آتش‌سوزی در زنجیره تأمین آلومینیوم فورد و افت تقاضا باعث شد غول‌های دیترویت از برنامه‌های برقی عقب‌نشینی و دوباره به مدل‌های بنزینی بازگردند.
به گزارش آرمان اقتصادی، روند برقی‌سازی در خودروسازی آمریکا با سرعتی کمتر از انتظار پیش می‌رود؛ تازه‌ترین نشانه، توقف موقت تولید پیکاپ برقی فورد «اف ۱۵۰ لایتنینگ» در پی حادثه کارخانه آلومینیوم نیویورک و عقب‌نشینی هم‌زمان دیگر خودروسازان بزرگ دیترویت از برنامه‌های بلندپروازانه تولید خودروهای الکتریکی است.
شرکت فورد موتور، روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال حاضر تمرکز خود را بر تولید نسخه‌های بنزینی و هیبریدی پیکاپ معروف «اف ۱۵۰» گذاشته و هنوز تاریخ دقیقی برای ازسرگیری خط تولید مدل تمام‌برقی آن در مجتمع صنعتی «روژ» در ایالت میشیگان ندارد. این تصمیم در امتداد توقف تولیدی است که پس از آتش‌سوزی ۱۶ سپتامبر در کارخانه «نولیس» رخ داد و باعث مختل شدن زنجیره تأمین آلومینیوم مورد استفاده در بدنه خودروهای برقی شد.
گویا ماجرا تنها به فورد محدود نمی‌شود. بر اساس گزارش رویترز، سه غول خودروسازی آمریکا — فورد، جنرال موتورز و استلانتیس — همگی در ماه‌های اخیر بخشی از سرمایه‌گذاری‌های سنگین خود بر تولید خودروهای برقی را متوقف کرده و به توسعه پلتفرم‌های بنزینی و هیبریدی بازگشته‌اند. منابع نزدیک به جنرال موتورز به نقل از وال استریت ژورنال گفته‌اند که مدیران این شرکت حتی درباره تعلیق موقت برخی پروژه‌های پیکاپ‌های برقی بحث کرده‌اند.
تحلیلگران صنعت خودرو معتقدند این تصمیمات بازتاب واقعیتی تازه در بازار آمریکاست: کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان برای خودروهای تمام‌برقی و رشد انتظارات نسبت به مدل‌های هیبریدی به‌عنوان گزینه‌ای کم‌هزینه‌تر و عملی‌تر. گرچه فروش خودروهای برقی در آمریکا طی سال ۲۰۲۴ حدود ۲۶ درصد رشد داشت، اما در سال ۲۰۲۵ نرخ رشد آن به کمتر از ۸ درصد رسیده است؛ نشانه‌ای از اشباع اولیه بازار و نیاز به بازنگری در راهبردهای تولید.
پیکاپ لایتنینگ فورد یکی از نمادهای جاه‌طلبی این شرکت در مسیر برقی‌سازی بود. معرفی آن در سال ۲۰۲۲ با تبلیغات سنگینی همراه شد و فورد وعده داد تا سال ۲۰۲۶ سهم خودروهای برقی را به ۵۰۰ هزار دستگاه در سال برساند. با این‌حال، مشکلات فنی، هزینه بالای تأمین باتری و افت قیمت نفت در ماه‌های اخیر باعث شد حاشیه سود این مدل کاهش یابد و تولید آن از نظر اقتصادی برای شرکت چندان جذاب نباشد.
در کنار عوامل فنی و مالی، چالش «زنجیره تأمین» نیز نقش مهمی در این عقب‌گرد دارد. حادثه آتش‌سوزی در کارخانه تأمین‌کننده آلومینیوم نیویورک، بخشی از مواد اولیه مورد نیاز برای پیکاپ‌های برقی را از چرخه تولید خارج کرد و فورد ناچار شد تولید در کارخانه دیترویت را متوقف کند.
یک مقام اتحادیه کارگری آمریکا به رویترز گفته است: «این حادثه فقط یک پیشرانه از مشکلات عمیق‌تر است. فشار هزینه‌های تولید و نبود تقاضا از سوی بازار نشان می‌دهد که زمان بازنگری در استراتژی برقی‌سازی رسیده است.»
واقعیت این است که گذار به خودروهای برقی در آمریکا برخلاف تصور اولیه، نه‌تنها آسان نبوده بلکه با دیوارهای اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو شده است. از یک‌سو، زیرساخت‌های شارژ سریع در بسیاری از ایالت‌ها هنوز توسعه نیافته و از سوی دیگر، قیمت میانگین خودرو برقی نسبت به مدل بنزینی مشابه حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد بالاتر است. برای نمونه، نسخه پایه فورد اف ۱۵۰ لایتنینگ در بازار با بهای حدود ۵۵ هزار دلار عرضه می‌شود، در حالی‌که مدل بنزینی آن کمتر از ۴۰ هزار دلار قیمت دارد.
همچنین کاهش مشوق‌های دولتی ایالات متحده برای خرید خودروهای برقی، به‌ویژه پس از اصلاح قانون اعتبار مالیاتی فدرال، موجب شده که جذابیت اقتصادی آنان برای مصرف‌کنندگان کمتر شود. در حالی که دولت بایدن وعده داده بود تا سال ۲۰۳۰ نیمی از خودروهای فروخته‌شده در آمریکا برقی باشند، تازه‌ترین داده‌های وزارت حمل‌ونقل آمریکا نشان می‌دهد که این سهم در نیمه ۲۰۲۵ تنها به ۸.۶ درصد رسیده است.
در این میان، تحلیلگران شرکت‌های مالی نیز نسبت به ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بخش خودروهای برقی هشدار داده‌اند. بانک مورگان استنلی در گزارشی ماه گذشته نوشت: «شرایط فعلی هزینه‌های تولید بالا، کاهش تقاضا و فشار بر زنجیره تأمین نشان می‌دهد که پروژه‌های برقی فعلاً سودآور نخواهند بود.» همین تحلیل موجب شد بسیاری از سرمایه‌گذاران عمده مانند بلک‌راک و فیدلیتی وزن پرتفوی خود در خودروسازان سنتی را افزایش دهند و از سهام شرکت‌های نوپا در حوزه خودرو برقی فاصله بگیرند.
در سطح جهانی نیز روند مشابهی در جریان است. در اروپا، فولکس واگن، رنو و استلانتیس همگی بخشی از تولید برقی خود را کاهش داده‌اند و به سمت مدل‌های ترکیبی بنزینی-الکتریکی حرکت می‌کنند. دلیل اصلی این رویکرد، افت رشد اقتصادی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان به دنبال افزایش نرخ بهره است.
در چین، که بزرگ‌ترین بازار خودروهای برقی جهان محسوب می‌شود، شرکت‌هایی مانند BYD و NIO هنوز رشد مثبت دارند، اما بازار داخلی آمریکا تصویر متفاوتی را نمایش می‌دهد. تقاضا برای وانت‌ها و پیکاپ‌های بنزینی همچنان بالاست و آمریکایی‌ها به دلیل نگرانی از دوام باتری و محدودیت شعاع حرکتی، کمتر به خودروهای تمام‌برقی اعتماد دارند.
مدیران فورد می‌گویند برنامه بازگشایی کامل خط «روژ الکتریک ویهیکل سنتر» در زمان مناسب اعلام خواهد شد، اما انتظار می‌رود تا نیمه نخست سال ۲۰۲۶ تولید الکتریکی اف ۱۵۰ به‌صورت محدود از سر گرفته شود. با این تصمیم، احتمالاً هدف اولیه فورد برای عرضه ۱۵۰ هزار دستگاه اف ۱۵۰ برقی در سال محقق نخواهد شد.
در همین حال، جنرال موتورز نیز در تدارک بازنگری در برنامه تولید مدل «سیلورادو EV» قرار دارد و استلانتیس به‌طور موقت تولید مدل‌های برقی جیپ را کاهش داده است. مجموع این تحولات نشانگر تغییر یک چرخه در صنعت خودروی آمریکا است؛ چرخه‌ای که از هیجان برقی‌سازی به واقعیت اقتصادی بازگشته است.
بر اساس گزارش‌های بازار، سهام فورد پس از انتشار خبر توقف تولید لایتنینگ حدود ۳.۸ درصد افت کرده، در حالی‌که سهام جنرال موتورز با رشد خفیف ۰.۵ درصدی مواجه شده است. برخی تحلیلگران این افت جزئی را نشانه آرامش بازار و درک تدریجی سرمایه‌گذاران از مسیر جدید صنعت می‌دانند.
آنچه امروز در دیترویت می‌گذرد، شاید نقطه آغاز مرحله‌ای تازه در رقابت میان فناوری و اقتصاد باشد؛ مرحله‌ای که در آن خودروسازی‌ها باید میان حفظ سودآوری کوتاه‌مدت و وفاداری به آینده برقی انتخاب کنند. فورد و هم‌قطارانش موقتاً راه نخست را برگزیده‌اند، اما اگر در بلندمدت زیرساخت‌ها توسعه پیدا نکند، آینده خودروهای برقی در آمریکا ممکن است برای همیشه از دست برود.
