در فضای صنعتی ایران، مفهوم «نوآوری» معمولاً در ذهن‌ها با استارتاپ‌ها، اپلیکیشن‌ها و فناوری‌های دیجیتال گره خورده است. اما در دل صنایع مادر و سنگین، داستان‌های متفاوتی شکل می‌گیرد که تعریف ما از نوآوری را بازنویسی می‌کنند. در حوزه‌هایی مانند تولید مواد شیمیایی و معدنی، جایی که هر تصمیم اشتباه می‌تواند زنجیره‌ای از تولید را متوقف کند، تحقیق و توسعه نه یک گزینه، بلکه الزام بقاست.

نگاه استراتژیک مسعود شیری به نوآوری

مسعود شیری ، مدیرعامل شرکت آلتین شیمی کاسپین، از جمله مدیرانی است که نوآوری را نه به‌عنوان شعار، بلکه به‌عنوان راهبردی عملی در مدیریت صنعتی می‌بیند. او با ایجاد یک واحد تحقیق و توسعه (R&D) قدرتمند و بومی، توانسته شرکتش را از خام‌فروشی فاصله دهد و به تولید محصولات استراتژیک برساند. در بزنگاه‌های حساس اقتصادی، این دیدگاه سبب شده مسعود شیری نقش کلیدی در پایداری خطوط تولید و تأمین نیازهای ملی ایفا کند.

در گفت‌وگویی که پیش رو دارید، او از فلسفه‌اش در نوآوری، تجربیاتش در مهندسی معکوس و همکاری‌اش با دانشگاه‌ها سخن می‌گوید.

نوآوری در صنعت از نگاه مسعود شیری

به باور مسعود شیری، نوآوری یعنی یافتن پاسخی متفاوت برای نیازی که بارها به شیوه‌های معمول پاسخ داده شده است. او می‌گوید:
«در صنعت ایران، با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو هستیم؛ از تحریم‌ها و کمبود تجهیزات گرفته تا پیچیدگی‌های بازار داخلی. در چنین شرایطی، نوآوری یعنی منتظر نماندن برای واردات، بلکه خودت باید راه‌حل را بسازی. این می‌تواند طراحی یک ترکیب شیمیایی جدید باشد یا ساخت دستگاهی که مشابهی از آن در کشور وجود ندارد. ما از ابتدا تحقیق و توسعه را کاربردی، بومی و هدفمند دیدیم.»

شکل‌گیری یک رویکرد تحقیق‌محور

مسعود شیری از نخستین روزهای فعالیتش می‌دانست که اگر قرار باشد فقط مونتاژکننده یا واردکننده باشد، هیچ مزیت رقابتی پایداری نخواهد داشت. به همین دلیل، به جای سرمایه‌گذاری صرف بر خطوط تولید، تصمیم گرفت یک مرکز تحقیق و توسعه مستقل ایجاد کند.

امروز، واحد R&D شرکت او یکی از بزرگ‌ترین و مجهزترین مراکز تحقیقاتی در منطقه است؛ مرکزی که نه‌تنها توسعه محصولات جدید را هدایت می‌کند، بلکه در زمان بحران‌ها نیز با سرعت و دقت واکنش نشان می‌دهد و پاسخ علمی به نیازهای بازار ارائه می‌دهد.

نمونه‌ای از نوآوری‌های عملی در مجموعه مسعود شیری

در برهه‌های بحرانی اقتصاد کشور، تیم تحقیقاتی مسعود شیری با تکیه بر مهندسی معکوس، توانسته محصولاتی تولید کند که نبود آن‌ها می‌توانست کل خطوط تولید صنایع مختلف را متوقف کند.

به‌عنوان نمونه، در دوره‌ای که نوع خاصی از مشتقات ید – مورد استفاده در صنایع داروسازی – به‌طور کامل از بازار کشور حذف شده بود، تیم R&D شرکت او در کمتر از دو ماه توانست فرمولاسیون جدیدی را بازسازی کرده و خط تولید آن را راه‌اندازی کند.
نتیجه این دستاورد، ادامه فعالیت ده‌ها کارخانه بدون حتی یک روز توقف بود. به گفته‌ی مسعود شیری، این نوع نوآوری فقط اقتصادی نیست؛ بلکه به حفظ اشتغال و ثبات اجتماعی نیز کمک می‌کند.

پیوند میان صنعت و دانشگاه

یکی از نقاط قوت مدیریتی مسعود شیری، همکاری منسجم با دانشگاه‌هاست. او باور دارد که فاصله میان علم و صنعت باید از میان برداشته شود.
به همین منظور، آلتین شیمی کاسپین با چند دانشگاه معتبر کشور تفاهم‌نامه‌های رسمی همکاری امضا کرده و پروژه‌های مشترک تحقیقاتی تعریف کرده است. حتی موضوعات پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری نیز به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که کاربردی و مرتبط با نیازهای واقعی صنعت باشند.

مسعود شیری می‌گوید: «این همکاری‌ها دوطرفه است؛ دانشگاه تجربه عملی پیدا می‌کند و صنعت از ایده‌های تازه و علمی بهره‌مند می‌شود. وقتی علم و صنعت با هم کار کنند، نتیجه فقط یک تحقیق نیست؛ یک دستاورد واقعی است.»

تأثیر نوآوری بر توسعه صادرات

ورود به بازارهای جهانی بدون نوآوری ممکن نیست. محصولات شرکت تحت مدیریت مسعود شیری، اغلب برای نخستین بار در ایران و حتی در خاورمیانه تولید شده‌اند.
همین عامل، درهای جدیدی به روی صادرات گشوده است. نخستین مشتری خارجی شرکت، کشور عمان بود که به دلیل کیفیت بالا و ویژگی منحصربه‌فرد محصول، قرارداد بلندمدتی امضا کرد.

آقای مسعود شیری معتقد است: «کیفیت بالا شرط لازم است، اما کافی نیست. باید محصولی بسازی که رقبا نتوانند به سادگی آن را کپی کنند. اینجاست که نوآوری به برگ برنده تبدیل می‌شود.»

آیا تحقیق و توسعه برای شرکت‌های کوچک هم ممکن است؟

از نگاه مسعود شیری، هر شرکت – حتی کوچک‌ترین واحد تولیدی – باید سهمی از فعالیت خود را به تحقیق و توسعه اختصاص دهد.
او می‌گوید: «لزومی ندارد R&D همیشه بزرگ و پرهزینه باشد. گاهی یک تیم کوچک با انگیزه و تمرکز بالا می‌تواند مسیر جدیدی در صنعت باز کند. تحقیق و توسعه هزینه نیست، سرمایه‌گذاری است. موفقیت امروز ما نتیجه‌ی سال‌ها پایبندی به همین اصل است.»

موانع اصلی نوآوری در صنعت ایران

مسعود شیری بزرگ‌ترین مانع نوآوری را ترس از ریسک می‌داند:
«مدیران بسیاری فقط کاری را انجام می‌دهند که قبلاً جواب داده است. اما نوآوری یعنی پذیرفتن عدم قطعیت. اگر همه چیز از پیش معلوم باشد، دیگر نامش نوآوری نیست.»

او دومین مانع را گسست میان دانشگاه و صنعت معرفی می‌کند:
«دانشگاه‌ها ایده دارند اما از نیازهای بازار فاصله گرفته‌اند. صنعت هم به‌دلیل فشارهای اقتصادی کمتر سراغ دانشگاه می‌رود. تا زمانی که این دو بخش به هم نرسند، نمی‌توان از رقابت جهانی حرف زد.»

تعریف نهایی مسعود شیری از نوآوری

در پایان گفتگو، مسعود شیری جمله‌ای می‌گوید که چکیده‌ی تمام مسیر اوست:
«نوآوری در صنعت یعنی توانایی ساختن راه‌حل، درست در زمانی که هیچ‌کس انتظارش را ندارد.»

جمع‌بندی

مسعود شیری با نگاهی بلندمدت، ساختار تحقیق و توسعه هدفمند و ارتباط مداوم با مراکز علمی، نشان داده است که حتی در صنایع سنتی نیز می‌توان مزیت رقابتی پایدار خلق کرد.
مزیتی که نه به آسانی قابل تقلید است و نه به‌سرعت از ارزش می‌افتد.

در واقع، مسعود شیری با بازتعریف فرآیندهای سنتی و خلق پاسخ‌های نو به چالش‌های قدیمی، مفهوم تازه‌ای از نوآوری در صنعت ایران ارائه داده است. تجربه‌ی او ثابت می‌کند که نوآوری در صنایع سنگین، یک شعار تبلیغاتی نیست؛ بلکه ضرورتی حیاتی برای بقا، رشد و برتری است.