محمدعلی رزاقی هریس، عضو انجمن مهندسی مالی ایران و پژوهشگر در حوزه مالی و اقتصادی در گفتوگو با خبرنگار ایبنا، با اشاره به مزایای راهاندازی تالار دوم ارز در مرکز مبادله ارز و طلا گفت: تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا به دولت و نهاد ناظر امکان میدهد که انواع مختلف تقاضا همچون تقاضاهای حقیقی، تجاری، سرمایهای، خدماتی و… را از یکدیگر جدا کرده و برای هرکدام سازکار مناسب ایجاد کند. این تفکیک از بینظمی و فشار یکباره بر بازار جلوگیری میکند.
وی افزود: از طرف دیگر، با ایجاد تالار دوم، بانک مرکزی میتواند سیاستهای ارزی را هدفمندتر اجرا کند؛ زیرا جریان تقاضا و عرضه دقیقتر قابل رصد و مدیریت میشود، به عبارتی موجب افزایش کارایی در سیاست ارزی میشود. همچنین موجب افزایش شفافیت اطلاعاتی در ثبت سفارشات، معاملات و قیمتها در بستری رسمی میشود؛ بنابراین راهاندازی تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا دارای اهمیت است.
عضو انجمن مالی اسلامی ایران بیان کرد: طبق قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، صادرکنندگان خُرد از جمله صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی، محصولات صنعتی دانشبنیان و خلاق، محصولات باغی و کشاورزی و صنایع دستی میتوانند ارز حاصل از صادرات خود را در مرکز مبادله ارز و طلای ایران عرضه کرده یا پس از اعلام به بانک مرکزی، برای واردات کالاهای مجاز که بانک مرکزی با تأمین ارز آنها موافقت کرده است، توسط خود یا دیگر واردکنندگان مورد استفاده قرار دهند.
پژوهشگر در حوزه مالی و اقتصادی با اشاره به اینکه راهاندازی تالار دوم مرکز مبادله طلا و ارز با هدف شفافسازی، تعمیق بازار، کنترل نوسانات، تسهیل تجارت و افزایش کارایی سیاستهای ارزی و پولی انجام میشود، گفت: این تالار میتواند بهتدریج نقش مهمی در مدیریت بازارهای حساس کشور مانند طلا و ارز ایفا کند و سطح پیشبینیپذیری اقتصادی را بالا ببرد.
عضو انجمن مهندسی مالی ایران در پاسخ به این سؤال که هدف اصلی و مزایای راهاندازی تالار دوم چیست و چه گروههایی از آن بهرهمند میشوند؟ گفت: این بازار جایگزین و تکمیلکننده سیستم قبلی یعنی «ارز اشخاص» است و معاملات آن بهصورت ثبتشده در سامانه بانک مرکزی انجام میشود تا شفافیت کامل وجود داشته باشد، بهطوری که با انتقال بخش بیشتری از معاملات به یک بستر رسمی، شفافیت قیمتها، حجم معاملات و جریانهای ارزی افزایش مییابد و بازارهای غیررسمی و سفتهبازی کم شده و قیمتها ثبات بیشتری پیدا میکنند.
تالار دوم از شوکهای ناگهانی در بازار ارز جلوگیری میکند
رزاقی عنوان کرد: کشف قیمتها بر اساس عرضه و تقاضای واقعی و بدون دخالت واسطهها شکل میگیرد. همچنین تالار دوم به مثابه سوپاپ کنترل، با ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا از شوکهای ناگهانی در بازار ارز و طلا جلوگیری میکند.
وی افزود: بنابراین هدف اصلی راهاندازی تالار دوم، ایجاد بازاری شفاف و سازمانیافته برای معاملات ارز غیرنفتی، افزایش نقدشوندگی ارز صادراتی و تسهیل برگشت ارز به کشور بدون ایجاد شوک ارزی است و گروههایی که بهرهمند میشوند شامل صادرکنندگان خرد و متوسط، واردکنندگان دارای تخصیص ارز، تولیدکنندگان کوچک و شرکتهای دانشبنیان، صنایعی مانند فولادی، پتروشیمی، قیر، میلگرد و پروفیل است.
عضو انجمن مالی اسلامی ایران در پاسخ به این سؤال که تالار دوم چگونه به مدیریت تعهدات ارزی صادرکنندگان و تأمین ارز واردکنندگان کمک میکند؟ گفت: از آنجایی که نرخ در این تالار بهصورت توافقی بین صادرکننده و واردکننده تعیین میشود، نه دستوری؛ لذا صادرکنندگان میتوانند ارز صادراتی خود را به واردکنندگان دارای تخصیص ارز عرضه کنند و بهمحض انجام معامله، رفع تعهد شوند.
وی افزود: همچنین واردکنندگان میتوانند ارز مورد نیاز خود را با نرخ توافقی خریداری کنند و صادرکنندگان قادرند ارز صادرات خود را برای واردات خود یا رفع تعهدات دیگر استفاده کنند. این سازوکار باعث میشود جریان ارز بهصورت شفاف و مطمئن بین صادرکننده و واردکننده منتقل شود و مشکلات احتمالی اختلافات یا تأخیر در رفع تعهدات کاهش یابد.
افزایش انگیزه صادرکننده برای بازگشت ارز
پژوهشگر در حوزه مالی و اقتصادی تصریح کرد: بهطور کلی، تالار دوم یک ابزار بازارمحور برای تسهیل بازگشت ارز صادرکنندگان و تأمین ارز واردکنندگان است که با نظارت بانک مرکزی و قیمت توافقی انجام میشود.
عضو انجمن مالی اسلامی ایران با اشاره به اینکه نرخ واقعی ارز در تالار دوم بر اساس قیمتگذاری توافقی بین صادرکننده و واردکننده صورت میگیرد، گفت: نرخگذاری توافقی باعث میشود نرخ به واقعیت عرضه و تقاضا نزدیک شود و، چون نرخ دستوری نیست، انگیزه صادرکننده برای عرضه ارز افزایش مییابد و بازگشت ارز سریعتر انجام میشود؛ بهطوری که وجود نرخ واقعی به واردکننده کمک میکند بهجای نرخهای دستکاریشده، یک قیمت شفاف و منطقی بهدست آورد و برنامهریزی دقیقتری انجام دهد.
رزاقی در پایان با اشاره به اینکه مدیریت نوسانات ارزی در تالار دوم موجب عمقبخشی به بازار ارز رسمی میشود، گفت: در تالار دوم عرضه و تقاضا در یک بازار واقعی جمع میشود و نوسانات هیجانی کاهش مییابد و از طرفی، نظارت بانک مرکزی نیز در صورت نوسانهای شدید میتواند با تنظیم مقررات یا مداخله محدود، تعادل ایجاد کند؛ بنابراین نرخ ارز در تالار دوم بر اساس توافق مستقیم بین صادرکننده و واردکننده تعیین میشود و بانک مرکزی در تعیین قیمتها دخالتی ندارد. این موضوع در ادامه موجب افزایش تمایل تجار به عرضه ارز در این بازار رسمی، افزایش عمق بازار رسمی و کوچکتر شدن بازار غیررسمی میشود و در نهایت مرجعیت قیمت بازار رسمی تقویت میشود.
