تغییر قواعد بازی در اقتصاد ایران

در طی شاید ۷۰ سال گذشته همواره شرایط تورمی بر اقتصاد ایران حاکم بوده و اگر هم در طی یک و یا دو سال تورم کاهش و یا حتی تک رقمی هم شده ببشتر بدلیل نوسانات در موجهای تورمی بوده و نه بخاطر ماهیت اصلی تغییر در پارامترهای اقتصادی

به گزارش بانکداران ۲۴ (Banker)، همواره ما در اقتصادی زندگی کرده ایم که دارای ویژگی های زیر بوده است:
۱- وجود تورم
۲- عدم بهره وری
۳- بوروکراسی اداری
۴- نرخ بهره بالا
درچنین شرایطی هزینه تصمیم گیری پایین بود چرا که نوعا سیستم های بزرگ بدلیل دسترسی به منابع مالی اقدام به سرمایه گذاری های کلان کرده و با توجه به وجود تورم حتی در صورت وجود بوروکراسی اداری , نرخ بهره بالا و عدم بهره وری , سرمایه گذاری توجیه پذیر بوده و جوابگوی انتظارات ذی نفعان پروژه در بلند مدت بود
اما از سال ۱۳۹۰ و بعد از اجرای هدفمندی یارانه ها و نیز شوک های ارزی ایجاد شده و نیز سرمایه گذاری کلان انجام شده در بخش مسکن , ریل اقتصاد ایران عوض شده است.
قدرت خرید اقشار متوسط طی دهه ۸۵-۹۵ بشدت کاهش یافته و شکاف طبقاتی زیادتر شد
دیگر خانواده ها توان پس انداز نداشته و بتدریج شروع به مصرف پس اندازهای قبلی خود کرده و یا حتی با موکول کردن بدهی های خود به اینده زندگی خود را سپری می کنند.

در چنین شرایطی آیا روشهای گذشته جواب می دهد!
اجازه بدهید با ذکر مثالی متن تلطیف شود!!
فرض کنید که در سالن ۱۲۰۰۰ نفری تماشاگران جمع شده و بازی والیبال در حال انجام است
در هر طرف ۶ نفر, تور در وسط , داور در کنار تور و هر بازیکن فقط یک ضربه میتواند بزند و در عین اینکه توپ نباید به زمین بخورد
همه خوشحال و بازی در حال جریان!
ناگهان برق قطع میشود و برای چند دقیقه سکوت و صدای جابجایی و …
چراغها دوباره روشن می شود اما خبری از تور در وسط زمین نیست, تورها تبدیل به سبد در دو انتهای زمین شده , داور در کنار تور نیست و با بازیکنان حرکت میکند
حالا دیگر باید توپ را چندیدن بار به زمین بزنی و حرکت کنی در غیر اینصورت خطا کرده ای
آری بازی بسکتبال در جریان است
هر بازیکنی که با قواعد بازی قبلی به بازی ادامه بدهد خطا کرده است
بله
با قوانین والیبال نمیتوان بسکتبال بازی کرد!

شرایط فوق دقیقا برای اقتصاد ایران اتفاق افتاده است !
دوره اقتصاد با تورم بالا دیگر تمام شده است
حالا دیگر هزینه تصمیم گیری بالا است و یک تصمیم اشتباه بنگاه را کاملا به ورطه ورشکستگی میکشد
اما هنوز پارامترهای دیگر وجود دارد یعنی در شرایطی هستیم که:
۱- پایان دوره تورم بالا و ورود به دوره تورم های تک رقمی
۲- عدم بهره وری
۳- بوروکراسی اداری
۴- نرخ بهره بالا
در شرایط فوق ,رکود فلج کننده ای بر اقتصاد حاکم شده , دیگر هیچ بنگاه اقتصادی توان ادامه کار را ندارد
بانک ها به محدوده زیان وارد شده و به پرتگاه ورشکستگی نزدیک میشوند, شرایط روز به روز شکننده ترخواهد شد
چه باید کرد؟
ابتدا باید مدیران و تصمیم گیران کلان جامعه دیدگاه خود را عوض کرده و آماده برای بازی در شرایط جدید باشند( مدیران باید قوانین بسکتبال را یاد بگیرند )
اقتصاد ایران وارد دوره تورم های پایین شده پس باید بسرعت موارد زیر اصلاح گردد:
۱- بهره و.ری در ایران عنصر فراموش شده است و باید فرهنگ سازی در جهت ارتقای عمومی آن شکل بگیرد ( دولتو صدا و سیما باید در این کار پیش قدم شوند )
۲-  بوروکراسی اداری و قواعد پیچیده سنگ بزرگی در جلوی سرمایه گذاری در اقتصاد ایران است و باید کمیته ای ویژه برای حذف تمامی قواعد و قوانین مزاحم تولید و کسب و. کار تشکیل و سریعا نسبت به حذف قوانین مزاحم اقدام گردد
۳- بانک ها به عنوان نهاد های بزرگ مالی سریعا تجدید ساختار داده و خود را برای ارایه تسهیلات با نرخ بهره حداکثر ۵% آماده کنند.
۴- نهاد های حاکمیتی خود را برای ورشکستگی و حذف بعضی از بنگاه ها و سیستم های بزرگ آماده کرده و حذف بنگاه های غیر کارآمد را بپذیرند
۵- چابک سازی دولت باید بسرعت شروع شده و دولت فربه موجود به دولتی فقط سیاستگذار تبدیل گردد.
امید به اینکه دولنمردان از فرصتهای پیش رو  برای اصلاح سیستم کلان  اقتصاد استفاده کنند.

**سید مرتضی/سید مهدی جاسبی