فین‌تک غروب کرده یا در حال طلوعی دوباره است؟
هفته‌نامه شنبه / مجموع سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در حوزه فین‌تک در سال ۲۰۱۷ رشد خوبی داشته است. در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷، این مقدار سرمایه‌گذاری به ۳.۶ میلیارد دلار رسید. در سه ماهه دوم با بیش از دو برابر افزایش، به ۸.۴ میلیارد دلار افزایش پیدا کرد و در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۷، بر اساس گزارش KPMG این سرمایه‌گذاری به ۸.۲ میلیارد دلار رسید.
در این گزارش‌های منتشرشده از سال ۲۰۱۷، شاید سرمایه‌گذاری جهانی M&A با ۵.۹ میلیارد دلار، بیشترین کمک و تاثیر را در بهبود وضعیت کنونی بازار سرمایه‌گذاری در این حوزه داشته است. از طرف دیگر سرمایه‌گذاری صندوق‌های خطرپذیر هم با انجام ۲.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و ۲۲۷ قرار داد می‌شود گفت که تقریبا در وضعیت ثابتی قرار دارد. سرمایه‌گذاری مشارکتی صندوق‌های خطرپذیر روی کسب‌وکارهای فین‌تک هم با مقدار ۳.۳ میلیارد دلار در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۷ در وضعیت پایین‌تری نسبت به میزان ۹.۶ میلیارد دلاری سال ۲۰۱۶ دارد.
از طرف دیگر، حضور مشارکتی در کسب‌وکارهای فین‌تک با ۲۱ درصد، افزایش چهار درصدی نسبت به حضور ۱۷ درصدی در سال ۲۰۱۶ داشته است. سرمایه‌گذاری در حوزه رگ‌تک هم افزایش چشمگیری داشته است. ۵۹۱ میلیون دلار در نیمه اول سال ۲۰۱۷، مقدار قابل توجهی نسبت به ۵۸۳ میلیون دلار سرمایه‌گذاری است که در سال ۲۰۱۵ انجام شد.
این آمار و ارقامی که بالاتر ارائه کردیم، بخشی از گزارش KPMG از میزان سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در حوزه فین‌تک در سال ۲۰۱۷ بود که در برخی حوزه‌ها می‌شود گفت که درمقایسه با سال ۲۰۱۶ افزایش خوب و قابل قبولی داشته است.
نمودارهای منتشرشده در گزارش KPMG را که ببینید متوجه می‌شوید که سال ۲۰۱۵، به‌ویژه سه ماهه چهارمش، سه ماهه رویایی برای استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای فین‌تک بوده است و با ثبت سرمایه‌گذاری ۴.۶ میلیارد دلاری شرکت‌های فین‌تک به نوبه خودش رکورد بالایی نسبت به دوره‌های قبلی زد.
اگر روال به همین منوال پیش می‌رفت خوب بود و شاید نمودارهای منتشرشده سال ۲۰۱۷ رکورد جدید و بی‌سابقه‌ای از خودشان به جا می‌گذاشتند. اما سال ۲۰۱۶ همه‌چیز را تغییر داد و اگر بخواهیم خلاصه‌ای از وضعیت فین‌تک در آن سال را ارائه دهیم باید گفت که سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های فین‌تک در با ۸۵ درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۱۵ مواجه شد و به ۲۴.۷ میلیارد دلار رسید.
البته اگر بخواهیم کمی جزئی‌تر به قضیه نگاه کنیم باید گفت که میزان سرمایه‌گذاری M&A و خصوصی در فین‌تک در ۲۰۱۶ کاهش پیدا کرده بود درحالی‌که سرمایه‌گذاری صندوق‌های خطرپذیر با ۱۳.۶ میلیارد دلار، نسبت به سال ۲۰۱۵، افزایش داشته است.
البته حوزه‌های زنجیره بلوک و بیت‌کوین هم از دیگر بخش‌هایی بود که سرمایه‌گذاری روی آنها با ۵۴۳ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال ۲۰۱۵ افزایش داشته است.
اما چه شد که این آماروارقام از عرش تقریبا به فرش آمد و خیلی‌ها را کنجکاو کرد تا بدانند که در این حوزه چه اتفاقی افتاده است و آیا فین‌تک‌ها دیگر آن جذابیت گذشته را در بازار ندارند و آیا سرمایه‌گذارها از انجام چنین سرمایه‌گذاری‌هایی پشیمان شده‌اند و یا اینکه کسب‌وکارهای فین‌تک هم جزو آن دسته از بخش‌هایی بوده که زمانی در اوج بوده و دیگر دورانش به سرآمده. در نگاه اول شاید این سوال‌ها، اولین ذهنیت‌هایی باشد که در ذهن ما شکل می‌گیرد.
وارن مید از مدیران شرکت KPMG می‌گوید که سال ۲۰۱۵، اوج سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در حوزه فین‌تک بوده است و پس از آن کمی عقب‌نشینی برای مشاهده نتایج این سرمایه‌گذاری‌ها اتفاق دور از ذهن و عجیبی نیست. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران کمی دست از کار می‌کشند تا ببینند کدام فین‌تک در نهایت برنده میدان خواهند بود و بعد از آن با خیال راحت‌تری پول‌هایشان را روی آن سرمایه‌گذاری کنند.
نتیجه هم همین شد که سال ۲۰۱۶ سقوط چشمگیری در میزان سرمایه‌گذاری‌ها روی کسب‌وکارهای فین‌تک ثبت شد که البته در بخش اروپا می‌توان اتفاق Brexit را هم مزید بر علت دانست. درواقع دو روند اصلی در سال ۲۰۱۶، همکاری و مشارکت فین‌تک‌ها با بانک‌ها و همینطور ظهور کشور چین در این حوزه بوده است.
چین را دیگر می‌توان قطب اصلی فین‌تک، چه در حوزه سرمایه‌گذاری و چه بخش قراردادی دانست این سه علت را شاید بتوان از عامل‌های اصلی برای کاهش سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکارهای فین‌تک در اروپا دانست. وقتی بانک‌ها وارد این حوزه می‌شوند، از طریق سرمایه‌گذاران و صندوق‌هایی ورود کرده‌اند که به آنها وابسته هستند و همچنین قدرتمند شدن یک بخش آسیایی مانند چین، مانند یک حوزه بکر و دست‌نخورده، بیشتر حواس‌ها را به سمت خودش پرت می‌کند.
از طرف دیگر وقتی در انگلستان، دولت و قانون‌گذاری متعهد به حمایت و ارتقا فین‌تک می‌شوند و از طرفی هم لندن، همچنان به‌عنوان بازار اصلی در اروپا باقی می‌ماند. کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکارهای فین‌تک ازطرف دیگر سرمایه‌گذاران و صندوق‌های سرمایه‌گذاری اتفاق معمولی به نظر می‌رسد.
جالب است که برخلاف روندی که فین‌تک در سال ۲۰۱۶ در اروپا داشته است، آسیا بیشتر و بیشتر سهم خودش از حوزه فین‌تک را افزایش می‌داده و نه‌تنها سرمایه‌گذاری در آسیا افزایش پیدا کرد؛ بلکه میزان سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در این منطقه در سال ۲۰۱۶ به ۷.۱ میلیارد دلار رسید و همین موضوع باعث شد تا آسیا بتواند به‌عنوان ناحیه «هنوز سالم‌مانده» در حوزه فین‌تک را به دست بیاورد.
فرضیه‌هایی درباره علت چنین اتفاقی به وجود آمد. یکی از این فرضیه‌ها این بود که شاید در بازارهای بالغی مانند ایالات متحده برخی حوزه‌ها در فین‌تک هستند که با اینکه محوبیت بیشتری هم دارند، اما دیگر بازارشان اشباع شده است؛ مانند حوزه‌های پرداخت و وام‌دهی. به عبارتی سرمایه‌گذاران نسبت به انجام سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در این حوزه‌ها محتاطانه‌تر عمل می‌کنند.
مورد جالبی که در اینجا وجود دارد این است که در کشورهای در حال توسعه مانند هند و برزیل، ماجرا برعکس است و بخش‌هایی مانند پرداخت و وام‌دهی، کلید اصلی افزایش درآمد در صنعتی مانند فین‌تک به شمار می‌آیند. نمی‌شود منکر خوب و مناسب بودن و همینطور جای رشد داشتن فین‌تک در کشورهایی مانند چین، هند، بزریل، سنگاپور، اندونزی، آفریقا و غیره شد و مسلما از آنجایی که بازار هنوز در این مناطق دست نخورده مانده، جذابیت بیشتری برای افراد دارد.
