سکته چشم یکی از مشکلاتی است که‌ می‌تواند برای هر فردی رخ دهد. سکته عصب چشم با علائم خاصی همراه نیست و حتی گاهی اوقات بیمار هیچگونه دردی را احساس نکرده و به طور ناگهانی متوجه تغییر در بینایی و کاهش بینایی یک چشم خود‌ می‌شود. در صورت وجود علائمی مانند مگس پران چشم، انحراف دید، تاری دید یا از دست دادن دید محیطی، فورا به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی ( چشم پزشک متخصص) در دسترس خود مراجعه کنید تا با استفاده از نوارعصب چشم (VEP) و دیگر روش‌ها و آزمایشات علت سکته چشمی شما مشخص شود و تحت درمان قرار بگیرید.

چشم‌ها نیز همانند سایر اعضای بدن برای عملکرد خود نیازمند به جریان خون غنی از اکسیژن هستند. چشم‌ها اعصاب و بافت‌هایی دارند که به منظور ایجاد تصویر بصری سیگنال‌هایی را به مغز ارسال‌ می‌کنند. بافت‌های شبکیه از اصلی‌‌ترین این بافت‌ها است که در پشت چشم قرار گرفته است. شبکیه دارای شریان‌ها و سیاهرگ‌های کوچک و بزرگی است که خون را به قلب و از قلب‌ می‌برد و عامل مهمی در ارسال سیگنال‌های بصری به مغز است. انسداد رگ‌های خونی شبکیه بر روی بینایی تاثیر گذاشته و در نهایت منجر به نابینایی‌ می‌شود. در واقع انسداد شریان شبکیه سکته چشم نام دارد که به دلیل باریک شدن رگ‌های خونی و یا ایجاد لخته در آن‌ها اتفاق‌ می‌افتد. عدم درمان به موقع سکته چشمی‌ می‌تواند منجر به آسیب دائمی شبکیه و از دست دادن بینایی گردد. از این رو مراجعه به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی کاملا واجب و ضروری است و باید در اسرع وقت انجام شود.

با توجه به اینکه این بیماری در افراد بالای ۶۰ سال رواج بیشتری دارد بهتر است که این افراد باید با انجام معاینات دوره‌ای و رعایت موارد مراقبتی از بروز سکته چشمی جلوگیری کنند. اگر‌ می‌خواهید با بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی بیشتر آشنا شوید پیشنهاد‌ می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

منظور از سکته عصب بینایی چشم چیست؟

ساختار چشم دارای تعداد فراوانی رگ‌های خونی است که از عصب بینایی خارج‌ می‌شوند و به شبکیه چشم‌ می‌روند. اگر این رگ‌ها در اثر عوامل مختلفی گرفتگی و انسداد پیدا کنند در عملیات خونرسانی به شبکیه اختلالاتی ایجاد‌ می‌شود و از این اتفاق تحت عنوان سکته چشمی یا سکته عصب چشم یاد‌ می‌کنند. در بروز سکته چشمی عوامل مختلفی نقش دارند که برخی از این عوامل بر شبکیه و بعضی دیگر بر عصب بینایی آسیب‌ می‌زنند و موجب ایجاد لخته خون یا باریک شدن رگ‌های خونی شده و اجازه نمی‌دهند که شکبیه میزان خون کافی را دریافت کند.

به بیانی دیگر‌ می‌توان گفت که سکته چشمی وضعیتی است که به دلیل اختلال جریان خون به شبکیه به وجود‌ می‌آید و این انسداد ناشی از چیز جامدی مانند پلاک یا عفونتی است که از سایر نقاط بدن مانند قلب به شبکیه‌ می‌رسد (آمبولی)، همچنین‌ می‌تواند به دلیل غلیظ شدن خون یا ایجاد لخته خون باشد که ترومبوز‌ می‌گویند. علاوه بر مواد ذکر شده نشت مایع یا افزایش فشار درون چشم نیز که به آن گلوکوم‌ می‌گویند در سکته چشمی نقش دارند. اگر چه از دست دادن ناگهانی بینایی ترسناک است اما این عارضه از هر صد هزار نفر تنها در ۱ یا ۲ نفر اتفاق‌ می‌افتد و دارای درمان است و با مراقبت‌های فوری پزشکی و مراجعه به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی‌ می‌توان از آسیب دائمی به چشم جلوگیری نمود.

انواع سکته چشمی

همانطور که اشاره شد سکته چشمی به دلیل انسداد رگ خونی غذا رسان در پشت چشم ایجاد‌ می‌گردد. سکته چشمی با توجه به مکانیسم انسداد، نوع رگ خونی درگیر و قسمتی از چشم که رگ را دریافت‌ می‌کند دارای انواع مختلفی است که در زیر به آن‌ها اشاره‌ می‌کنیم.

• انسداد شریان شبکیه (RAO): یک یا چند رگ حامل خون اکسیژن دار به شبکیه مسدود‌ می‌گردد.
• انسداد سیاهرگ شبکیه (RVO): سیاهرگ‌های کوچک دور کننده خون از شبکیه مسدود‌ می‌شود.
• نوروپانی ایسکمیک قدامی غیر شریانی عصب بینایی (NAION) : کاهش جریان خون به عصب بینایی که موجب کوچکتر شدن عروق درگیر‌ می‌شود و بدون التهاب است.
• نوروپاتی ایسکمیک قدامی شریانی عصب بینایی (AION): کاهش یافتن جریان خون به عصب بینایی که عمدتا عروق خونی متوسط تا بزرگ درگیر آن شده و موجب ایجاد اختلال التهابی آرتریت سلول غول پیکر giant cell artetitis‌ می‌شود.

لازم به ذکر است که در برخی مواقع انسداد شبکیه و نوروپاتی ایسکمیک قدامی عصب بینایی با یکدیگر رخ‌ می‌ دهد.

علل وقوع سکته چشمی

سکته چشمی معمولا زمانی رخ‌ می‌دهد که جریان خون به پشت چشم‌ها دچار اشکلاتی شود و اکسیژن رسانی به بافت صورت نگیرد. در صورتی که سکته به دلیل فقدان اکسیژن باعث مرگ سلول‌های مغزی شود‌ می‌تواند تخریب بافت شبکیه یا عصب بینایی چشم را به دنبال داشته باشد و مانع از انتقال پیام عصبی به مغز خواهد شد. از مهم‌‌ترین علل سکته چشمی‌ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

انسداد عروق شبکیه

انسداد فیزیکی شریان و سیاهرگ شبکیه که‌ می‌تواند ناشی از لخته خون یا پلاک کوچک کلسترول باشد که موجب پاره شدن دیواره رگ خونی‌ می‌شود. لازم به ذکر است که انسداد سیاهرگ‌ می‌تواند به دلیل فشار مانند فشار شریان آرترواسکلروتیک رخ دهد. این انسداد‌ می‌تواند زمانی حدود چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و برطرف گردد. اما در صورتی که انسداد ایجاد شده خودبه خود برطرف نگردد احتمال دائمی بودن آن وجود دارد. علاوه بر این انسداد عروق شبکیه‌ می‌تواند به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های عروق مغزی نیز اتفاق بیافتد. از جمله عوامل موثر در انسداد عروق شبکیه‌ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• بارداری
• بیماری کلیه
• قرص‌های کنترل باروری
• فشار خون بالا
• بیماری دریچه قلب
• سابقه سکته یا حمله ایسکمیک گذرا
• آرترواسکلروزیس
• آریتمی قلبی
• کلسترول بالا
• بیماری شریان کاروتید
• دیابت
• ترومبوفیلی

معمولا انسداد شبکیه در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر رخ‌ می‌دهد و مردان در مقایسه با زنان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. البته در افراد جوان‌تر نیز انسداد شبکیه با اختلال لخته شدن خون مانند ترومبوفیلی اتفاق‌ می‌افتد. همچنین گلوکوم نیز‌ می‌تواند موجب انسداد شبکیه و سیاهرگ شبکیه گردد.

نوروپاتی ایسکمیک قدامی عصب بینایی

از دیگر عوامل سکته چشمی‌ می‌توان به نوروپاتی ایسکمیک قدامی عصب بینایی اشاره نمود. نوروپاتی شریانی معمولا به دلیل آرتریت سلول غول پیکر رخ‌ می‌دهد و نوروپاتی غیر شریانی عمدتا ناشی از عوامل مختلفی است که موجب صدمه زدن به عصب بینایی‌ می‌گردد.

علت نوروپاتی ایسکمیک قدامی شریانی عصب بینایی

AION همانطور که اشاره شد بیشتر با آرتریت سلول غول پیکر رخ‌ می‌دهد که به آن آرتریت تمپورال‌ می‌گویند. در واقع آرتریت سلول غول پیکر نوعی التهاب عروق خونی است که اغلب شریان‌های اطراف سر و گردن را تحت تاثیر قرار‌ می‌دهد ولی در برخی از مواقع‌ می‌تواند تا قفسه سینه نیز گسترش پیدا کند. از دیگر علل نادر نوروپاتی ایسکمیک قدامی شریانی عصب بینایی‌ می‌توان به لوپوس و پری آرتریت ندوزا اشاره نمود که نوعی التهاب نادر عروق خونی است. آرتریت سلول غول پیکر باعث التهاب عروق متوسط تا بزرگ شده و حتی‌ می‌تواند به عروق کوچکتر نیز راه یابد و باعث ورم و انسداد جریان خون گردد.

هنگامی که رگ‌های غذا رسان به عصب بینایی درگیر شوند ALON رخ‌ می‌دهد. لازم به ذکر است که التهاب سلول‌های غول پیکر دارای منشاء ژنتیکی و محیطی است و عواملی چون عفونت باکتریایی و ویروسی شدید در این بیماری نقش دارند. درصد و احتمال ابتلا به آرتریت سلول غول پیکر در زنان نسبت به مردان بیشتر است.

علت نورپاتی ایسکمیک قدامی غیرشریانی عصب بینایی

NAION به دلیل اختلال گذرای جریان خون به عصب بینایی ایجاد‌ می‌شود و به علت التهاب نیست. این اختلال معمولا با عواملی مانند کاهش جریان خون به عصب بینایی یا توقف آن همراه است و عمدتا در رگ‌های کوچکتر شاهد وقوع آن هستیم.از دیگر علل نوروپاتی ایسکمیک قدانی غیر شریانی عصب بینایی‌ می‌توان به سیگار کشیدن، دیابت، کلسترول بالا، فشار خون بالا و استفاده از داروهایی مانند مهارکننده فسفودی استراز-۵ اشاره نمود.

لازم به ذکر است که بیش از ۷۳ درصد مبتلایان به این بیماری دارای افت شبانه فشار خون هستند. البته مراحل انتهایی بیماری‌های کلیوی نیز‌ می‌تواند از دیگر علل شایع افت فشار خون و هیپوولمی باشد و مبتلایان به این بیماری حدود ۳ برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر این عارضه هستند. کوچکی یا نبود کاپ نیز از دیگر علل NAION است که بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال و سفید پوستان دیده‌ می‌شود.

سکته چشمی چه علائمی دارد؟

سکته چشمی‌ می‌تواند با هشدارهای جزئی و یا بدون هشدار موجب از بین رفتن بینایی چشم‌ها شود. به طوری که خیلی از افراد پس از بیدار شدن از خواب متوجه‌ می‌شوند بینایی خود را از دست داده‌اند و یا اینکه طی چند ساعت تا چند روز میزان بینایی آن‌ها بدتر‌ می‌شود. به عبارتی این بیماری به ندرت با درد همراه است و فقط برخی افراد یک ناحیه تاریک را در نیمه بالایی یا پایینی میدان دید خود مشاهده‌ می‌کنند. از این رو نیاز است برای حداقل رساندن عوارض این بیماری، افراد با مشاهده علائم جزئی آن نیز به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی مراجعه کنند. ‌

علائم انسداد عروق شبکیه

بر اساس اینکه کدام شریان در چشم دچار انسداد شده است،علائم و حساسیت در بینایی محیطی متفاوت هستند. به طور کلی انسداد شبکیه چشم علائم مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره‌ می‌کنیم.

انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO)

درگیری شریان اولیه‌ای که خون اکسیژن دار به سمت شبکیه حمل‌ می‌کند و موجب از دست دادن ناگهانی و شدید بینانی در یک چشم و بدون احساس درد‌ می‌گردد.

انسداد سیاهرگ مرکزی شبکیه (CRVO)

این انسداد مربوط به سیاهرگ اولیه‌ای است که به خارج نمودن خون بدون اکسیژن از شبکیه‌ می‌پردازد. این نوع انسداد سبب از دست رفتن ناگهانی و بدون درد بینایی چشم‌ می‌شود.

انسداد شریان شاخه ای شبکیه (BRAO)

این نوع انسداد در عروق کوچکتری که از شریان مرکزی شبکیه منشعب‌ می‌شود رخ‌ می‌دهد و اغلب موجب از دست دادن بینایی محیطی و یا از دست دادن قسمتی از بینایی مرکزی‌ می‌شود.

انسداد سیاهرگ شاخه ای شبکیه (BRVO)

این انسداد نیز در عروق کوچک منشعب شده از سیاهرگ مرکزی شبکیه اتفاق‌ می‌افتد و منجربه کاهش بینایی، از دست دادن بینایی محیطی، ایجاد نقاط کور یا تحریف بینایی‌ می‌شود.

علائم نوروپاتی ایسکسمیک قدامی عصب بینایی

علائم این بیماری نیز با توجه به شریانی یا غیر شریانی بودن آن متفاوت است و بیماران با مراجعه به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی می‌توانند از نوع آن، علائم و راهکارهای درمانی اش مطلع شوند. در ادامه به علام نوروپاتی ایسکمیک قدامی عصب بینایی شریانی و غیر شریانی‌ می‌پردازیم.

AION:

نتیجه این بیماری از دست دادن بینایی کامل یک چشم طی چند ساعت است و باید سریعا برای درمان آن اقدام نمود. زیرا اگر درمان به موقع صورت نگیرد روی چشم دیگر نیز تاثیر‌ می‌گذارد و ظرف مدت زمان ۱۴ روز کوری هر دو چشم را در پی خواهد داشت. از بین رفتن بینایی چشم‌ها‌ می‌تواند علائم دیگری نیز مثل خستگی، تب، درد فک، درد عضلانی، حساسیت پوست سر و کاهش ناخواسته وزن داشته باشد.

NAION:

این عارضه موجب از دست رفتن بینایی چشم‌ها بدون احساس درد در چند ساعت تا چند روز‌ می‌شود. به عبارتی از تاری دید تا کوری چشم را در پی دارد و در اکثر مواقع موجب از دست دادن بینایی در بخش پایینی میدان دید ، دید رنگی با کاهش بینایی‌ می‌شود.

پزشکان چگونه سکته چشمی را تشخیص‌ می‌دهند؟

هنگامی که بیماران با علائم تاری دید و … به پزشک متخصص چشم پزشک و بیماری‌های چشم مراجعه‌ می‌کنند و پزشک به وجود سکته چشمی شک کند ، در ابتدا آزمایش‌های ابتدایی و رایج چشم مانند بررسی بینایی، فشار چشم و بررسی شبکیه را انجام‌ می‌دهد. پس از آن با توجه به این نتایج ، نحوه از دست دادن بینایی، عوامل زمینه ساز و سابقه پزشکی تصمیم‌ می‌گیرد که آزمایش‌های بیشتری انجام دهد تا به وجود انسداد در عروق شبکیه چشم پی ببرد و آن را قطعی تشخیص دهد. از جمله اقداماتی که به این منظور انجام‌ می‌شود‌ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

آزمایش میدان دید

بیمار باید در یک دستگاه به یک صفحه نگاه کند و با هر بار دیدن نور دکمه را فشار دهد.

افتالموسکوپی

با دستگاه افتالموسکوپ ساختار داخلی چشم بررسی‌ می‌شود.

تونومتری

در این روش به صورت غیر تهاجمی فشار داخل چشم اندازه گیری‌ می‌شود و پزشک راحت‌تر‌ می‌تواند گلوکوم را تشخیص دهد.

توموگرافی انسجام نوری (OCT)

نوعی عکس برداری غیرتهاجمی که در آن از امواج نوری برای اسکن شبکیه و عصب بینایی استفاده‌ می‌کنند تا تصاویر با جزئیات بسیار دقیقی به دست آید.

آنژیوگرافی فلورسئین

در این روش تشخیص رنگ فلورسئین را به داخل سیاهرگ بازو تزریق‌ می‌کنند و با جریان یافتن آن به طرف ساختار عروقی چشمی آن را نمایان‌ می‌سازد.

البته با توجه به تشخیص و نظر پزشک ممکن است که نیاز باشد برای مشخص شدن علت اصلی سکته چشمی آزمایش هایی مانند آزمایش خون و فشار خون نیز انجام شود. این آزمایشات اطلاعات خوبی از سابقه بیماری دیابت، اختلال لخته شدن خون، فرآیندهای التهابی و بیماری‌های قلبی و عروقی را در اختیار پزشک قرار‌ می‌دهد و چشم پزشک با توجه به آن‌ها بیمار را به متخصص داخلی و متخصص مغز و اعصاب ارجاع‌ می‌دهد.

تشخیص نوروپاتی ایسکمیک عصب بینایی

انسداد شبکیه در واقع همان انسداد فیزیکی رگ خونی است و چشم پزشک راحت‌تر‌ می‌تواند آن را تشخیص دهد. اگر چه پزشک با افتالوسکوپی و توموگرافی انسجام نوری‌ می‌تواند آسیب دیدن عصب بینایی را تشخیص دهد، اما جهت تشخیص نوروپاتی ایسکمیک قدامی عصب بینایی نیاز است که بیمار آزمایشات بیشتری را انجام دهد.

تشخیص نوروپاتی ایسکمیک قدامی شریانی عصب بینایی

در صورتی پزشک به نوروپایی ایسکمیک قدامی شریانی عصب بینایی در بیمار شک داشته باشد معمولا آزمایش پروتوئین واکنسی سی و آزمایش نرخ رسوب اریتروسیت را تجویز‌ می‌کند تا با توجه به نتایج آن‌ها التهابات سیستمیک را ارزیابی نماید. علاوه بر این نشانه‌های آرتریت سلول غول پیکر مانند تب، گرفتگی فک، گرفتگی عضله و حساسیت پوست سر نیز توسط پزشک مورد بررسی قرار‌ می‌گیرد. در برخی از مواقع نیز برای تایید آرتریت سلول غول پیکر، نمونه برداری از سرخ رگ تمپورال نیز روی بیمار انجام‌ می‌شود تا ضخامت و بافت شریانی با بافت سالم بیمار مقایسه و ارزیابی شود. با توجه به اهمیت و میزان حساسیت این آزمایش‌ها مراجعه به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی ضروری است.

تشخیص نوروپاتی ایسکمیک قدامی غیرشریانی عصب بینایی

با توجه به اینکه این بیماری بدون التهاب بوده، امکان تشخیص آن از روی نتایج آزمایش نرخ رسوب اریتروسیت و پروتئین واکنشی سی وجود ندارد. به عبارتی‌ می‌توان گفت علت این عارضه کوچکی یا نبود کاپ عصب بینایی است که تنها با افتالموسکوپی‌ می‌توان آن را تشخیص داد. البته عوامل دیگری نیز مانند مالتیپل اسکلروزیس، نوروسفلیس، سارکوئیدوز چشمی، جداشدگی شبکیه، انسداد عروق شبکیه و از دست دادن موقتی بینایی یک چشم‌ می‌تواند از عوامل ایجاد کننده این عارضه باشد.

به طور کلی تشخیص نوروپاتی ایسکمیک قدامی غیر شریانی عصب بینایی با توجه به سابقه، ویژگی‌های عصب چشمی و سایر عوامل زمینه ساز انجام‌ می‌شود و با استفاده از هیچ آزمایشی نمی‌توان وجود آن را تایید نمود.

نوار مغزی بینایی (Definition of VEP) چیست؟

نوار مغزی بینایی (Visually Evoked Potential) که با نام‌های دیگری همچون پتانسیل برانگیخته بینایی (VEP) یا الکتروانسفالوگرافی برانگیخته بینایی (VEEG) نیز شناخته می‌شود، آزمایشی است که فعالیت الکتریکی مغز را در پاسخ به محرک‌های بصری خاص مانند الگوهای سیاه و سفید، الگوهای شطرنجی یا چشمک‌زن ثبت می‌کند. سلول‌های عصبی در شبکیه چشم با دریافت نور، سیگنال‌های الکتریکی را ایجاد می‌کنند که از طریق عصب بینایی به بخش‌های مختلف مغز، از جمله قشر بینایی (مسئول پردازش اطلاعات بینایی) منتقل می‌شوند. نوار مغزی بینایی با اندازه‌گیری تغییرات ولتاژ الکتریکی در قشر بینایی در پاسخ به محرک‌های بصری، به ارزیابی مسیر عصبی بین چشم و مغز و شناسایی اختلالات احتمالی در این مسیر کمک می‌کند.

در طول آزمایش، فرد تحت معاینه در مقابل صفحه‌ای قرار می‌گیرد که روی آن الگوهای نوری با شدت و فرکانس مشخص نمایش داده می‌شود. الکترودهای کوچک و کم‌اتصالی روی پوست سر فرد قرار داده می‌شوند تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت کنند. سیگنال‌های الکتریکی ضعیف ثبت‌شده توسط الکترودها، توسط دستگاه VEP تقویت و فیلتر می‌شوند تا امواج مغزی مرتبط با محرک‌های بصاری از نویز پس‌زمینه جدا شوند. سپس این امواج بر روی یک نمودار به نام الکتروانسفالوگرام (EEG) نمایش داده می‌شوند. پزشک متخصص با بررسی الگوی امواج مغزی ثبت‌شده در پاسخ به محرک‌های مختلف، عملکرد سیستم بینایی و وجود هرگونه تأخیر یا ناهنجاری در مسیر سیگنال‌های الکتریکی بین چشم و مغز را تشخیص می‌دهد.

مقایسه نوار مغزی بینایی با سایر روش‌های تشخیص چشم

نوار مغزی بینایی یکی از ابزارهای ارزشمند در کنار سایر روش‌های تشخیصی چشم محسوب می‌شود. در ادامه به مقایسه‌ی مختصر VEP با دو روش رایج دیگر می‌پردازیم:

• تست بینایی (Visual Acuity Test): این تست رایج و ساده، با استفاده از چارت اسنلن (چارت E) یا ح لامز (حلقه‌های شکسته‌ی Landolt) برای اندازه‌گیری میدان دید مرکزی و حدت بینایی (توانایی تشخیص جزئیات) به کار می‌رود. تست بینایی، روشی سریع و بدون درد است اما توانایی محدودی در ارزیابی عملکرد کلی سیستم بینایی و شناسایی مشکلات به‌وجودآمده در مسیر عصب بینایی دارد.
• الکترورتینوگرافی (ERG): این روش با اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی شبکیه چشم در پاسخ به فلاش نور، به ارزیابی عملکرد سلول‌های حساس به نور (فوتورسپتورها) می‌پردازد. ERG در تشخیص بیماری‌های شبکیه مانند رتینیت پیگمانتو (RP) و جداشدگی شبکیه کاربرد دارد. در حالی که VEP عملکرد کل مسیر عصبی بین چشم و مغز را ارزیابی می‌کند.
• توموگرافی انسداد نوری (OCT): این روش تصویربرداری پیشرفته، با استفاده از امواج نور مادون قرمز، مقاطع مقطعی از شبکیه و لایه‌های مختلف آن را با جزئیات بالا به تصویر می‌کشد. OCT به تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های چشمی از جمله ماکولا دژنراسیون مرتبط با سن (AMD)، گلوکوم و ادم ماکولای دیابتی کمک می‌کند. با این حال، OCT اطلاعاتی در مورد عملکرد کلی سیستم بینایی و مسیر عصب بینایی ارائه نمی‌دهد.

این روش تصویربرداری پیشرفته، با استفاده از امواج نور مادون قرمز، تصویری با جزئیات بالا از لایه‌های مختلف شبکیه ارائه می‌دهد. OCT به تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های چشمی از جمله ماکولا دژنراسیون مرتبط با سن (AMD)، گلوکوم و ادم ماکولای دیابتی کمک می‌کند. اما اطلاعاتی در مورد عملکرد مسیر عصبی بین چشم و مغز در اختیار پزشک قرار نمی‌دهد.

چه زمانی از نوار مغزی بینایی استفاده می‌شود؟

نوار مغزی بینایی به طور معمول برای ارزیابی عملکرد سیستم بینایی و تشخیص مشکلات احتمالی در مسیر سیگنال‌های الکتریکی بین چشم و مغز تجویز می‌شود. در صورت مشاهده‌ی علائم و نشانه‌های زیر، پزشک ممکن است انجام VEP را برای بررسی بیشتر توصیه کند:

• کاهش ناگهانی یا تدریجی بینایی: این می‌تواند ناشی از آسیب عصب بینایی، بیماری‌های التهابی، تومور مغزی یا سکته باشد.
• درد در ناحیه‌ی چشم: در برخی موارد، درد چشم می‌تواند با مشکلات عصبی مرتبط باشد.
• ** دوبینی (دیپلوپی):** دیدن دو تصویر از یک شیء واحد می‌تواند نشانه‌ای از ضعف عضلانی چشم، مشکلات عصبی یا تومور مغزی باشد.
• سابقه‌ی بیماری‌های عصبی: در صورت ابتلا به بیماری‌هایی مانند ام‌اس (MS) یا نوریت اپتیک (التهاب عصب بینایی)، ممکن است برای بررسی عملکرد سیستم بینایی، نوار مغزی بینایی تجویز شود.
• مشکلات بینایی در کودکان: در مواردی که ارزیابی بینایی کودکان به روش‌های معمول (مانند تست بینایی) دشوار باشد، از VEP برای بررسی عملکرد سیستم بینایی آن‌ها استفاده می‌شود.

انواع مشکلات بینایی قابل تشخیص با VEP

نوار مغزی بینایی به تشخیص طیف وسیعی از مشکلات بینایی کمک می‌کند، از جمله:

• آسیب عصب بینایی: این آسیب می‌تواند ناشی از ضربه، عفونت، بیماری‌های خودایمنی یا تومور باشد. VEP با شناسایی تأخیر یا ناهنجاری در سیگنال‌های الکتریکی، به تشخیص آسیب عصب بینایی کمک می‌کند.
• التهاب عصب بینایی (نوریت اپتیک): این عارضه با علائمی مانند کاهش ناگهانی بینایی و درد چشم همراه است. VEP به تشخیص نوریت اپتیک و افتراق آن از سایر علل کاهش بینایی کمک می‌کند.
• بیماری‌های دمیلیناسیون (از بین رفتن پوشش میلین اعصاب): بیماری‌هایی مانند ام‌اس می‌توانند بر عصب بینایی تأثیر بگذارند و منجر به مشکلات بینایی شوند. VEP با ارزیابی عملکرد مسیر عصبی بینایی به تشخیص این بیماری‌ها کمک می‌کند.
• تومورهای مغزی: تومورهای مغزی در برخی موارد می‌توانند بر مسیر سیگنال‌های الکتریکی بین چشم و مغز تأثیر بگذارند. VEP در کنار سایر روش‌های تشخیصی برای بررسی وجود تومور استفاده می‌شود.
• بیماری‌های شبکیه: برخی بیماری‌های شبکیه مانند رتینیت پیگمانتو (RP) می‌توانند منجر به اختلال در پردازش اطلاعات بینایی شوند. VEP می‌تواند در تشخیص این بیماری‌ها و ارزیابی شدت آن‌ها نقش داشته باشد.

مدت زمان انجام VEP (Duration of VEP)

کل فرآیند انجام VEP، از جمله آماده‌سازی و ثبت سیگنال‌ها، معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. با توجه به نوع محرک‌های بصاری مورد استفاده و تعداد دفعات تکرار آن‌ها، ممکن است زمان آزمایش کمی طولانی‌تر شود. پس از انجام VEP، پزشک متخصص نتایج ثبت‌شده‌ی امواج مغزی (الکتروانسفالوگرام) را مورد بررسی قرار می‌دهد. الگوی امواج مغزی در پاسخ به محرک‌های بصاری، اطلاعات ارزشمندی در مورد عملکرد سیستم بینایی و وجود هرگونه اختلال در مسیر سیگنال‌های الکتریکی بین چشم و مغز ارائه می‌دهد.

در صورتی که نتایج VEP نرمال باشد، به این معنی است که فعالیت الکتریکی مغز در پاسخ به محرک‌های بصاری، طبیعی و بدون تأخیر یا ناهنجاری خاصی است. این نشان می‌دهد که مسیر سیگنال‌های الکتریکی بین چشم و مغز به طور صحیح عمل می‌کند و مشکلی در پردازش اطلاعات بینایی وجود ندارد. نتایج غیرطبیعی VEP می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود اختلال در مسیر سیگنال‌های الکتریکی بین چشم و مغز باشد. این اختلالات می‌توانند ناشی از آسیب عصب بینایی، بیماری‌های التهابی، تومور مغزی، بیماری‌های دمیلیناسیون یا سایر مشکلات عصبی باشند. الگوی غیرطبیعی امواج مغزی در VEP با ویژگی‌هایی مانند:

• تأخیر در زمان پاسخ مغز به محرک‌های بصری
• کاهش دامنه‌ی امواج مغزی
• تغییر در شکل امواج مغزی

خود را نشان می‌دهد. در صورت مشاهده‌ی نتایج غیرطبیعی VEP، پزشک با توجه به یافته‌های بالینی و سایر آزمایش‌های انجام‌شده، در مورد پیگیری‌های لازم تصمیم‌گیری خواهد کرد. این پیگیری‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش‌های تصویربرداری مغزی (MRI یا CT اسکن): برای بررسی دقیق‌تر مغز و شناسایی احتمالی تومور، خونریزی یا سایر ناهنجاری‌های ساختاری.
• آزمایش‌های خونی: برای بررسی عفونت یا سایر مشکلات سیستمیک که می‌توانند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارند.
• مشاوره با متخصص مغز و اعصاب یا چشم‌پزشک: بسته به نوع مشکل احتمالی تشخیص داده‌شده، ارجاع به متخصص مربوطه برای دریافت درمان‌های دارویی، جراحی یا سایر روش‌های درمانی لازم انجام می‌شود.

آیا سکته چشمی درمان دارد؟

بله با مراجعه به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی‌ می‌توان اقدام نمود اما برای دریافت بهترین نتایج سرعت عمل بسیار حائز اهمیت است. در واقع هدف اصلی درمان این بیماری بازگرداندن بینایی و یا به حداقل رساندن کاهش بینایی است. به همین دلیل دقیقه‌ها و ثانیه‌ها برای حفظ بینایی پس از سکته چشم بسیار مهم است. در صورتی که پزشک موفق شود که با برطرف کردن انسداد شریان مرکزی، جریان خون را طی ۹۰ الی ۱۰۰ دقیقه بازگرداند تا حدود زیادی از آسیب دائمی چشم جلوگیری‌ می‌شود. اما در صورتی که پس از ۴ ساعت برای درمان اقدام شود انسداد شبکیه به احتمال زیاد به چشم نیز آسیب زده و آن را درگیر‌ می‌کند.

درمان انسداد عروق شبکیه

اکثر بیمارانی که دچار انسداد عروق شبکیه‌ می‌شوند بینایی آن‌ها بدون نیاز به درمان خاصی باز می‌گردد، البته این بازگشت به ندرت‌ می‌تواند به صورت کامل و یا عادی باشد. در واقع هنگامی که این انسداد رخ‌ می‌دهد هیچگونه روشی برای رفع آن وجود نخواهد داشت و معمولا پزشک روش‌های زیر را برای درمان انسداد عروق شبکیه پیشنهاد‌ می‌کند.

کربن دی اکسید- اکسیژن

تنفس ترکیبی از اکسیژن و کربن دی اکسید‌ می‌تواند موجب افزایش جریان خون در شبکیه و گشاد شدن عروق شود.

ماساژ چشمی

پزشک با ماساژ چشم بیمار با انگشت سعی‌ می‌کند لخته را برطرف نماید.

پاراسنتز

از سوزنی کوچک جهت از بین بردن قطره‌های کوچک استفاده‌ می‌کنند و این اقدام موجب کاهش فشار و افزایش جریان خون در شبکیه‌ می‌شود.

لیزردرمانی

لیزر درمانی یکی دیگر از روش‌های درمانی است که برای بستن عروق خونی دارای نشتی به کار‌ می‌رود.

دارو

پزشکان علاوه بر تمامی موارد ذکر شده داروهایی را نیز برای از بین بردن لخته و کاهش فشار خون چشم تجویز‌ می‌کنند. به طوری که گاهی اوقات با توجه به شرایط بیمار برای بهبود جریان خون به شبکیه پزشک داروهای کورتیکواستروئیدتر یا میسینولون استونید را به داخل چشم تزریق‌ می‌کند تا به این ترتیب عروق خونی آرام بگیرند و ورم ناشی از التهاب آن‌ها نیز کاهش یابد. همچنین در موارد شدید نیز از داروهایی مثل دگزامتازون استفاده‌ می‌شود و آن را به صورت رسوب نزدیک محل انسداد تزریق‌ می‌کنند. علاوه بر این معمولا پزشک جهت کاهش احتمال انسداد در چشمی دیگر داروهایی مانند آسپرین و رقیق کننده‌های خون مانند وارفارین را برای بیمار تجویز‌ می‌کند. البته در صورتی که عامل انسداد وجود پلاک در دیواره شریانی باشد احتمال دارد که پزشک از داروهای ضد فشار خون و کم کننده کلسترول استفاده کند.

چگونه‌ می‌توان از سکته چشمی پیشگیری نمود؟

به خاطر داشته باشید که همیشه نمی‌توان از بروز سکته چشمی جلوگیری نمود و این عارضه عمدتا در اثر عوامل زمینه‌ای به وجود‌ می‌آید، از این رو بهتر است که برای پیشگیری از آن به سلامت بدنتان بیشتر توجه کنید. از جمله اقداماتی که در راستای پیشگیری از سکته چشمی‌ می‌تواند مفید باشد‌ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• ترک سیگار
• ارزیابی‌های منظم چشم
• حفظ رژیم غذایی سالم
• حفظ قند خون متعادل در دیابت
• مدیریت فشار خون، کلسترول خون و فشار چشم
• انجام تمرینات ورزشی منظم حداقل به مدت ۳۰ دقیقه در روز

اگر به سکته چشمی مبتلا شده اید و یا فردی را میشناسید که با این عارضه درگیر است بهتر است که هر چه سریع تر به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی مراجعه کنید تا بتوانید عوارض ناشی از آن را با درمان به موقع به حداقل برسانید.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر سکته چشمی هستند؟

بعضی از افراد نسبت به سایر افراد خطر ابتلا به سکته چشمی بیشتر آن‌ها را تهدید‌ می‌کند. در واقع این بیماری نیز عوامل زمینه‌ای همانند عوامل سکته مغزی دارد و افرادی که دارای سابقه شخصی و یا خانوادگی در موارد زیر را داشته باشند باید بیشتر به سلامت خود اهمیت دهند.

• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• درد قفسه سینه
• حمله قلبی یا سکته قلبی
• بیماری عروق کرونر قلب
• دیابت یا سابقه خانوادگی دیابت
• گلوکوم

به طور کلی افراد بالای ۶۰ سال و همچنین مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سکته چشمی هستند.

سکته چشمی چه مشکلات و عوارض احتمالی دارد؟

اگر چه سکته چشمی‌ می‌تواند بهبود یابد اما پس از آن ممکن است مشکلات جدی برای فرد به وجود آید. از جمله این مشکلات و عوارض‌ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

تورم شدید یا تورم ماکولا

ماکولا در واقع همان قسمت میانی شبکیه چشم است که در وضوح بینایی نقش دارد. ورم ماکولا منجر به مات و تاری دید و حتی از دست رفتن بینایی‌ می‌شود.

نئوواسکولاریزاسیون

در این شرایط رگی‌های خونی غیر عادی در شبکیه چشم تولید‌ می‌گردد که ممکن است به زجاجیه نشت کند و موجب ایجاد اختلال گردد. به طوری که در موارد شدید حتی شبکیه چشم کاملا از هم جدا‌ می‌شود. ایجاد این رگ‌های جدید باعث افزایش نئوواسکوالر آب سیاه و فشار دردناک در چشم‌ می‌گردد.

نابینایی

معمولا افرادی که سکته مغزی را تجربه‌ می‌کنند پس از سکته دچار اختلالاتی در بینایی خود‌ می‌شوند. البته آسیب‌های چشمی بعد از سکته‌ می‌توانند با کمک تمرین‌های چشمی مخصوصی بهبود یابند.

در صورت بروز سکته چشمی باید انتظار چه اتفاقاتی را داشته باشیم؟

همانطور که اشاره شد همیشه نمی‌توان از وقوع سکته چشمی جلوگیری نمود و برخی از افراد ممکن است دچار این عارضه شوند. در چنین شرایطی لازم است که توجه داشته باشید که برخی از سکته‌های چشمی در فردی آسیب بیشتری نسبت به سایرین به وجود‌ می‌آورند. در واقع انسداد شریان شبکه شاخه‌ای در مقایسه با انسداد شریان مرکزی شبکیه قسمت‌های کوچک تری از چشم را درگیری‌ می‌کند، به طوری که‌ می‌تواند منجر به از دست رفتن بخشی از بینایی بیمار شود.

توجه داشته باشید که انسداد شریان شبکیه‌ می‌تواند نشانه‌ای از خطر سکته مغزی باشد و خیلی از عوامل خطر زا در هر دو سکته یکسان هستند. بنابراین در صورت وقوع سکته چشمی باید آمادگی اتفاقات مختلفی مانند فشار چشم، تاری دید، از دست دادن قسمتی یا تمام بینایی خود را به صورت موقت و یا دائمی داشته باشید و سعی کنید از بروز آن جلوگیری کنید و در صورت وقوع به موقع برای درمان اقدام نمایید و به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی مراجعه کنید.

چه زمانی باید به مراکز درمانی ارائه دهنده خدمات درمانی مراجعه کنیم؟

در صورتی که به طور ناگهانی بینایی یک چشم خود را از دست داده اید نیاز است که سریعا به پزشک مراجعه کنید. زیرا معمولا سکته چشم یک چشم را تحت تاثیر قرار‌ می‌دهد. همچنین توصیه‌ می‌کنیم که اگر از دست دادن بینایتان به صورت موقتی بوده نیز حتما به فکر درمان و مراجعه به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی باشید، زیرا از بین رفتن موقتی بینایی نیز‌ می‌تواند ناشی از یک سکته کوچک در چشم باشد.

در بیمارستان چه خدماتی برای بیماران سکته چشمی ارائه‌ می‌شود؟

هنگامی افراد با علائم سکته چشمی به بیمارستان مراجعه‌ می‌کنند اولین اقدامی که برای آن‌ها انجام‌ می‌شود معاینه چشم پزشکی و بررسی میزان دید بیمار است. پس از آن در چشم بیمار قطره ای ریخته‌ می‌شود تا مردمک‌ها باز شوند و پزشک بتواند با دستگاه‌های مخصوص به خوبی شبکیه و پشت چشم را بررسی کند. البته در برخی از مواد نیاز است که آزمایش‌هایی و همچنین عکسبرداری از شبکیه و عصب چشم نیز انجام شود تا پزشک بتوانند به طور دقیق مشکل بیمار را تشخیص دهد و در کوتاه‌‌ترین زمان ممکن اقدامات درمانی لازم را برای بیمار انجام دهد.

یافتن علت سکته چشمی بسیار اهمیت دارد و اگر کشف و درمان نشود ممکن است این اتفاق دوباره برای بیمار تکرار شود و در سکته‌های بعدی چشم دیگر، مغز، قلب و یا دیگر ارگان‌های حیاتی بدن درگیر شوند و آسیب ببینند. بنابراین بیماران نباید به این موضوع بی توجه باشند و باید بهترین مراکز درمانی را برای درمان مشکل خود انتخاب کنند.