تنها یک جمله یا چند کلمه، نه با طول و تفسیر و اعداد و ارقام پیچیده؛ چهره اقتصاد ایران را به همین کوتاهی هم می‌توان ترسیم و تحلیل کرد.
به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی، ۴۰ اقتصاددان، فعال اقتصادی و مدیر تشکل، در گفت‌وگو با روزنامه ایران، به همین کوتاهی اقتصاد ایران را توصیف کرده‌اند. برخی کوتاه و هشداردهنده و برخی طولانی‌تر و با دوز هشدار بیشتر. برآیند تمام نظرات این است که بدنه اقتصاد ایران نیازمند اصلاحات عمیق است.
اقتصاد ایران در بیش از چهار دهه گذشته روزهای پرفرازونشیب بسیاری را به خود دیده که در اغلب این روزها تحریم و محدودیت‌های بین‌المللی میهمان آن بوده است، اما از نگاه اقتصاددانان تحریم تنها خار فرورفته در چشم اقتصاد ایران نیست و خارهای دیگری نیز آن را آزار می‌دهد.
از میان تحلیل‌ها و بررسی‌های کارشناسانه هم‌اکنون اقتصاد ایران با شش ابرچالش روبه‌روست. صندوق‌های بازنشستگی در آستانه ورشکستگی، بحران آب، محیط زیست، بیکاری، بودجه دولت و نظام بانکی ابرچالش‌هایی هستند که قاطبه اقتصاددانان درباره وجود و نزدیکی آنها اتفاق‌نظر دارند و هشدار می‌دهند که بخش عمده‌ای از این ابرچالش‌ها زیرساختی بوده و در طول سال‌ها روی هم انباشته شده تا اکنون به یک بحران قریب‌الوقوع تبدیل شده‌اند.
در این شرایط دولت کار بسیار دشواری را پیش رو دارد. دولت باید در کنار رفع‌ورجوع مسایل روزمره کشور که هر روز بر آن افزوده می‌شود، برنامه‌ای استراتژیک نیز برای مدیریت این شرایط تدوین و اجرایی کند.
در همین راستا «ایران» با استقبال از دریافت و انتشار نظرات کارشناسی درباره مهم‌ترین معضلات اقتصاد ایران و راه‌های برون‌رفت از آن، در این گزارش سعی کرده است در کوتاه‌ترین روش شمایی از مشکلات اقتصادی ایران ارایه دهد. چه آنکه ۴۰ اقتصاددان، کارشناس اقتصادی و فعال اقتصادی به‌عنوان نمایندگان طیف‌های مختلف جامعه احساس خود را از وضعیت این روزهای اقتصاد ایران بیان کرده‌اند.
در این پرونده ایران، برخی از اقتصاددان‌ها نظر خود را در غالب یادداشت‌های تفصیلی مطرح کرده‌اند.اما تعدادی، نظرات خود را به صورت کوتاه بیان کرده‌اند که در ادامه می‌آید:
- محمد ادیب، استاد دانشگاه اصفهان: تورم، تحریم، مجلس کم اثر، دولت ناتوان و پیر، ناامیدی به بهبود، ابهام در آینده.
- جعفر خیرخواهان، اقتصاددان: اقتصاد بسته فسادزای مرید پرور که فراری دهنده سرمایه‌گذار و کاهنده ثروت ملی است.
- داود سوری، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزش عالی بانکداری: جوجه اردک زشت
- سیدعلی مدنی‌زاده، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف: اقتصاد ایران؛ کودک با استعداد بدسرپرست
- وحید محمودی کارشناس اقتصادی: اقتصاد ایران با شرایط دشوار هم‌آیندی و هم برآیندی کثیری از چالش‌ها روبه‌رو است.
- زهرا کریمی، استاد دانشگاه مازندران: بحران‌زده، بیمار و گرفتار
- رضا بوستانی، اقتصادان: فاقد مدیریت اقتصادی.
- احمد حاتمی یزد، کارشناس بانکی: مهم‌ترین مشکل ما تحریم اقتصادی امریکاست که مسائل بانکی را قفل کرده و نقل‌وانتقال وجوه را غیرممکن کرده است.
- مهران بهنیا، اقتصاددان: اقتصاد ایران در وضعیتی ناپایدار قرار دارد و تداوم سیاست‌های کنونی سبب خواهد شد ماه‌های پیش‌رو و سال آتی یکی از دوره‌های دشوار اقتصاد ایران از نظر شاخص‌های اقتصادی طی چند دهه گذشته باشد. لذا تغییر در پارادایم سیاست‌گذاری اقتصادی یک ضرورت و به تعبیری حیاتی این روزهای اقتصاد کشور است.
- ارغوان فرزین معتمد، کارشناس اقتصادی: اقتصاد ایران از بیماری بی‌تعادلی رنج می‌برد که این بیماری به‌دلیل استفاده مکرر از داروهای سرمایه‌ای مزمن شده است. درمان این بیماری جز با ترکیب داروهای سرمایه‌ای و اجتماعی ممکن نیست.
- علی فرح‌بخش، کارشناس اقتصادی: اکنون در اقتصاد ایران همه‌چیز در تعلیق است.
- علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف: اقتصاد ایران بیمار است، درمان این اقتصاد در کوچک‌سازی دولت و واگذاری اقتصاد به مردم به‌ویژه بنگاه‌هاست.
- کامران ندری، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق: مواهب نفتی، همیشه مشکلات عمیق اقتصادی ما از جمله رانت و فقدان انضباط مالی را پوشانده است و مشکلات امروز ما ریشه در این امر دارد.
- محمدقلی یوسفی، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی: اقتصاد ایران در برزخ قرار دارد و مثل مناطق جنگ‌زده و غارت‌شده است.
- فتح‌الله تاری، استاد دانشگاه علامه طباطبایی: اقتصادی که مدیران در حاکمیت باید به وظیفه نظارتی خود توجه کنند.
- علی رحمانی، عضو هیأت علمی دانشگاه الزهرا: اقتصاد ما در یک وضعیت بحران زده و بلاتکلیفی است و نیاز به یک برنامه واقع‌گرایانه و موردتوافق گروه‌های ذینفع دارد تا از سرمایه‌های انسانی و مالی حمایت شود.
- عباس هشی، تحلیلگر بازار سرمایه: ریشه ناآرامی‌ها و بحران پولی در فساد، رانت و تبعیض است و متأسفانه دولت عزمی برای مبارزه با علت اصلی بحران اقتصادی کشور ندارد.
- میثم هاشم خانی، تحلیلگر اقتصادی: اقتصاد ایران می‌تواند با نرخ رشد بالا، فقر و نابرابری کم پیش برود اگر موانع راه‌اندازی کسب‌وکار را به حداقل برسانیم.
- علی مزیکی، تحلیلگر اقتصادی: اقتصاد کشور در یک وضعیت آچمز قرار گرفته است به‌ویژه اگر مکانیسم قیمت‌ها را آزاد بگذاریم به نفع تولید و به ضرر اقشار آسیب‌پذیر است و اگر کنترل کنیم به ضرر تولید گام برداشته‌ایم.
- احمد روستا، جامعه‌شناس: اقتصاد ایران در جهت‌گیری‌ها، سیاست‌ها و رفتارهایش مبهم عمل می‌کند. هیچ‌چیزی قابل پیش‌بینی و شفاف نیست و دولتمردان و بخش خصوصی ما باید مدیریت در شرایط ابهام را یاد بگیرند.
- محسن جلال‌پور، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران: در حوزه سیاسی هیچ اقدامی به‌اندازه بازسازی امید و بازگرداندن اعتماد به جامعه اهمیت ندارد. در حوزه اقتصادی بازگرداندن ثبات به رفتار دولت و پیش‌بینی پذیر کردن سیاست‌ها اهمیت فوق‌العاده دارد. در حوزه اجتماعی به حداقل رساندن دخالت‌ها در سبک زندگی مردم بسیار مهم و تعیین‌کننده است. در حوزه دیپلماسی تعریف منافع ملی و ترمیم رابطه با جهان باید در اولویت قرار گیرد. در حوزه حکمرانی تغییر فکر و تغییر انگاره نقش کلیدی در پیشبرد اهدافی که اشاره کردم دارد.
- فرشید پورحاجت، رئیس اتحادیه کانون سراسری انبوه‌سازان: آرزوی آرامش و ثبات برای اقتصاد
- ایرج رهبر، رئیس انجمن صنفی انبوه‌سازان تهران: شرایط اقتصادی مناسب مردم ایران نیست.
- مصطفی قلی خسروی، رئیس اتحادیه املاک: اقتصاد از حالت بیماری هم گذشته است.
- محمد شفیع ملک‌زاده، رئیس اتحادیه‌های سراسری نظام صنفی کشاورزی: اقتصاد جوابگوی زحمت تولیدکنندگان نیست.
- آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی: اقتصاد کشور در اکثر حوزه‌ها بلاتکلیف است. برای بخش‌های اقتصادی باید تصمیم مشخص گرفت.
- محمدرضا نجفی، منش رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی: اقتصاد کشور با تحریم هم تهدید و هم فرصت است باید سعی کنیم که تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم.
- بهمن آرمان، کارشناس اقتصادی: تحریم و اثرات آن غیرقابل‌انکار است. ولی با هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های غیر مرتبط با تحریم‌ها می‌توان از آن عبور کرد.
- هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی: عدم تخصیص بهینه و مناسب منابع.
- ولی‌الله محمد ولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر: نا به سامانی بازار ارز و عمل نکردن بانک مرکزی به تعهدات خود.
- حسین سلاح ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران: صعوبت موجود در فضای کسب‌وکار کشور مهم‌ترین عامل بازدارنده و محدودکننده اقتصاد کشور، حتی بیشتر از تحریم‌های دشمنان است.
- محمدعلی خطیبی، کارشناس انرژی و نماینده اسبق ایران در اوپک: اقتصاد ایران در شرایط تحریم قرار دارد و این تحریم همان اندازه که نقطه‌ضعف است، مثبت نیز ارزیابی می‌شود. ازاین‌جهت که می‌توانیم نقاط ضعف را شناسایی و رفع کنیم. خام فروشی بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف اقتصاد ایران است که امیدوارم در دولت و مجلس امسال این دندان لق را در بودجه‌بندی سال ۱۳۹۸ بکشند. کاهش و یا صفر کردن وابستگی بودجه ایران به نفت می‌تواند پاسخ واقعی و عملی ایران به کسانی که تحریم کردند باشد.
- سید مهدی حسینی، کارشناس ارشد انرژی: وضع اقتصاد ایران خوب نیست. مهم‌ترین غفلتی که در این رابطه شده و فرصتی که ازدست‌رفته، «عدم تنظیم روابط بین‌المللی و تولید ثروت» است. ما باید شکارچی فرصت‌ها باشیم اما متأسفانه فرصت‌های زیادی را ازدست‌داده‌ایم. چراکه در داخل اجماع و تعامل وجود ندارد. این مشکلات باعث شده که امروز اقتصادی ضعیف و بیمار داشته باشیم.
- نرسی قربان، کارشناس بین‌الملل انرژی: اقتصاد ایران دارای پتانسیل‌های بسیار بالایی است که باید با تعامل جهانی و تخصص‌گرایی از آن استفاده شود. متأسفانه امروز هر دو بخش با مشکل مواجهیم.
- محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن: دولت در مهار نقدینگی ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان و استفاده آن در جریان تولید کشور توانایی ندارد.
- مهدی پورقاضی رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی ایران: اقتصاد ایران، اقتصادی است که پوپولیسم روی آن حاکم است و هیچ تئوری روشنی برای توسعه ندارد.