رویش منابع مردمی؛ مسیر تازه دولت برای تأمین مالی غیرتورمی

به گزارش آرمان اقتصادی، در شرایطی که مهار تورم به‌عنوان مهم‌ترین اولویت اقتصادی دولت مطرح است، مجموعه‌ای از سیاست‌ها و برنامه‌ها در دستور کار قرار گرفته تا هم از فشارهای سمت تقاضا کاسته شود و هم منابع لازم برای پشتیبانی از تولید و رشد اقتصادی از مسیرهای سالم و غیرتورمی تأمین شود. در این میان، طرح «رویش» یکی از ابتکارات مهم دولت و بازار سرمایه به شمار می‌رود؛ طرحی که هدف اصلی آن فعال‌سازی سرمایه‌های خرد و کلان، افزایش نقش بازار سرمایه در تأمین مالی و هدایت منابع به سمت فعالیت‌های ارزآور است.

براساس توضیحاتی که از سوی مسئولان اقتصادی ارائه شده، «رویش» یک بسته چندبعدی برای انتقال سرمایه‌های غیرمولد به اقتصاد واقعی است. این بسته بر دو پایه اصلی بنا شده است: نخست، انتشار اوراق مرابحه ارزی با پشتوانه دارایی‌های واقعی و دوم، ایجاد صندوق‌های تضامین که ریسک فعالیت‌های تولیدی و صادراتی را برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران کاهش دهد. در کنار این دو رکن، برنامه‌ای گسترده برای بازگرداندن منابع راکد به اقتصاد قرار دارد؛ منابعی که سال‌ها در قالب طلا، ارز، زمین، سپرده کوتاه‌مدت یا حتی نقدینگی خانگی عملاً از چرخه تولید کنار گذاشته شده‌اند.

دولت معتقد است در شرایطی که بخش مهمی از نقدینگی کشور در دارایی‌های غیرمولد محبوس شده، امکان رشد تولید و افزایش صادرات بدون ایجاد ابزارهای اعتمادساز در بازار سرمایه دشوار است. «رویش» تلاش می‌کند فاصله میان سرمایه‌گذاران و بنگاه‌های نیازمند به منابع را کوتاه کند و یک زنجیره تأمین مالی شفاف، ریسک‌پذیر و مبتنی بر استانداردهای نوین ایجاد کند.

مقابله با تورم؛ محور سیاست‌گذاری دولت

طبق تأکید دولت، راهبرد اصلی در سال جاری و سال آینده «مقابله با تورم» است. این مقابله بر سه پایه استوار است: یک. مدیریت انتظارات تورمی و ثبات‌بخشی به بازارها؛ دو. اصلاح و رفع ناترازی بودجه؛ سه. تأمین مالی سالم، غیرتورمی و مبتنی بر بازار سرمایه.

دولت بارها اعلام کرده که برای تحقق مهار پایدار تورم، ناچار است ناترازی‌های ساختاری بودجه را کنترل کند. کسری بودجه پنهان و آشکار، برداشت‌های تورم‌زا، تعهدات بدون منبع و انحراف در تخصیص‌ها از جمله عواملی بوده‌اند که به چرخه تورم در سال‌های گذشته دامن زده‌اند. اکنون سیاست رسمی دولت حرکت به سمت انضباط مالی، کاهش وابستگی به منابع بانک مرکزی و تأمین مالی پروژه‌ها از مسیرهای بازارمحور است.

در چنین بستری، طرح «رویش» علاوه بر اینکه به توسعه بازار سرمایه کمک می‌کند، در واقع ابزاری برای تحقق همین راهبرد کلان یعنی تأمین مالی غیرتورمی است. اوراق مرابحه ارزی که در این طرح نقش محوری دارد، به دولت و شرکت‌ها امکان می‌دهد پروژه‌های ارزآور را بدون فشار بر پایه پولی و بدون استقراض از بانک مرکزی تأمین مالی کنند. این ابزار با پشتوانه دارایی‌های واقعی، شفافیت بالا و قابلیت معامله در بازار ثانویه، ریسک را برای سرمایه‌گذاران کاهش داده و جذابیت مشارکت در طرح‌های صادرات‌محور را افزایش می‌دهد.

بازگشت سرمایه‌های راکد به اقتصاد؛ گامی مهم در توسعه تولید

یکی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران، حبس شدن بخش بزرگی از ثروت در دارایی‌های غیرمولد است. برآوردهای غیررسمی نشان می‌دهد بخشی از دارایی‌های خصوصی، چه در قالب طلا و ارز و چه در قالب نقدینگی راکد، معادل چند صد هزار میلیارد تومان است که اگر وارد چرخه تولید شود، بخش بزرگی از نیازهای تأمین مالی را پوشش خواهد داد.

طرح «رویش» تلاش می‌کند این سرمایه‌های پنهان را به سمت پروژه‌های ارزآور سوق دهد. پیام اصلی طرح این است که «سرمایه‌های مردم باید در خدمت آینده اقتصادی کشور قرار گیرد» نه آنکه در بانک‌ها با بازدهی اندک یا در صندوق‌های خانگی بدون کارکرد اقتصادی باقی بماند.

در این طرح، صندوق‌های تضامین نیز نقشی اساسی دارند. یکی از دلایل عدم اعتماد سرمایه‌گذاران خرد، نبود ابزار پوششی برای ریسک‌های تجاری و تولیدی بوده است. صندوق‌های تضامین با ایجاد پوشش اعتباری، امکان مشارکت مردم در پروژه‌های بزرگ را فراهم می‌کنند و ریسک نکول یا تأخیر در بازپرداخت را کاهش می‌دهند.

به‌بیان دیگر، «رویش» نه فقط یک ابزار تأمین مالی، بلکه یک بسته اعتمادساز است؛ بسته‌ای که تلاش می‌کند سرمایه‌گذار خرد از احساس نااطمینانی فاصله بگیرد و منابع خود را با اطمینان در طرح‌هایی سرمایه‌گذاری کند که بازده واقعی و ارزش‌افزوده بالاتری نسبت به دارایی‌های سنتی دارند.

بازار سرمایه؛ شریک دولت در توسعه غیرتورمی

در سال‌های گذشته بارها تأکید شده که اقتصاد ایران برای خروج از رکود و کاهش فشار تورمی نیازمند توسعه بازار سرمایه است. اتکا به سیستم بانکی در تأمین مالی پروژه‌ها، آن هم در شرایطی که بانک‌ها با ناترازی‌های عمیق مواجه‌اند، عملاً راه را بر رشد پایدار بسته است. دولت با پذیرش این واقعیت، در طرح «رویش» نقش بازار سرمایه را از یک بستر معاملاتی به یک نهاد تأمین‌کننده منابع مالی ارتقا داده است.

انتشار اوراق مرابحه ارزی، ایجاد صندوق‌های جدید، تقویت صندوق‌های پروژه، توسعه ابزارهای مالی اسلامی و تسهیل ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه از جمله اقداماتی است که به موازات «رویش» دنبال می‌شود. دولت همچنین هدف‌گذاری کرده که سهم بازار سرمایه در تأمین مالی تولید افزایش یابد و به سطحی برسد که بتواند جایگزین بخشی از تأمین مالی بانکی و بودجه‌ای شود.

این تغییر رویکرد با هدف مهار تورم همخوانی دارد. چرا که هرچه تأمین مالی به سمت بازار سرمایه، اوراق، صندوق‌ها و ابزارهای غیرتورمی حرکت کند، فشار بر نظام بانکی و پایه پولی کمتر خواهد شد. این سیاست در کنار اصلاح ناترازی‌های بودجه، پایه‌های یک ثبات اقتصادی بلندمدت را شکل می‌دهد.

صندوق‌های تضامین، ریسک را از دوش سرمایه‌گذار برمی‌دارند

به باور کارشناسان مالی، یکی از مشکلات اصلی بازار سرمایه ایران این بوده که سرمایه‌گذار خرد در صورت شکست پروژه، راهی برای جبران خسارت ندارد. صندوق‌های تضامین این خلأ را پر می‌کنند و با استانداردسازی فرایندهای تضمین، سطح اعتماد به پروژه‌های بزرگ را افزایش می‌دهند. حجم عظیمی از ثروت خانوارها از چرخه تولید خارج شده و عملاً هیچ سهمی در رشد اقتصادی ندارد. طرح «رویش» تلاش می‌کند این وضعیت را تغییر دهد و یک مسیر امن، شفاف و بازده‌محور ایجاد کند تا مردم به‌جای خرید دارایی‌های غیرمولد، در تولید مشارکت کنند. این تحول اگر به‌طور کامل اجرا شود، اثرات آن در رشد، اشتغال و ثبات ارزی دیده خواهد شد.

مهم‌ترین مزیت «رویش» این است که دولت و بازار سرمایه را در یک مسیر مشترک قرار داده است. دولت به‌دنبال تأمین مالی غیرتورمی است و بازار سرمایه به‌دنبال افزایش نقش خود در اقتصاد. طرح «رویش» حلقه اتصال این دو هدف است و اگر ادامه پیدا کند، می‌تواند جایگاه بازار سرمایه را در ساختار کلان اقتصاد ایران ارتقا دهد.

مسیری برای اصلاح ساختاری و مهار تورم

طرح «رویش» فقط یک ابزار تأمین مالی نیست؛ بلکه بخشی از یک تغییر بزرگ در راهبرد اقتصادی دولت است. دولت در تلاش است با مهار تورم، رفع ناترازی بودجه و توسعه تأمین مالی بازارمحور، مسیر اقتصاد را به سمت ثبات و رشد پایدار هدایت کند.

«رویش» کمک می‌کند سرمایه‌های راکد به چرخه تولید بازگردند، ریسک سرمایه‌گذاری کاهش یابد و منابع لازم برای توسعه صادرات از مسیرهای سالم و غیرتورمی تأمین شود.

اگر این طرح با استمرار، ضمانت اجرایی و تقویت زیرساخت‌ها ادامه پیدا کند، می‌تواند به یکی از موتورهای اصلی رشد غیرتورمی اقتصاد ایران تبدیل شود؛ رشدی که نه بر پایه چاپ پول، بلکه بر پایه سرمایه‌گذاری واقعی، توسعه بازار سرمایه و مشارکت مردم بنا شده است.