۸۰ درصد گلخانه‌ها به کشت سبزیجات اختصاص دارد؛ پیشتازی تهران
یک مسئول دولتی گفت: نسبت کشت گلخانه‌ای سبزیجات و گل‌های زینتی ۸۰ به ۲۰ درصد است و از ۱۹ هزار هکتار سطح گلخانه‌ها نزدیک به ۱۶ هزار هکتار به کشت خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل و بادمجان اختصاص دارد.
به گزارش آرمان اقتصادی، بر اساس آمار سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ که از سوی مرکز آمار ایران انجام شد، نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که ۷۰ درصد گلخانه‌های کشور به کشت گل‌های زینتی اختصاص دارد. در حالی که کشور در شرایط خشکسالی و بی آبی و البته فرسایش خاک و فرونشست زمین در مناطق مختلف دست به گریبان است چه ضرورتی دارد که فضای گلخانه‌ها به گیاهان زینتی اختصاص یابد؟ آیا کشت گل‌های زینتی در گلخانه‌ها مزیت اقتصادی بیشتری نسبت به امنیت غذایی دارند؟
نسبت ۸۰ به ۲۰ کشت سبزیجات و گل‌های زینتی در گلخانه‌ها
الهام فتاحی‌فر، مدیرکل دفتر امور گلخانه وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: بر اساس آماری که در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی سالانه جمع بندی می‌شود و هم بر اساس سامانه پهنه بندی و مدیریت داده‌های کشاورزی نشان می‌دهد، این نسبت در سطح گلخانه‌های کشور ۸۰ درصد محصولات سبزیجات و صیفی جات است و فقط ۲۰ درصد گلخانه‌ها به گیاهان زینتی اختصاص دارد. به این ترتیب از مجموع ۱۹ هزار هکتار سطح گلخانه‌های کشور نزدیک به ۱۶ هزار هکتار سبزی و صیفی اعم از خیار، گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان کشت می‌شود که نقش اساسی در امنیت غذایی دارند.
وی افزود: حدود ۳۳۰۰ هکتار از سطح گلخانه‌ها هم مربوط به گل‌های زینتی است. بنابراین، اینکه ۷۰ درصد فضاهای گلخانه‌ای کشور به کاشت گل‌های زینتی اختصاص یافته باشد، منطقی نیست.
وی ادامه داد: آمارها از سایت وزارتخانه تاکید دارد ۸۰ درصد گلخانه‌ها به نفع صیفی و سبزیجات است.
مکان‌یابی‌های جدید برای توسعه فضاهای بسته کشت
یکی دیگر از نتایج سرشماری عمومی بخش کشاورزی ۱۴۰۳ مرکز آمار ایران این است که گلخانه‌ها در استان‌ها و شهرهایی در حال توسعه است که معضل آب دارند؛ مثل تهران، کرمان و یزد. این گلخانه‌ها بر عکس در استان خوزستان یا سایر استان‌ها که وضعیت بارش بهتری دارند توسعه زیادی نیافته اند.
مدیرکل دفتر امور گلخانه وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص با اشاره به الگوی مطالعاتی برای مکان‌یابی توسعه گلخانه‌ها، گفت: هنگامی که تولید ۱۰ میلیون تن محصولات گلخانه‌ای در برنامه هفتم پیشرفت هدف گذاری شد به این نتیجه رسیدیم که با توجه به چالش‌های انرژی و آب قطعاً بخشی از مناطق کشور ظرفیت توسعه گلخانه و احداث گلخانه‌های جدید را ندارند.
وی ادامه داد: به همین دلیل در فاز اول توسعه گلخانه‌ها با بازنگری و بازبینی و حتی مطالعات جدیدی که داشتیم، مکان‌یابی و الگوی کشت محصولات گلخانه‌ای را در ۶ استان آغاز کرده ایم. این رویه برای ۲۶ استان دیگر هم با تأمین اعتبارات مورد نیاز ادامه پیدا خواهد کرد.
این مسئول دولتی با اشاره به جمع بندی‌های انجام شده پس از مطالعات مکان یابی برای توسعه فضاهای گلخانه‌ای، عنوان کرد: ممکن است در استانی مثل استان تهران، اصفهان یا یزد فقط بخشی از مناطق آنها اجازه توسعه گلخانه‌ای داشته باشند. باقی مناطق، فقط به حفظ وضعیت موجودی که در تولید محصولات گلخانه‌ای دارند، می‌پردازند.
آب‌برها اولویت نخست کشت گلخانه‌ای
کشت گندم، برنج، هندوانه و… از محصولات آب‌بر در کشور به شمار می‌روند که حتی از استاندارد جهانی هم مصرف آب بیشتری برای کشت دارند؛ اما گندم و برنج دو محصول پرمصرف کشور بوده و برای تأمین و تضمین امنیت غذایی چاره‌ای جز کشت این محصولات در داخل وجود ندارد. آیا مطالعه‌ای برای کشت محصولات آب بر در فضای گلخانه‌ای شده است؟
این معاونت وزارت جهاد کشاورزی در بخش کشت گلخانه‌ای، عنوان کرد: آنچه در اسناد بالادستی آمده و برخی از مفاد قانونی برنامه‌های ۵ ساله پنجم، ششم و هفتمی که در حال اجرا است، بیشتر تاکید بر انتقال محصولات سبزی و صیفی آب‌بر در فضای گلخانه‌ای است؛ ضمن اینکه محصولات زراعی مثل گندم و جو عملاً قابلیت انتقال به گلخانه‌ها را ندارند. یعنی به لحاظ سرمایه‌گذاری این امکان وجود ندارد که آن حجم از نیاز غذایی به گندم در بحث امنیت غذایی به فضاهای گلخانه‌ای منتقل شوند. این موضوع محدود به کشور ما نبوده و در تمام کشورهای جهان همین گونه است.
فتاحی‌فر با تاکید بر اینکه نه به لحاظ فنی و نه به لحاظ اقتصادی و اجرایی این امر شدنی نیست، اظهار کرد: عمدتاً محصولاتی مثل سبزیجات برگی که در فضای باز، آب بیشتری مصرف می‌کنند همچون خیار، گوجه‌فرنگی و بخشی از ملون‌ها مثل هندوانه یا خربزه تا حدودی برای انتقال به فضای گلخانه‌ها اولویت دارند.
پیشتازان کشت گلخانه‌ای
فتاحی‌فر در ادامه با اشاره به سرمایه گذاری در این حوزه، یادآور شد: گلخانه‌ها باید از نظر سطح تکنولوژی برای انتقال کشت با حداقل سرمایه گذاری و سازه‌های ارزان قیمت طراحی شوند که بتوانیم در همه جای کشور که این قابلیت برای آنها مکان یابی شده، عملیاتی شود.
این مسئول دولتی در پاسخ به این پرسش که بیشترین سطح کشت استانی مربوط به کدام استان است، گفت: استان تهران نخستین استان از نظر سطح کشت گلخانه‌ای است. پس از آن، استان یزد، جنوب کرمان به دلیل اینکه عمده کشت سبزی و صیفی‌جات را دارند، قرار دارند. در ادامه هم استان‌های اصفهان، مرکزی، خوزستان، ایلام و مازندران به لحاظ گیاهان زینتی عمدتاً فضاهای گلخانه کشور هستند.
مدیرکل دفتر امور گلخانه وزارت جهاد کشاورزی درباره بیشترین محصولات کشت شده در گلخانه‌ها، اظهار کرد: عمده محصولات کشت شده هم به ترتیب خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل و بادمجان است. در بخش گل و گیاهان زینتی هم بیشتر مربوط به گل‌های شاخه بریده هستند.
