مونا حاج علی اصغر: «در سالهای اخیر تنوع ابزارهای تامین مالی در بازارسرمایه بیشتر شده است؛ با وجود اینکه هنوز حدود ۹۵ درصد از حجم تامین مالی کشور از طریق بازار پول انجام میشود، اما بازارسرمایه در طول ده سال اخیر با تنوعی که در ابزارهای تامین مالی داشته سعی کرده است، امکانات تامین مالی مناسبی را برای شرکتها فراهم آورد.»
به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی و به نقل از سنا، قائم مقام مدیرعامل شرکت مدیریت سرمایه «کیان» ضمن بیان مطلب بالا گفت: هنوز هم زمانبر بودن تامین مالی از طریق بازار سرمایه، لزوم تامین مالی برای مبالغ بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال و بعضا بالابودن بهای تمام شده تامین مالی از اصلیترین عوامل کم اقبالی تامین مالی از طریق بازار سرمایه است.
این کارشناس بازارسرمایه ادامه داد: در کنار این موضوع تنوع بخشیدن به پرتفوی تسهیلات، بلندمدت بودن تسهیلات بازار سرمایه در مقابل بازار پول، تنوع روشهای تامین مالی از طریق بازار سرمایه از مزیتهای تامین مالی از طریق این بازار است.
وی به روشهای بنگاههای اقتصادی برای تامین مالی اشاره کرد و افزود: جدا از امکان دریافت تسهیلات از طریق بازار پول، بنگاهها میتوانند از روشهای تامین مالی از طریق بازار سرمایه داشته باشند.
حاجی علی اصغر در ادامه به برخی از این روشها اشاره کرد و گفت: انتشار «اوراق اجاره» بر اساس مبنا قرار دادن دارایی آزاد شرکت که مشخصات آن در دستورالعمل مربوط به انتشار این اوراق ذکر شده است. انتشار «اوراق مرابحه» برای تامین سرمایه در گردش شرکتها با در نظر گرفتن این فرض که وجه تامین شده از این روش به ناشر اوراق پرداخت نمیشود (بلکه به شرکتی که ناشر کالایی را از آن خرید کرده است پرداخت میشود) تنها بخشی از این روشها هستند.
این کارشناس بازارسرمایه اضافه کرد: انتشار «اوراق مشارکت» یکی دیگر از روش های تامین مالی شرکت هاست. این اوراق برای تامین مالی طرح با توجیه اقتصادی مناسب به شرطی که ناشر بین ۲۰ تا ۵۰ درصد مبلغ تامین مالی را بهعنوان آورده تامین کند، استفاده میشود؛ این آورده لزوما نقد نیست و میتواند در قالب زمین، پروانه یا سایر داراییهای مورد نیاز پروژه باشد؛ در این روش تامین مالی به دلیل نوع عقد آن سودهای پرداختی کوپنها علیالحساب بوده و در پایان دوره عمر اوراق سود قطعی پرداخت میشود؛ همچنین پیشرفت پروژه به صورت دورهای بررسی میشود تا مطابق برنامه اولیه پیشرفت صورت گرفته باشد.
وی در ادامه انتشار اوراق «سلف موازی استاندارد» را به عنوان یکی دیگر از ابزارهای تامین مالی در بازارسرمایه مطرح کرد و گفت: انتشار این از طریق بازارهای بورس کالا یا انرژی، برای تامین مالی شرکتهایی که محصول آنها در بورس کالا یا انرژی لیست شده باشد یا قابلیت لیست شدن را داشته باشد، (در سررسید یکساله امکان تعهد بر روی موجودی انبار درخواست کننده تامین مالی فراهم باشد) استفاده میشود.
حاج علی اصغر تصریح کرد: این روش تامین مالی معمولا یکساله است، ضامن اصل و سود ندارد و وثایق لازم توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه اخذ میشود؛ همچنین اوراق دارای کوپن پرداخت سود دورهای نیز نیست. این روش معمولا از روشهای قبلی که مطرح شد برای درخواست کننده اعتبار (ناشر/ بانی) و مشاور مالی روش مناسبتری است، زیرا بهای تمام شده کمتر (به دلیل عدم پرداخت کوپن و رکن ضامن) و سرعت انتشار آن از روشهای قبلی بیشتر است؛ اما ممکن است برخی از شرکتها محصول لیست شده در بورس کالا یا انرژی را نداشته باشند یا محصول آنها شرایط لیست شدن را نداشته باشد.
مدیرعامل هیات مدیره شرکت مشاور سرمایهگذاری «پرتو آفتاب کیان» در خصوص انتشار اوراق دیگر نیز توضیح داد: انتشار «اوراق تبعی»، از دیگر روشهای تامین مالی است سرعت انتشار آن از انتشار اوراق سلف موازی استاندارد نیز کمتر است. این روش برای شرکتهای مناسب است که در پرتفوی دارایی خود سهام شرکتهای لیست شده در بورس تهران یا فرابورس ایران را داشته باشند و از آن به عنوان دارایی پایه (وثیقه) برای تامین مالی استفاده کنند.
وی گفت: انتشار اوراق «استصناع» (سفارش ساخت) نیز، برای تامین مالی شرکتهایی که قرارداد سفارش ساخت محصول را با شرکت ایرانی داشته باشند مناسب است. عملا در این روش، قرارداد سفارش ساخت مبنا برای تامین مالی قرار میگیرد.
این کارشناس بازارسرمایه، انتشار «اوراق منفعت» را برای تامین مالی شرکتهایی که اعلام کنند دارایی دارند که نفع آتی آن را میتوان برنامه ریزی کرد و مبنای تامین مالی قرار داد، مناسب دانست و در ادامه به اوراق جعاله اشاره کرد: انتشار این اوراق، برای تامین مالی پیمانکاران استفاده میشود؛ انتشار «اوراق رهنی» که معمولا برای تامین مالی بانکها برمبنای استفاده از وثیقههای ملکی با شرایط تعیین شده در دستورالعمل مربوطه قابل استفاده است.
حاج علی اصغر در ادامه به صندوقهای مورد استفاده برای «تامینمالی» اشاره کرد و گفت: «صندوق زمین و ساختمان» برای تامین مالی پروژه ساختمانی که مالک زمین حاضر باشد سند آن را بعد از قیمتگذاری کارشناس رسمی دادگستری به صندوق واگذار کرده و معادل ارزش آن از واحدهای صندوق استفاده کند و در کنار سایر اعضا در هیات مدیره صندوق در تصمیمگیری مشارکت داشته باشد، استفاده میشود.
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص «صندوق پروژه» تصریح کرد: تاسیس صندوق پروژه برای تامین مالی یک یا چند پروژه با توجیه سودآوری مناسب، استفاده میشود. تاسیس صندوق جسورانه یا صندوق اختصاصی، برای تامین مالی شرکتهایی که در مراحل ابتدایی تاسیس هستند و برای رشد نیاز به تامین مالی دارند یا در مراحل افول از مراحل چرخه عمر خود قرار دارند و برای ادامه فعالیت مناسب نیازمند اصلاحات مالی، ساختاری و مدیریتی هستند، استفاده میشود. امروزه یکی از روشهایی که برای بهبود وضعیت سرمایه در گردش میتواند مورد استفاده قرار گیرد، استفاده از ابزارها و منابع بازار سرمایه و انتشار انواع اوراق بهادار است. حاجی علی اصغر در این رابطه و با توجه به توضیحات ارائه شده در بالا، روشهای انتشار اوراق اجاره، مرابحه، سلف موازی استاندارد و تبعی از سایر روشها بیشتر مورد استقبال شرکتها و مشاوران مالی برای تامین مالی عنوان کرد.
وی در کنار انتخاب روش مناسب تامین مالی، سه عامل اصلی مسالهساز را در تامین مالی از طریق بازار سرمایه لازم دانست و عنوان کرد: نخستین مورد، «بهای تمام شده تامین مالی» است؛ در حال حاضر نرخ بازده موثر اوراق لیست شده در بازار سرمایه حدود ۵/۲۳% است این نرخ به عنوان مبنای استقبال سرمایهگذاران در خرید اوراق با درآمد ثابت درنظر گرفته میشود.
حاجی علی اصغر، ارکان اوراق را بر اساس نوع اوراق انتخابی شامل متعهدپذیرهنویس، بازارگردان و ضامن عنوان کرد و گفت: این سه رکن براساس توافق کارمزدی را برای ارائه خدمات از درخواست کننده تامین مالی (ناشر یا بانی) دریافت میکنند که به نرخ مورد استقبال بازار اضافه میشود. نرخ بازده مورد نظر با درنظر گرفتن قیمت کوپن اوراق و کف توافقی برای فروش به کسر بدست میآید.
وی تاکید کرد: مقایسه نرخ بهای تمام شده تامین مالی از طریق بازار سرمایه و بازار پول همیشه از پرسشهای اصلی مدنظر درخواستکننده تامین مالی است و گاهی این نرخ امکان تامین مالی را برای شرکت درخواست کننده تسهیلات فراهم نمیکند.
قائم مقام مدیر عامل شرکت مدیریت سرمایه کیان «زمانبر بودن تامین وجه» را یکی دیگر از عوامل مهم در تامین مالی مطرح کرد و افزود: برای تامین مالی شرکت لازم است همه فرایندهای تعریف شده در این خصوص انجام شود. طی این فرآیندها با فرض آماده بودن همه مدارک شرکت درخواستکننده تامین مالی معمولا خیلی سریع نیست؛ این درحالی است که نرخ اوراق در بازار نیز نوسان دارد و براساس توضیحات بند قبل بخش موثری از هزینه تامین مالی ناشی از نرخ مورد استقبال خریداران اوراق بهادار بادرآمد ثابت در بازار است؛ بنابراین گاهی طولانی شدن زمان تامین مالی باعث میشود بهای تمام شده تامین مالی برای درخواستکننده با زمانی که تصمیم به این عمل کرده بود خیلی تفاوت داشته باشد و عملا توجیهپذیری انتشار را زیر سوال ببرد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه «انتخاب ضامن مناسب برای اوراقم را عامل سوم تاثیرگذار در فرایند تامین مالی دانست و گفت: با توجه به شرایط اقتصادی، لزوم مذاکره با ضامن مناسب برای اوراق که ریسک نکول را کاهش دهد و تاثیر مثبتی در فروش اوراق داشته باشد کار زمانبری است؛ به نظر میرسد حضور شرکتهای رتبهبندی در بازار سرمایه بتواند تاثیر بسزایی در این امر داشته باشد.
حاج علی اصغر در پایان و در پیشبینی از روند بازار سرمایه تا پایان تابستان تصریح کرد: با توجه به اینکه بانکها در حال حاضر نرخ سود ۲۰ درصد را به سپردهها پرداخت میکند (پرداخت ماهانه است)، برای تعیین کف نرخ اوراق بهادار با درآمد ثابت و مقایسه جذابیت سرمایهگذاری بر روی اوراق بهادار بادرآمد ثابت در کنار سایر گزینههای سرمایهگذاری با در نظر گرفتن تورم فعلی جهت مشخص شدن تقاضا برای خرید، برای تعیین سقف نرخ اوراق بهادار با درآمد ثابت، به نظر میرسد نرخ اوراق با فرض ثبات شرایط فعلی در دامنه ۲۲ تا ۲۵ درصد خواهد بود.