نگاهی به آمار شاپرک از وضعیت صنعت پرداخت در سال ۱۳۹۷ و سهم شرکت‌ها / میزان تراکنش‌ها از تولید ناخالص داخلی بیشتر است
گزارش سالانه اقتصادی شاپرک از صنعت پرداخت کشور مربوط به سال ۱۳۹۷ منتشر شد. در این گزارش، سهم هر یک از PSPها، بانک‌ها و ابزارهای پرداخت الکترونیکی از کل تراکنش‌های الکترونیکی سال ۹۷ مشخص شده است.
به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی و به نقل از راه پرداخت، گزارش اقتصادی سالیانه شاپرک در پنج فصل «شاخص‌های عملکردی شاپرک در سال ۱۳۹۷»، «کیفیت انجام خدمات پرداخت الکترونیک کارتی»، «بررسی عملکرد کلی شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات پرداخت»، «بررسی وضعیت بانک‌های صادرکننده و پذیرنده» و «جمع‌بندی»، آمار مختلفی از صنعت پرداخت در سال گذشته را ارائه داده است. در ادامه به برخی از آمارهای مهم این گزارش اشاره می‌کنیم.
برای دانلود، نسخه کامل گزارش اقتصادی سالیانه شاپرک در سال ۹۷، اینجا را کلیک کنید.
کارت‌خوان، محبوب‌ترین ابزار پرداخت الکترونیکی است
در سال ۱۳۹۷ نزدیک به ۲۲ میلیارد تراکنش شاپرکی انجام شده است. گزارش شاپرک، آمار تراکنش‌ها را به تفکیک سه راه پرداخت متفاوت یعنی پرداخت با ابزار پذیرش اینترنتی، ابزار پذیرش موبایلی و کارت‌خوان فروشگاهی، ارائه داده است. بر اساس آمار، علی‌رغم رشد وب و موبایل، پادشاه پرداخت در ایران هنوز هم کارت‌خوان است. بیش از ۸۸ درصد تعداد تراکنش‌ها در سال ۹۷ از طریق کارت‌خوان‌ها انجام شده است؛ این تعداد تراکنش، معادل ۹۰ درصد مجموع مبلغ تراکنش‌ها بوده است.
همچنین تعداد کارت‌خوان‌های کشور در سال گذشته از حدود ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار عدد به ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار عدد رسیده است. اما با توجه به افزایش تعداد ابزارهای پذیریش موبایلی و اینترنتی، سهم بازار کارت‌خوان از کل ابزارهای پرداخت، ۴ درصد کاهش داشته و به ۷۶ درصد رسیده است. در سال گذشته یک میلیون و ۱۸۰ هزار ابزار پذیرش موبایلی و یک میلیون و ۱۲۰ هزار ابزار پذیرش اینترنتی وجود داشته و سهم بازار هر کدام، چیزی در حدود ۱۲ درصد بوده است.
متوسط مبلغ هر تراکنش در سال ۹۷، ۱۱۸ هزار تومان بوده که نسبت به سال گذشته ۱۴ درصد رشد داشته است. متوسط تراکنش با کارت‌خوان، با ۲۷ درصد رشد به ۱۳۶ هزار تومان و تراکنش با ابزار پذیرش موبایلی با یک درصد رشد به ۶۵۰۰ تومان رسیده است. اما متوسط تراکنش با ابزار پذیرش اینترنتی با ۲۸ درصد کاهش، به ۱۸۶ هزار تومان رسیده است.
۶ شرکت PSP بازار پرداخت را در اختیار دارند
از بین ۱۲ شرکت پرداخت کشور ۸۰ درصد تراکنش‌ها را ۶ شرکت پردازش می‌کنند: به‌پرداخت، سپ، آپ، تاپ، ایران کیش و پرداخت الکترونیک سداد.
همین ۶ شرکت، از لحاظ مبلغ هم ۸۰ درصد تراکنش‌ها را پردازش می‌کنند. به‌پرداخت، سپ، ایران کیش، سداد، تاپ و آپ به ترتیب بیشترین سهم مبلغی از تراکنش‌ها را دارند.
در تراکنش‌ها به‌وسیله کارت‌خوان، به‌پرداخت همچنان جایگاه اول را با ۲۳ درصد تعداد تراکنش‌ها حفظ کرده است. به‌پرداخت بیشترین سهم از مبلغ تراکنش‌ها با کارت‌خوان را هم دارد.
آسان پرداخت در سال ۹۷، توانسته با ۲۹ درصد تعداد تراکنش‌ها با ابزار پذیرش اینترنتی، جایگاه اول را از سپ بگیرد. البته سپ با ۳۱ درصد، همچنان بیشترین سهم را از مبلغ ریالی این تراکنش‌ها دارد.
در عوض، آپ در تراکنش با ابزار پذیرش موبایلی که سال قبل با ۳۸ درصد، صدرنشین بود، جای خود را به پرداخت نوین با سهم ۳۲ درصدی‌اش داده است. البته از نظر مبلغ تراکنش‌ها، آپ همچنان جایگاه اول پرداخت از طریق ابزار پذیرش موبایل را با ۳۵ درصد در اختیار دارد.
بر اساس جدول ۵-۳ گزارش، به‌پرداخت، ۲۳ درصد از تراکنش‌های خرید کالا و خدمات را در سال ۹۷ داشته و رتبه اول را دارد. اما در بحث تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ، آپ موفق‌تر از بقیه PSP ها عمل کرده و با ۲۹ درصد از تعداد تراکنش‌ها، مقام اول را دارد.
۸ شرکت، کمتر از سهمی که از ابزارهای پرداخت دارند، تراکنش داشته‌اند
در خصوص کارت‌خوان‌های تراکنش‌دار، ایران کیش، در سال ۹۷ از به‌پرداخت پیش گرفته و بیشترین سهم از کارت‌خوان‌های تراکنش دار را داشته است.
یکی دیگر از آمار منتشرشده، شاخص اثربخشی است. شاخص اثربخشی می‌گوید که یک شرکت PSP با توجه به سهمی که از تعداد ابزارهای پرداخت داشته، چقدر توانسته تراکنش انجام بدهد.
بیشترین اثربخشی را در سال ۹۷، به‌پرداخت با میزان ۱.۶۵۲ داشته است. بر اساس این آمار، چهار شرکت آپ، به‌پرداخت، سپ و تاپ شاخص اثربخشی بیشتر از یک داشته‌اند. این یعنی چهار شرکت نام برده، توانسته‌اند نسبت به سهمشان از تعداد ابزارهای پرداخت، تعداد تراکنش بیشتری را داشته باشند و در عوض، هشت شرکت دیگر که شاخص اثربخشی کمتر از یک داشته‌اند، نتوانسته‌اند به اندازه سهمی که از ابزارها دارند، تراکنش داشته باشند.
پنج بانک، پذیرنده بیش از ۵۰ درصد تراکنش‌ها هستند
در بین بانک‌های کشور، ۵ بانک ملت، ملی، کشاورزی، صادرات و پارسیان، بانک پذیرنده حدود ۵۰ درصد تراکنش‌ها هستند.
از لحاظ مبلغی هم ۴ بانک ملت، ملی، صادرات و کشاورزی، بانک پذیرنده حدود ۵۰ درصد تراکنش‌های شاپرکی هستند.
بانک پارسیان، با ۱۸ درصد، بیشترین کارت هدیه و بن کارت را صادر کرده است. بانک ملت، با ۵۲ درصد، بیشترین تعداد کارت اعتباری صادرشده و بانک ملی، با ۲۲ درصد، بیشترین کارت برداشت صادرشده را در سال ۹۷ داشته‌اند.
ارزش تراکنش‌ها از اسکناس و مسکوک و تولید ناخالص داخلی بیشتر است
در سال ۱۳۹۷ نزدیک به ۲۲ میلیارد تراکنش شاپرکی انجام شده است. مبلغ این تراکنش‌ها نزدیک ۲۶ هزار هزار میلیارد ریال شده است. تعداد تراکنش‌ها نسبت به سال ۹۶، ۲۸ درصد و مبلغ تراکنش‌ها، ۴۷ درصد رشد داشته است.
۸۰ درصد تراکنش‌های انجام شده روی شبکه شاپرک، به‌منظور خرید کالا و خدمات بوده است. ۱۲ درصد تراکنش‌ها به‌منظور پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است و ۵ درصد ترافیکی که شبکه شاپرک متحمل شده هم صرف مانده گیری کاربران از حسابشان شده است.
گزارش شاپرک، آمارهای جالبی در خصوص نسبت تراکنش‌ها به نقدینگی و GDP ارائه داده است. بر اساس آمار ماه‌های فروردین تا آذر ۹۷، ارزش تراکنش‌های شاپرک چیزی در حدود ۶.۵ تا ۹ درصد از نقدینگی کشور بوده است. میزان نقدینگی در این ماه‌ها، در حدود ۱۵ هزار میلیون میلیون ریال تا ۱۷ هزار میلیون میلیون ریال شناور بوده و ارزش تراکنش‌های شاپرک در هر یک از این ماه‌ها، چیزی در حدود هزار تا ۱۵۰۰ میلیون میلیون ریال بوده است.
آمار فوق را می‌توان با حجم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص مقایسه کرد. در ماه‌های فروردین تا آذر ۹۷، اسکناس و مسکوک در دست اشخاص، چیزی در حدود ۴۰۰ میلیون میلیون ریال بوده که حدودا برابر است با ۲ درصد از نقدینگی کشور. نسبت ارزش تراکنش‌های شاپرک نسبت به GDP کشور در بهار ۹۷، ۱۱۸ درصد بوده است.
