چرا بی پولی تبدیل به فراموشی هشدارها می شود؟/ از حادثه سیاه معدن یورت تا برآورد مردود ناشر "کشرق"

حادثه دلخراش معدن زغالسنگ زمستان یورت متعلق به یک شرکت فرابورسی و تلفات جانی آن بیش از آنکه یک رخداد تلخ باشد ناشی از ساختارهای فرسوده و غلط سرمایه گذاری است که به جای رفاه بیشتر انسانیت به دنبال استیصال و از بین بردن اوست.

به گزارش خبرنگار بورس آرمان اقتصادی؛ معدن زمستان یورت در استان گلستان از مجموعه معدن های شرکت صنعتی و معدنی شمالشرق شاهرود است.

این شرکت در سال ۱۳۷۴ با سرمایه یک میلیارد و ششصد میلیون ریال تاسیس شده و در بدو تاسیس کلیه سهامداران این شرکت را کارکنان بازنشسته و شاغل شرکت البرز شرقی تشکیل می داده اند اما هم اکنون سرمایه این شرکت هم اکنون ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان است .

شرکت صنعتی و معدنی شمالشرق شاهرود در سال ۸۴ از سهامی خاص به عام تبدیل شد و در نهایت پس از پذیرش و درج نماد با نام "کشرق" در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ به عنوان چهل و یکمین ناشر در فرابورس سهام آن مورد معامله قرار گرفت.

در ترکیب سهامداری این شرکت در حالی بیش از ۶۷ درصد از کل سهام را سایر سهامداران تشکیل می دهند که اشخاص حقوقی دیگری از جمله شرکت توسعه معادن روی ایران وابسته به گروه سرمایه گذاری مهر اقتصاد با ۱۷.۸۰ درصد،شرکت فرآوری ذغالسنگ پرورده طبس با ۵.۲۰ درصد،شرکت کالسیمین با ۳.۹۰ درصد ، شرکت تکادو وابسته به هلدینگ احیاء سپاهان با ۳.۴۰ درصد، شرکت مهندسی و تحقیقات فلزات غیر آهنی با ۱.۳۰ درصد و شرکت بازرگانی توسعه صنعت روی ایران با ۱.۳۰ درصد از کل سهام به عنوان سهامداران عمده بالای یک درصدی این شرکت به شمار می روند که در ترکیب ۵ نفره هیات مدیره این شرکت نیز حضور دارند.

این شرکت با دارایی ۳۸ میلیارد ۴۶۰ میلیون تومانی و بدهی ۲۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومانی در سال مالی ۱۳۹۵ توانسته درآمد خالصی بالغ بر ۱۰ میلیارد و ۶۳۴ میلیون تومان را محقق کند و قرار است شنبه هفته آینده به منظور تصویب صورت های مالی و تقسیم سود نقدی میزبان سهامداران در مجمع عادی سالیانه باشد.

ناشر "کشرق" که همواره طی سنوات قبل در نخستین پیش بینی سود هر سهم، ارقامی پیش پا افتاده را در بودجه به عنوان سود برآورد می کند در حالی سود سال مالی ۹۵ را ابتدا ۲۵ ریال به ازای هر سهم اعلام کرده که در آخرین پیش بینی این عایدی از برآورد سود ۳۶۷ ریالی به ازای هر سهم تا پیان سال مالی ۹۵ خبر داده اما در نهایت ۷۰ درصد این رقم معادل ۲۱۶ ریال به ازای هر سهم را با ۳۸۶ نفر پرسنل محقق کرده است.

یادآور می شود "کشرق" در سال مالی ۹۴ با ۳۲۰ نفر پرسنل زیان ۵۶۰ ریالی به ازای هر سهم محقق کرده بود.

قیمت هر سهم این شرکت نیز از ۴۴۰ تومان سال ۹۴ به بیش از ۸۷۰ تومان با نسبت قیمت بر درآمدی ۴۰ مرتبه ای در سال ۹۵ رسید که حاکی از رشد حدود ۱۰۰ درصدی بازدهی این سهم در فرابورس است.

در گزارش عملکرد هیات مدیره "کشرق" به مجمع عادی سالیانه این شرکت برای پایان دوره مالی ۹۵ با اشاره به وضعیت تکنولوژی شرکت و مقایسه آن با دنیا به وضوح در بخش ماشین آلات عنوان کرده که « تهیه بعضی اقلام در داخل کشور امکان پذیر است، ولی برای خرید اقلامی مانند لکوموتیو، لودر تونلی و وسایل جانبی و قطعات یدکی آنها نیاز به خرید از خارج می باشد و از آنجا که به علت مشکلات نقدینگی امکان جایگزینی و خرید ماشین آلات که عمدتاً فرسوده می باشند نمی‌باشد، هزینه تعمیر و نگهداری آنها زیاد می باشد.»

 این شرکت در حالی از استخراج بیش از ۴۷ هزار تن زغال سنگ در سال مالی ۹۵ از طریق سه معدن زمستان یورت(K,K3) ،ملچ آرام تختانی و آکلن ۴ خبر داده که تحقق برنامه معدن زمستان یورت ۱۰۸ درصد نسبت به برنامه برآوردی این شرکت در بودجه ۹۵ بوده است.

نکته جالب اینکه با وجود اذعان به کمبود نقدینگی و استهلاک تجهیزات از سوی هیات مدیره "کشرق" در پایان سال مالی ۹۵، اما این شرکت در معدن زمستان یورت در سال ۱۳۹۵ توانسته با پیشروی ۱۰۸۳ متری به لایه های کیفی بیش از ۷۶ متر از برنامه پیشروی برآوردی خود را محقق سازد.

 این در حالی است که هیات مدیره این شرکت در گزارش عملکرد ۹۵ خود به این نکته اشاره کرده که « نظر به تعطیلی دو ساله معدن در قسمت زمستان یورت شرقی و با توجه به عدم فعالیت در این شبکه جهت بازسازی اشتراک های موجود، تعمیرات ضرورت بیشتری پیدا می کند و نیز با توجه به آبخیزی معادن کل مجموعه،فشارهای مضاعفی که به تونل ها تحمیل شده و ریزش های احتمالی ، همواره جهت جلوگیری از کاهش سودآوری و افزایش راندمان؛ استخراج زغال سنگ متناسب با حجم تعمیرات و نگهداری افزایش نیرو در نظر گرفته شده است.»

علی نصیری؛ دانشجوی دکترای علوم اقتصادی و مدیر عامل شرکت معدنی و صنعتی شمالشرق شاهرود با اشاره به جزییات حادثه معدن زمستان یورت « آمار مصدومان این حادثه را افزون بر ۶۰ نفر اعلام و گفته است: علت اولیه حادثه بی احتیاطی چند نفر برای بردن باطری به داخل معدن برای موتور دیزل بوده که اصولا بردن باطری ممنوع است.»

به گفته وی «انفجار اولیه سبب تولید گاز متان شده و متاسفانه هجوم بیش از حد دیگر همکاران درمحل حادثه به تعداد تلفات و مصدومان افزوده است.»

این مقام مسئول در تیر ماه ۱۳۹۴ نیز طی مصاحبه ای با خبرنگاران با اشاره به ضعف نقدینگی گفته بود:کمبود نقدینگی در پی عدم پرداخت مطالبات از سوی ذوب آهن اصفهان، عدم وجود جدول زمان بندی برای پرداخت مطالبات، عدم وجود برنامه ریزی مناسب برای نظم دهی به پرداخت مطالبات و مخارج بالای معدن مانند بیمه تامین اجتماعی کارگران باعث شده تا این معادن با مشکلات فراوانی روبرو شود.

به گفته نصیری این شرکت از سه معدن مذکور در شرق استان سمنان و بخش هایی از استان گلستان، سوخت مورد نیاز شرکت البرز شرقی ( متعلق به ذوب آهن اصفهان و ایمیدرو) و ذوب آهن اصفهان را تامین می کند.

وی با بیان اینکه« 700 کارگر در معادن این شرکت مشغول به کار هستند» یادآور شده که « پرداخت مطالبات و تعیین به موقع قیمت برای عرضه زغالسنگ به عنوان دو مشکل عمده معادن زغالسنگ است» که باعث شده «امروز شرکت صنعتی معدنی شمالشرق به روش هایی متوسل شود  تا بتواند حداقل حقوق کارگران خود را پرداخت کند که فروش زغال با کیفیت به برخی شرکت ها از جمله آن است.»

علیرضا ابراهیمی نماینده مردم  آزاد شهر در مجلس نیز با اشاره به حادثه دیدگان معدن  زغال‌سنگ این شهر، گفته است: ظهر روز چهارشنبه در معدن زغال‌سنگ آزادشهر انفجاری شدید رخ داد و باعث تخریب بخشی از این معدن شد که متأسفانه تعدادی از کارگران مشغول به کار در آن مجروح و تعداد زیادی در تونل‌های معدن محبوس شده‌اند که تا کنون جسد ۲۵ معدن‌چی شناسایی و خارج شده است.

ابراهیمی با بیان اینکه معدن زمستان یورت آزاد شهر با امکانات ۵۰ سال گذشته در حال اداره شدن بود، تصریح کرد: کمبود امکانات در این معدن بی‌داد می‌کرد و تجهیزات امدادی مناسبی نیز در این معدن وجود نداشته است.

به گزارش آرمان اقتصادی صورت سود و زیان پیش بینی شده شرکت صنعتی و معدنی شمالشرق شاهرود برای سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ماه ۱۳۹۶ نیز در حالی از برآورد سود ۴۰۷ ریالی حکایت دارد که حسابرس این شرکت اظهار نظر خود را در این زمینه مردود اعلام کرده است.

حسابرس "کشرق" عنوان کرده که : « روند مقادیر و مبالغ تولید و فروش واقعی طی سنوات مالی گذشته ، حاکی ازنوسانات قابل ملاحظه در تولید و فروش(مقداری و ریالی) می باشد و همچنین پیش بینی سود و زیان سال ۱۳۹۶ شرکت با در نظر گرفتن شرایط و اوضاع احوال کنونی صنعت و افزایش تولید (نسبت به سال مالی قبل) تا مقدار ۱۰۱.۰۰۰ تن صورت گرفته است. با توجه به شرایط اقتصادی، تحقق مفروضات مذکور بستگی به پذیرش نرخ های فروش پیشنهادی شرکت از طرف مشتریان و اعلام نظر مراجع ذیربط و ترکیب تولید ذغالسنگ می باشد. پیش بینی های صورت گرفته منوط به تحقق پیش فرض های انجام شده می باشد.»

وی تاکید کرده که « برآورد هزینه‌های دستمزد مستقیم و سربار تولید از بابت استخراج ذغالسنگ که به بهای تمام شده حفریات تونل (پیشروی معادن) و همچنین بهای تمام شده کالای فروش رفته تخصیص می یابد، قابل تغییر می باشد و این نحوه عمل شرکت با توجه به عدم رعایت یکسان در خصوص تخصیص هزینه ها مزیور نسبت به سنواتی مالی قبل،منجر به تاثیر اساسی  بر سود و زیان پیش بینی شده خواهد شد»

و سه سوال بی جواب…

با بررسی اتفاق های مذکور و اذعان هیات مدیره شرکت صنعتی و معدنی شمالشرق شاهرود در گزارش عملکرد ۱۲ ماهه خود مبنی بر مستهلک بودن تجهزیات ؛این پرسش مطرح می شود که چرا با علم به وجود تعطیلی دو ساله معدن در قسمت زمستان یورت شرقی و ضرورت تعمیرات بیشتر به دلیل عدم فعالیت در این شبکه و با توجه به آبخیزی معادن کل مجموعه که فشارهای مضاعفی را به تونل ها تحمیل و ریزش های احتمالی را افزایش داده اما در سال مالی ۹۶ بدون آنکه برآورد و یا خروجی مشخصی از میزان بازرسی ها و بهداشت و ایمنی کارگاه وجود داشته باشد همچنان بی وقفه به فعالیت این معدن ادامه داده اند؟

با توجه به اعتراف مدیر عامل "کشرق" برای توسل به روش هایی که بتواند حداقل حقوق کارگران این شرکت را از طریق فروش زغال با کیفیت به برخی شرکت ها پرداخت کند آیا این ادعا می تواند دلیل موجهی برای زیر پا گذاشتن اصول بهداشت و ایمنی و یا چشم پوشی از تعمیرات اساسی باشد ؟

آیا احداث کارخانه زغالشویی این شرکت در فاصله ۳۵ کیلیومتری جاده آزاد شهر به شاهرود با هدف سودآوری بیشتر برای سهامداران ارزش بالاتری نسبت به جان دادن کارگران بی گناهی دارد که با حداقل امکانات ممکن و تجهیزات مستهلک فقط به دنبال بدست آوردن نانی برای خانواده های خود بوده اند؟

و پرسش آخر اینکه چرا مطالبات این شرکت کار محور از سوی شرکت ذوب آهن باید تا جایی به تعویق بیافتد که برای تعویض و یا حتی تعمیر تجهیزات مستهلک خود پولی در بساط نداشته باشد؟

آیا برای اعضای هیات مدیره "کشرق" که شنبه هفته آینده میزبان انبوهی از سهامداران خود در مجمع عادی سالیانه خواهند بود فرصتی خواهد ماند تا پاداش و یا حق حضوری را از این مجمع طلب کنند؟

یادآور می شود هیات مدیره این شرکت در سال مالی ۹۴ به دلیل تحقق زیان تنها به تصویب حق حضور ۵۵۰ هزار تومانی اعضای هیات مدیره اکتفا کرده بود.

گزارش از فرزاد اصلانی