی برای انتقال آب به مزارع و باغات کشاورزی استان تهران در دولت سیزدهم محور صعودی را نشان می‌دهد و از یک هزار و ۶۸۸ کیلو متر به دو هزار و ۹۴۹ کیلو متر رسیده است. این رقم یعنی رشد ۷۴.۷ درصدی که آمار قابل قبولی است.

جذب ماده خام: جذب ماده خام از ۵ میلیون و ۳۴۵ هزار و ۸۷۱ تن در پایان دولت دوازدهم به ۷ میلیون و ۵۰ هزار و ۶۵۸ تن در دولت فعلی رسیده که از رشد ۳۱.۹ درصدی حکایت دارد.

تولیدات کشاورزی: اگر بخواهیم به آمار کل تولیدات استان تهران در دولت سیزدهم اشاره کنیم این رقم ۶ میلیون و ۹۹۰ هزار و ۳۵۸ تن بوده که رشد ۹.۹ درصدی را نشان می‌دهد. پیش از این میزان تولید محصولات کشاورزی این استان ۶ میلیون و ۳۶۳ هزار و ۷۲۶ تن بوده است.

بنا بر گفته وزیر جهاد کشاورزی در حال حاضر سالانه ۱۳۰ میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود.

اقدامات دولت در حوزه روستایی چه بوده است؟

تکمیل زیرساخت‌ها و بهبود وضعیت اشتغال روستایی: در ادامه مجموع طرح‌های انجام شده در دولت سیزدهم، اقدامات در حوزه توسعه روستایی می‌آید.

احیا واحدهای تولید: در ادامه کارنامه دولت سیزدهم گفتنی است؛ بیش از ۸ هزار و ۷۷۰ واحد راکد و نیمه فعال در دولت سیزدهم در حوزه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، خدماتی و معدنی احیا شده است.

برنامه نهضت احیای واحدهای اقتصادی برای سال ۱۴۰۳ احیای ۶ هزار و ۵۰۰ واحد جدید است که ۱۰۰۰ واحد تحت عنوان نهضت نوسازی ماشین آلات صنعتی، ۱۰۰۰ واحد با استفاده از منابع مردمی، ۵۰۰ واحد از واحدهای راکد تحت تملک بانک‌ها و ۴ هزار واحد با شیوه قبل احیا می‌شود.

همچنین با توجه به نامگذاری سال جدید تحت عنوان «سال جهش تولید با مشارکت مردم» و شناسایی شبکه ۳۲۰۰ نفری احیاگران مردمی، تا کنون بیش از ۱۰۰۰ احیاگر مردمی با برگزاری ۳ رویداد تخصصی «تأیید صلاحیت احیاگران» برای احیای واحدهای اقتصادی آموزش دیده‌اند تا از مشارکت نیروهای مردمی برای احیای واحدهای اقتصادی و جهش تولید در کشور استفاده شود که این احیاگران، شامل احیاگران واحدهای اقتصادی شامل شرکت‌های دانش بنیان، پیشران، احیاگری، گروه‌های جهادی و مردمی، سرمایه گذاران، کلینیک‌های کسب و کار، شرکت‌های مشاوره سرمایه گذاری و نهادهای تأمین مالی هستند.

در حوزه تألیف و ترجمه، ترجمه و تدوین بیش از ۵ کتاب در حوزه احیا واحدهای اقتصادی شامل احیای پایدار، تأمین مالی، حقوقی و بانکی و مدیریت دانش، انعقاد تفاهمنامه‌های تخصصی با دستگاه‌های اجرایی با ایجاد شبکه همراهان پشتیبان نهضت احیای واحدهای اقتصادی و پیگیری و به سرانجام رساندن بیش از ۴۵۰ پرونده حقوقی و بانکی را از دیگر اقدامات این نهضت برشمرد.

با توجه به بهره برداری از نخستین پارک و پردیس علم و فناوری تخصصی احیا در استان البرز، سال گذشته سامانه رصد پایش و نظارت و ارزیابی بر احیاگران، احیا جویان و زیست بوم احیا به بهره برداری رسید و مرکز پیگیری‌های ویژه استانی برای راهبری احیا در استان‌های سراسر کشور راه اندازی و ۲۰ تور تخصصی احیا و ۶ جشن احیای واحدهای اقتصادی نیز در کشور برگزار شد.

گفتنی است؛ به وسیله سامانه رصد و تحلیل واحدهای تولیدی، می‌توان بر واحدهای نیمه فعال و تعطیل، واحدهای احیا شده، احیاگران، حوزه فعالیت، میزان سرمایه، مشکلات، جزئیات واحدها، مشخصات، فهرست و پراکندگی جغرافیایی آنها روی نقشه نظارت و تحلیل داشت.