الزامات و اقدامات لازم برای به صفر رساندن وابستگی بودجه به نفت

معاون وزیر اقتصاد در دولت هشتم، گفت: جداسازی بودجه عمرانی از درآمدهای نفتی مطلقاً تا یک دهه امکان‌پذیر نیست و برای این کار باید ساختار بودجه تغییر کند.

به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی به نقل از فارس، حیدر مستخدمین حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس و در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان بودجه دولت را از درآمدهای نفتی جدا کرد،‌گفت: بیش از ۴ دهه است که در این باره صحبت می‌شود، اما هنوز در اقتصاد کشور برنامه تفصیلی برای جداسازی بودجه از نفت وجود ندارد.

معاون وزیر اقتصاد در دولت هشتم با بیان اینکه آثار نوسان درآمدهای نفتی همیشه در زندگی مردم اشک بار شده است، افزود:‌ کاهش درآمدهای نفتی باعث از بین رفتن آرامش ذهنی مردم می‌شود و در نتیجه این موضوع مسائلی از این قبیل مطرح می‌شود که چرا اوضاع اقتصادی کشور این گونه است؟ چرا گرانی هست؟ چرا تورم هست؟‌ و چرا به لحاظ اقتصادی از غافله عقب مانده‌ایم؟‌

این کارشناس بازار پول و سرمایه بیان داشت: برای جلوگیری از بیان این مسائل باید اتکا به درآمدهای نفتی را از زندگی روزمره مردم جدا کرد و درآمدهای حاصل از نفت را به کارهای زیربنایی دولت که عامه مردم از آن استفاده می‌کنند مانند جاده‌سازی، توسعه حمل و نقل، ارتقاء بهداشت و درمان اختصاص داد و به عبارتی درآمدهای نفتی را صرف بودجه‌ جاری یا مصرفی کشور نکرد.

وی با بیان اینکه تبدیل شدن اقتصاد کشور به اقتصاد بدون نفت زمان جداست، اظهار داشت: هنوز اقدام جدی برای این موضوع انجام نشده، به  عنوان مثال هنوز طرح جامع مالیاتی برای کاهش وابستگی بودجه از نفت وجود ندارد.

مستخدمین حسینی با بیان اینکه مصارف ارزی کشور حدود ۴۰ میلیارد دلار در سال است، گفت: این مبلغ امروز در قالب صادرات غیرنفتی از جمله صادرات  فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی‌ها به دست می‌آید.

وی افزود: البته در مورد بازگشت ارز حاصل از صادرات نگرانی‌هایی وجود دارد.

*طرح جامع و کاملی برای صادرات وجود ندارد 

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه هنوز طرح جامع و کاملی برای صادرات وجود ندارد، گفت: این بدان معناست که دولت از جیب مردم و اتکای به درآمدهای مردم که همان درآمدهای حاصل از نفت است، زمینه و شرایط را برای فعالیت واحدهای بزرگ صنعتی مانند پتروشیمی‌ها فراهم کرده و اکنون که این شرکت‌ها محصولات خود را صادر می‌کنند، به عناوین مختلف حاضر به بازگشت ارز حاصل از صادرات خود به چرخه اقتصاد نیستند.

این کارشناس اقتصادی افزود: این واحدهای صنعتی به علت اینکه ارز بازار آزاد گران‌تر از ارز سامانه نیما است، حاضر نیستند ارز حاصل از صادرات خود را به قیمت نیمایی در سامانه نیما عرضه کنند، در حالی که کسی به این موضوع ورود نکرده است که شکل‌گیری این قبیل واحدهای صنعتی با امکانات و بهره‌گیری درآمدهای نفتی حاصل شده است.

وی با بیان اینکه دولت به علت افزایش درآمدهای مالیاتی عنوان می‌کند که وابستگی بودجه به نفت کاهش یافته است، گفت: اما به این نکته توجه نمی‌کند که اخذ مالیات در بسیاری موارد به نفت بستگی دارد، به این دلیل که اگر درآمدهای نفتی تولید نشود، نمی‌توان از آن درآمدی کسب کرد.

*دولت محدودیت‌های کسب و کار را بردارد

 مستخدمین‌حسینی در پاسخ به این سؤال که در شرایط فعلی برای کاهش وابستگی بودجه به نفت چه باید کرد،‌ گفت: دولت باید فضای کسب و کار را از محدودیت‌هایی که وجود دارد، رها کند.

وی بیان داشت: بر اساس اعلام وزارت اقتصاد و دارایی ۶۰۰ محدودیت در فضای کسب و کار وجود دارد که این محدودیت‌ها بر فضای اقتصادی، اقتصادی و سرمایه‌گذاری ملی اثرگذار بوده است.

این کارشناس بازار پول و سرمایه با اشاره به فعالیت‌ کسب و کارهایی مانند تاکسی‌های اینترنتی در چند سال اخیر در کشور،‌ گفت: اگر دولت موانع کسب و کار را از سر راه بردارد، این گونه کسب و کارها راحت‌تر شکل می‌گیرد.

* تسهیلات بانکی در اختیار فعالان اقتصادی واقعی قرار گیرد نه افراد خاص 

وی با تأکید بر اینکه اگر تسهیلات بانکی در اختیار فعالان اقتصادی واقعی و نه افراد خاص قرار گیرد، دولت نیازی نسبت برای اشتغال‌زایی خودش را به زحمت بیندازد، گفت: فقط کافی است دولت سیاست‌گذاری کند تا به این اقدامات و اشتغال‌زایی توسط بخش خصوصی آرام آرام سطح اتکا بودجه از درآمدهای نفتی کاهش یابد.

وی با بیان اینکه برای کاهش بودجه به درآمدهای نفتی ۳ تا ۵ سال زمان نیاز است‌،گفت: وقتی مردم ببینند که درآمدهای حاصل از نفت صرف زیرساخت‌ها از جمله جاده‌سازی و افزایش رفاه عمومی جامعه می‌شود، قطع به یقین پذیرای تنگناها می‌شوند، چنانچه تاریخچه مردم طی ۴ دهه این را نشان داده است.

وی با اقتصاد از اینکه نحوه اجرایی شدن مالیات بر ارزش افزوده با آنچه در دهه ۸۰ در مجلس مصوب شد، متفاوت است،‌گفت: یکی از اهداف وضع مالیات بر ارزش افزوده جلوگیری از واردات کالاهای قاچاق و ردیابی اقلام وارداتی بود، اما اکنون مالیات بر ارزش افزوده به ابزاری برای تحت فشار قرار دادن مردم شده است.

مستخدمین‌حسینی افزود:‌ مالیات بر ارزش افزوده باید مالیات بر مصرف را رقم می‌زد و باید منجر به شفاف‌سازی اقتصاد می‌شد.

* برای افزایش درآمدهای دولت معافیت‌ها مالیاتی حذف شود

وی با تأکید بر اینکه باید پایه‌های مالیاتی افزایش یابد، گفت: برای اصلاح درآمدهای دولت باید هرگونه معافیت‌های مالیاتی حذف شود.

وی افزود: امروز شاهد فعالیت بازرگانی بسیاری از انجمن‌های خیریه هستیم که معاف از مالیات هستند، در حالی که اگر دولت تشخیص می‌دهد که به دلایلی باید به سازمان و یا نهادهای کمک شود، این موضوع باید در یک سرفصل جداگانه تعریف و انجام شود و در پایان هر سال هم بیلان آن منتشر شود، نه اینکه برای کمک به آنها معافیت مالیاتی وضع شود.

معاون اسبق وزارت اقتصاد بیان داشت: گسترش فعالیت‌های اقتصادی منجر به افزایش درآمدهای مالیاتی می‌شود در حالی که ما به دنبال این مکانیسم‌ها نیستیم.

وی با اشاره به اینکه نفت ما را تنبل کرده است، گفت: جسارت نداریم تا درآمدهای حاصل از نفت را به آن چیزی که عامه مردم از آن استفاده می‌کنند، اختصاص دهیم.

وی در پاسخ به این سوال که چرا علیرغم تغییرات مختلفی که در بخشنامه‌های مربوط به پیمان‌سپاری ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات صورت گرفته در یکسال اخیر هنوز این بخشنامه نظر صادرکنندگان را به طور کامل جلب نکرده است،‌گفت: برای این موضوع باید یکسان‌سازی نرخ ارز انجام شود، بشر دارای خصیصه سودجویی است و تا زمانی که امکان عرضه ارز برای یک صادرکننده با قیمت بیشتری نسبت به سامانه نیما در جای دیگر مثل بازار آزاد ارز وجود دارد، طبیعی است که در مقابل عرضه آن با قیمت پایین‌تر مقاومت کند.

وی افزود: در حال حاضر هم که واردات برخی کالا با نرخ ارز دولتی ۴۲۰۰ تومان انجام می‌شود، اما برخی از آن کالاها با نرخ ارز بازار آزاد به دست مصرف‌کننده می‌رسد.

وی در پاسخ به این سوال که اشکال کار کجاست، گفت: اشکال در این است که سیاست‌های بنیانی اصلاح نمی‌شود. سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز جلوی بسیاری از رانت‌ها و بازنگشتن ارز حاصل از صادرات را می‌گیرد.

این کارشناس بازار پول و سرمایه بیان داشت: روحانی از روز اول در دولت اولش اعلام کرد که یکسان‌سازی نرخ ارز تا ۱۰۰ روز دیگر محقق می‌شود، اما این موضوع تا این لحظه محقق نشده است.

وی افزود:‌ در مقابل سوء استفاده و رانت‌خواری ناشی از عدم یکسان سازی نرخ ارز قدرت قهریه جاری و ساری بی‌اثر بوده است، بنابراین در این شرایط باید ساختار اقتصاد را درست کرد و یکسان‌سازی نرخ ارز را انجام داد.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان در این شرایط وابستگی بودجه عمرانی از درآمدهای نفتی را کاهش و یا حتی به صفر رساند،‌گفت: در این مرحله خیر، این کار تا یک دهه به طور مطلق امکان‌پذیر نیست، برای این کار باید ساختار بودجه تغییر کند و بودجه باید به سمت و سوی بودجه عملیاتی پیش رود.