به گزارش خبرنگار ایبنا، بازار ارز در هفتههای اخیر نوسانات هیجانی را تجربه کرده است؛ نوساناتی که بنا بر گزارشها و اظهارات کارشناسان اقتصادی، بیش از هر چیز، تحت تأثیر عوامل روانی و انتظارات تورمی شکل گرفته است.
اخبار منفی سیاسی داخلی و خارجی، رشد تقاضای احتیاطی و رفتارهای هیجانی معاملهگران، سلطه سیاستهای مالی بر فضای سیاستگذاری اقتصادی، برخی موانع در وصول درآمدهای ارزی کشور و سوداگری دلالان ارزی از مهمترین دلایل رشد نرخها در کوتاهمدت عنوان میشود. همزمان، افزایش توجه سرمایهگذاران خرد به بازارهای موازی مانند طلا، فشار تقاضا در بازار ارز را بیشتر کرده است.
علاوه بر این، ثبت سفارشهای بسیار زیاد و بی رویه برای واردات در شرایط منابع محدود ارزی کشور در کنار صدور بیرویه کارتهای بازرگانی یکبار مصرف که بسیاری از آنها رفع تعهد ارزی نمیکنند، تسهیل بیش از حد ضوابط واردات از مناطق ارزی و همچنین استثنا شدن مواردی مثل واردات ته لنجی و کولبری از رفع تعهد ارزی، تقاضا و به تبع آن نرخها در بازار غیررسمی را بهشدت افزایش داده است.
از سوی دیگر، بانک مرکزی در واکنش به تحولات اخیر، بر مدیریت فعال بازار ارز تأکید کرده و از برنامههای جدید برای مداخله گسترده و مستمر در بازار طلا و اسکناس ارز خبر داده است. استفاده از ظرفیت شبکه بانکی، بهکارگیری ابزارهای نوین ارزی و تعمیق تالار دوم ارزی در مرکز مبادله ایران و همچنین توسعه ابزارهای مالی مبتنی بر ارز و طلا در بازار سرمایه، از جمله اقدامات اعلامشده برای مهار نوسانات و بازگرداندن ثبات به بازار ارز و طلا است.
در جدیدترین اقدام، بانک مرکزی در نظر دارد بر اساس ابزارهای بورس کالا اقدام به انتشار اوراق سلف موازی استاندارد شمش طلا با تحویل گواهی سپرده کند. همچنین اوراق مبتنی بر طلا و ارز هم بزودی از طریق شبکه بانکی عرضه خواهد شد. در سومین گام قرار است به منظور جلب مشارکت گسترده مردم، مجوز صندوقهای صدور ابطال طلا جهت خرید این اوراق و سایر ابزارهای مبتنی بر طلا از طریق بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار صادر شود تا از این درگاه نیز امکان خرید طلا برای متقاضیان ایجاد شود.
ضرورت مدیریت بازار در وضعیت هیجانی
کارشناسان و نمایندگان مجلس در گفتوگو با خبرنگار ایبنا میگویند تداوم سیاستهای کنترلی، افزایش عمق بازار و هدایت نقدینگی به ابزارهای رسمی و شفاف میتواند از شدت نوسانات بکاهد و مانع از شکلگیری موجهای هیجانی در بازار ارز شود.
در همین باره، روحالله لک علیآبادی، نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر را متأثر از عوامل روانی و سیاسی دانسته و در این باره گفت: بازار از مؤلفههای سیاسی و امنیتی تأثیر میپذیرد و همین مسئله امروز باعث تلاطم در بازار ارز شده است. این نماینده مجلس در ادامه اظهار کرد: لازم است با برنامهریزی مناسب و دقیق، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد نسبت به کنترل تلاطمهای ارزی در بازار اقدام کنند.
عثمان سالاری، نماینده مردم تربتجام در مجلس شورای اسلامی نیز درباره تلاطمهای ارزی گفت: بخشی از علل افزایش قیمت طلا و ارز در بازار داخل، متأثر از جوسازیها و فضاسازیهای روانی و مسائل سیاسی منطقه و جهان است.
همچنین علیرضا نوین، نماینده مردم تبریز در مجلس، قیمتگذاری جدید بنزین و شوک ایجادشده در پی آن را یکی از مهمترین عوامل افزایش قیمت طلا و دلار در کشور دانست و تاکید کرد: هرگونه تغییر در قیمت انرژی بهطور طبیعی بر انتظارات تورمی و رفتار بازارهای مالی اثر میگذارد و در مقطع کنونی نیز شاهد همین موضوع هستیم. وی ادامه داد: ضروری است دولت با مدیریت صحیح پیامدهای این سیاست، ثبات را به بازار بازگرداند تا از ایجاد التهاب بیشتر جلوگیری شود.
التهاب بازارهای جهانی
افزایش قیمت جهانی طلا و اثرگذاری آن بر بازار طلای داخل، عامل دیگری است که نمایندگان خانه ملت آن را بهعنوان دلیل افزایش قیمت ارز و طلا در روزهای اخیر مطرح کردهاند. در همین باره، بهروز محبی نجمآبادی، عضو هیات رئیسه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است: امروز شاهد افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی هستیم که یکی از عوامل تأثیرگذار بر نوسانات قیمت طلا در داخل کشور نیز همین موضوع است.
این عضو خانه ملت در ادامه به عامل دیگر افزایش هیجانی ارز اشاره کرد و اظهار داشت: یکی دیگر از عوامل مهم تأثیرگذار بر نوسانات بازار طلا و ارز، اظهارنظرهای غیرکارشناسی برخی اشخاص است که با جوسازی و فضاسازیهای روانی، آثار منفی بر بازار میگذارد.
راهحل چیست؟
در شرایطی که بازار ارز در روزهای اخیر با نوسانات افزایشی مواجه شده، کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس بر این نکته تأکید دارند که تمرکز بر بیان دلایل افزایش نرخ ارز، هرچند ضروری و روشنگرانه است، اما بهتنهایی برای مدیریت فضای کنونی بازار کافی نیست. به باور آنان، آنچه در حال حاضر اهمیت بیشتری دارد، همراهی تحلیلی با سیاستگذار پولی و حمایت کارشناسی از بانک مرکزی و سایر ارکان اقتصادی دولت در کنار ارائه راهکارهای عملی است.
تحلیلگران معتقدند تکرار مداوم عوامل منفی و برجستهسازی دلایل افزایش نرخ ارز، بدون توجه به اقدامات کنترلی و ظرفیتهای موجود، میتواند ناخواسته به تشدید انتظارات تورمی و شکلگیری هیجانات ارزی در میان مردم منجر شود. در مقابل، ارائه تصویری واقعبینانه از شرایط، تشریح برنامههای بانک مرکزی برای مدیریت بازار و پیشنهاد راهحلهای اجرایی، نقش مهمی در ایجاد آرامش روانی و تقویت اعتماد عمومی دارد.
به گفته کارشناسان، حمایت مسئولانه و آگاهانه از سیاستهای پولی و ارزی دولت به معنای نادیده گرفتن چالشها نیست، بلکه تلاشی برای همافزایی میان نخبگان اقتصادی و نهادهای تصمیمگیر بهمنظور عبور کمهزینهتر از شرایط فعلی است. این رویکرد میتواند به تقویت قوت قلب مردم، کاهش رفتارهای هیجانی در بازار ارز و هدایت انتظارات به سمت ثبات و عقلانیت اقتصادی کمک کند. البته نمایندگان مردم در خانه ملت بهخوبی این موضوع را دریافتهاند و تنها به بیان دلایل نوسانات ارزی بسنده نکرده، بلکه به ارائه راهکار و حمایت از بانک مرکزی و دیگر نهادهای اقتصادی برای حل تلاطمات ارزی پرداختهاند که در ادامه به برخی از این اظهارات میپردازیم.
احمد بیگدلی، عضو فراکسیون مستقلین مجلس:
مردم از اتخاذ تصمیمات و خریدهای احساسی دلار و طلا در شرایط فعلی پرهیز کنند؛ چراکه حباب قیمتی ارز و طلا از بین خواهد رفت. از سوی دیگر، با سیاستهای بانک مرکزی همچون پیشفروش سکه، حباب قیمتی طلا تخلیه میشود و مردم باید مراقب باشند که متضرر نشوند. از سوی دیگر پیش از این نیز شاهد نوسانات بازار ارز در برهههای زمانی مختلف بودهایم که پس از چند روز، روند کاهشی قیمتها آغاز شده است.
عثمان سالاری، نماینده مردم تربتجام در مجلس:
سیاستگذار اصلی در حوزه مسائل پولی و مالی کشور بانک مرکزی است؛ بخش نرمافزاری کار در اختیار بانک مرکزی و بخش سختافزاری در اختیار وزارت امور اقتصادی و دارایی است و لازم است این دو بخش با هماهنگی یکدیگر اقدامات مؤثری برای ساماندهی بازار ارز انجام دهند؛ بنابراین امیدواریم در روزهای پیشِرو شاهد اتفاقات خوبی در حوزه بازار ارز و طلا و ایجاد آرامش در فضای اقتصادی و اجتماعی کشور باشیم.
بهروز محبی نجمآبادی، عضو هیئترئیسه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس:
دولت و بانک مرکزی در یک سال گذشته اقدام به واردات مقادیر قابلتوجهی طلا کردهاند که همین مسئله باعث شده از نظر ذخایر طلا با مشکل خاصی مواجه نباشیم. از سوی دیگر، سیاست دولت و بانک مرکزی این بوده است که با عرضه طلا در قالب سکه، نقدینگی سرگردان در جامعه را کنترل کنند. برنامه دولت و بانک مرکزی این است که در شرایط افزایش نقدینگی، مردم با خرید طلا و سکه این نقدینگی را به سمت داراییهای مطمئن هدایت کنند تا مدیریت نقدینگی در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد.
