بررسی عملکرد صنعت پرداخت در یک‌سال
در شرایطی که فعالیت‌های بانکی در جهان با سرعت خیره‌کننده‌یی به سمت استفاده از بانکداری آنلاین و ابزارهایی مانند موبایل بانک و اپلیکیشن‌های پرداخت می‌رود، اما آمار پذیرندگی بانک‌ها در آذرماه نشان می‌دهد سهم بازار پذیرش تلفن همراه نسبت به سایر ابزارها نظیر کارتخوان فروشگاهی، عابربانک‌ها و پذیرش اینترنتی پایین‌تر است و با وجود رشد تراکنش‌های کیف پول الکترونیکی، سهم و استفاده از تله‌پردازها و اپلیکیشن‌ها با اقبال کمتری رو‌به‌رو بوده است زیرا به دلیل ممنوعیت‌های بانک مرکزی، تله‌پرداز و نرم‌افزارها تنها قادر به ارائه خدمت پرداخت قبض و خرید شارژ است و برخی کارشناسان و مسوولان اقتصادی از جمله وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خواستار توجه بانک مرکزی به استفاده از تلفن‌های همراه در پرداخت‌های بانکی و خریدهای الکترونیکی هستند.
به گزارش آرمان اقتصادی،براساس آخرین گزارش شاپرک، در آذرماه سال جاری ۱۰۶۹میلیون تراکنش به ارزش ۱۱۹هزار میلیارد تومان گزارش شده است که نشان می‌دهد، ارزش تراکنش‌های آذرماه نسبت به ماه قبل منفی ۰.۴۵درصد رشد و در مقایسه با آذرماه سال قبل ۳۴.۴۲درصد رشد داشته است همچنین با بررسی شاخص اثربخشی کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی مشخص شد که بالاترین میزان این شاخص مربوط به شرکت به‌پرداخت ملت با ضریب ۱.۶۶۶ بوده و تعداد تراکنش‌های بیشتری روی پایانه‌های این شرکت انجام شده و کمترین میزان این شاخص با ضریب ۰.۳۶۸ به شرکت الکترونیک کارت دماوند اختصاص یافته است.
شاخص خطای پذیرندگی به تعداد کل خطاها در آذرماه سال جاری نشان داد که شرکت الکترونیک کارت دماوند بالاترین میزان شاخص (۱.۲۶۶درصد) و شرکت مبنا کارت آریا (۰.۰۵درصد) کمترین میزان این شاخص را داشته است. همچنین محاسبه سهم کارتخوان‌های کم تراکنش و فاقد تراکنش از پایانه‌های فعال نشان می‌دهد که شرکت الکترونیک کارت دماوند بالاترین سهم با ۲۳.۵۲درصد و شرکت به‌پرداخت ملت کمترین سهم با ۷.۷۵درصد را به خود اختصاص داده‌اند.
افزایش ارزش تراکنش‌ها
کل تراکنش‌های شاپرکی در آذرماه ۹۵ نسبت به ماه مشابه در سال گذشته با افزایش ۱۷/۳درصدی در تعداد و ۷۸/۴۶درصدی در ارزش مواجه بوده است.
ارزش حقیقی تراکنش‌ها در آذرماه ۹۵ با کاهش ۴۵درصدی مواجه شده است و همچنین این شاخص نسبت به آذرماه سال گذشته افزایش ۴۲/۳۴درصدی را تجربه کرده که بیانگر این است که متوسط ارزش تراکنش‌های شاپرکی نسبت به آذرماه ۹۴ بیشتر بوده و تراکنش‌ها دارای مبلغ بیشتری در آذرماه سال ۹۵ هستند.
سهم بالای کارتخوان‌های فروشگاهی
بیشترین تعداد ابزار پذیرش در آبان و آذرماه سال ۹۵ با سهم ۴۸/۹۵ در آذرماه مربوط به کارتخوان‌های فروشگاهی است که با تعداد ۵میلیون و ۵۸۰هزار و ۵۰۱ دستگاه فعال سیستم همچنان در صدر جدول ایستاده ولی کاهش ۸۱/۱درصدی نسبت به ماه گذشته را تجربه کرده است.
ابزار پذیرش اینترنتی نیز در آذرماه سال ۹۵ با رشد ۴۳/۳۷۲درصدی نسبت به آبان ماه سال ۹۵ مواجه شده است و با ۲۵۳هزار و ۳۵۸دستگاه از تعداد کل ابزارهای پذیرش فعال سیستمی سهم ۴.۳۳درصدی را کسب کرده است که با توجه به سهم ۹۳/۰درصدی در ماه قبل با رشد قابل ملاحظه‌یی مواجه بوده و دلیل اصلی این افزایش ارائه خدمت امکان پرداخت اینترنتی به پذیرندگان کارتخوان‌های فروشگاهی است.
سهم اندک تراکنش موبایلی
در آذرماه سال ۹۵ ابزار پذیرش فعال موبایلی نیز با تعداد ۱۰هزارو ۶۵۵ دستگاه با رشد ۹۹/۰درصدی نسبت به ماه قبل مواجه بوده و تنها ۰.۱۸درصد سهم بازار از کل تعداد ابزارهای فعال پذیرش را به خود اختصاص داده است.
سهم بانک‌ها
بانک ملت با کسب ۳۴,۵۴درصد از تعداد تراکنش‌ها و سهم ۳۲,۳۲درصدی در آذرماه ۹۵ از میان ۳۴ بانک و موسسه اعتباری مجاز در لیست بانک‌های پذیرنده تراکنش‌های بانکداری الکترونیکی در مبلغ تراکنش برای نهمین ماه
پی‌درپی در سال ۹۵ در جایگاه نخست در بین تمام بانک‌های پذیرنده به دست آورده است.
بر اساس این گزارش بانک ملی نیز با سهم ۷,۱۲درصدی در تعداد تراکنش‌ها در جایگاه سوم و همچنین با سهم ۱۰.۹۴درصدی در مبلغ تراکنش در جایگاه سوم قرار گرفت. نکته قابل توجه اینکه بانک صادرات با سهم ۶,۷۲درصدی در تعداد تراکنش‌ها و جایگاه چهارم در تعداد تراکنش‌ها دارای سهم ۱۲.۴۵درصدی در مبلغ تراکنش‌ها و جایگاه دوم در این بخش است که این امر نشانگر این است میانگین مبالغ در هر تراکنش در این بانک بیشتر از بانک‌ها ذکرشده است. همچنین بانک پارسیان با سهم ۷,۳۹درصدی در تعداد تراکنش‌ها در جایگاه دوم در این بخش و با سهم ۳.۵۹درصدی در مبلغ تراکنش‌ها در جایگاه نهم در مبلغ تراکنش‌های بانکی در آذرماه قرار گرفت.
همچنین بانک‌های ملی، پارسیان و صادرات به ترتیب با اختصاص ۷,۷۰، ۷.۶۸ و ۷.۶۱درصدی در ابزار در تعداد تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در جایگاه دوم تا چهارم قرار گرفتند و در تعداد تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی بانک‌های سامان، ملی و پارسیان به ترتیب با اختصاص ۱۴.۳۳، ۱۴.۲۶ و ۱۰.۲۵درصدی در مقام‌های دوم تا چهارم ایستادند همچنین بانک‌های آینده با سهم ۱۵.۴۱درصدی در رتبه دوم و پارسیان با سهم ۴.۰۷درصدی در رتبه سوم در تعداد تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی قرار گرفتند. سهم قابل ملاحظه بانک آینده ۱۵,۴۱درصد در تعداد تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی است درصورتی که این بانک در کل کمتر از ۲درصد شبکه پرداخت را در اختیار دارد.
بر اساس این گزارش در آذرماه نیز بانک ملت بالاترین سهم مبلغی در هر‌یک از ابزارهای پذیرنده را کسب کرده است و سهم این بانک از مبلغ کارتخوان‌های فروشگاهی ۳۰,۴۸، از ابزار پذیرش اینترنتی ۵۳.۹۹ و از ابزار پذیرش موبایلی ۵۸.۳۷بوده است درحالی که درمجموع تنها ۳۲.۳۶درصد کل مبالغ تراکنش‌های کارتی به حساب مشتریان این بانک واریز شده است.
بر اساس این گزارش بانک صادرات با سهم ۱۳,۲۹درصدی در رتبه دوم، بانک ملی ایران با سهم ۱۰.۳۲درصدی در رتبه سوم و بانک کشاورزی با سهم ۵.۰۳درصدی رتبه چهارم از مبلغ تراکنش‌های کارتخوان‌های فروشگاهی را به خود اختصاص دادند و همچنین بانک‌های ملی، سامان و رفاه کارگران به ترتیب با سهم ۱۹.۵۴، ۴.۵۳ و ۳.۶۹درصدی در جایگاه دوم تا چهارم در مبلغ تراکنش‌های اینترنتی قرار گرفتند و بانک‌های آینده، اقتصاد نوین و سامان نیز با ۱۱، ۱۰.۷۶ و ۷.۶۴ رتبه دوم و سوم را در مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش بانکی در آذرماه سال ۹۵ کسب کردند.
راهکار الکترونیکی برای مقابله با پولشویی
به نوشته تعادل، بانک‌ها در تمام دنیا به سمت شفافیت بیشتر در حرکت هستند. در ایران نگاه‌ها به این سمت است که نقش آی‌تی در تحقق بانکداری الکترونیکی چیست. ما طبق گزارش‌های جهانی در سال ۲۰۱۶ جزو کشورهای پرریسک از نظر پولشویی بوده‌ایم و حتی از افغانستان هم بالاتر همچنین در سال ۹۴ حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان سود سپرده بانکی پرداخت شده است که از نظر نقدی شاید تامین آن برای بانک‌ها دشوار باشد.
ویژگی عمده بانکداری کشور ما شعبه‌محور بودن است و آی‌تی می‌تواند در اینجا به ما کمک کند. این میراثی است که از گذشته داریم. تقریبا به‌ازای هر ۱۳۰۰نفر یک شعبه داریم. حدود ۲۲ یا ۲۳هزار شعبه در کشور داریم و ۵ بانک کشور ما تقریبا نصف شعب را در اختیار دارند.
طبق بررسی‌ها تقریبا ۴۰درصد هزینه بانک‌ها هزینه شعب است و بانکداری الکترونیکی ۹۰درصد تراکنش‌ها را به بیرون شعبه‌ها آورده که این اتفاق خیلی بزرگی است. مدل‌های کسب و‌کار نیز به‌گونه‌یی است که هزینه‌هایی را به بانک‌ها تحمیل می‌کند.
اطلاعات سال ۹۴ حاکی از آن است که ۵درصد هزینه‌های بانک‌ها مربوط به کارمزد است و به‌دلیل تغییر قوانین و مقررات و با توجه به تراکنش‌های گسترده‌یی که این روزها روی دستگاه‌های کارتخوان انجام می‌شود و از آنجا که بانک‌ها بابت ارائه چنین خدماتی کارمزد می‌دهند، پیش‌بینی می‌شود که این رقم برای سال ۹۵ افزایش یابد. بانکداری الکترونیکی اکنون در جهان، تغییری در رفتار مشتریان ایجاد کرده که به موجب آن حدود ۸۲درصد افرادی که شعبه برای آنها مهم است در ماه یک‌بار مراجعه حضوری به شعبه دارند.
