وعده سر خرمن افزایش وام ازدواج

*مسعود دانشمند/ اقتصاد‌دان

برخی از کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری وعده‌هایی درباره دوبرابر شدن وام ازدواج می‌دهند. بر اساس آمار‌های رسمی از ابتدای سال ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۳۹۱ بیش از ۱۱۱‌هزار‌میلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از سوی بانک‌های کشور به متقاضیان پرداخت شده است، در حالی که از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان سال ۱۳۹۵ این رقم با ۷۰‌درصد رشد به بیش از ۱۹۱‌هزار‌میلیارد ریال رسیده است. وعده دو برابر کردن وام ازدواج صحیح و منطقی نیست. بر اساس قانون بودجه سال ۱۳۹۵ مبلغ وام ازدواج برای هر یک از زوج‌ها تا سقف ۱۰۰‌میلیون ریال افزایش یافته و بانک مرکزی، بانک‌های کشور را موظف به پرداخت این تسهیلات از محل قرض‌الحسنه جاری و پس‌انداز بانک‌ها کرده است. بیشتر شدن این وام یعنی خالی شدن بیشتر صندوق سپرده‌های بانکی و در فشار قرار دادن بیشتر بانک‌ها. این درحالی است که بانک‌ها در شرایط کنونی توان پرداخت وام ۱۰ میلیونی را هم ندارند. بحران بانکی در کشور ما کم نیست. پایین بودن بهره‌وری تا داشتن مازاد نیروی انسانی و وصول مطالبات معوقه و موضوعات مربوط به کفایت سرمایه، از عمده مشکلات بانک‌هاست که قبل از وعده وام باید برای این مشکلات چاره‌ای اندیشید. توان بانک‌ها باید افزایش پیدا کند. اگر نظام بانکداری اصلاح نشود، قادر به پاسخ‌دهی به نیازهای جامعه نخواهد بود. متاسفانه اکنون بانکداری به یک جریان یکطرفه شبیه شده است که تسهیلات و وام‌ها را در اختیار متقاضیان می‌گذارد، اما دریافت‌کنندگان، این وام و تسهیلات را به بانک برنمی‌گردانند و بر حجم مطالبات معوقه بانک‌ها افزوده می‌شود. سیکل بانک باید بسته شود، یعنی تسهیلات بانک‌ها به آنها بازگرداننده شود تا بتواند آنها را در اختیار دیگر متقاضیان قرار دهد. اکنون چنین سیکلی وجود ندارد. تسهیلات ارائه می‌شود و باز نمی‌گردد. با این اوصاف مبلغ فعلی وام ازدواج هم برای بانک‌ها یک فشار مضاعف است و امکان افزایش وام ازدواج وجود ندارد. مدیریت بازار پولی و مالی باید به بانک‌ها نگاهی نو داشته باشد تا بتواند نیازهای جامعه را پاسخ دهد. نیازهایی چون وام مسکن، وام ازدواج، نقدینگی واحدهای تولیدی، نقدینگی واحدهای خدماتی و… همگی در گرو اصلاحات بانکی و توانمندسازی بانک‌هاست. منطقی‌ترین توقعی که ما می‌توانیم از دولت داشته باشیم، نه دادن تسهیلات برای ازدواج، بلکه ایجاد اشتغال است. جوانی که شغل مناسب و توانمندی مناسب برای کار را نداشته باشد، حتی در صورت دریافت ۵۰۰‌میلیون تومان تسهیلات، نمی‌تواند از آن استفاده‌ای کند و جز آنکه پول را وارد کارهای تورم‌زایی چون خرید و فروش و دلالی کند، سودی از تسهیلات نمی‌برد. تمام کارهایی که غیرتولیدی و غیرمولد باشند، ایجاد تورم می‌کنند. با ارائه تسهیلات به جوانی که دانش و مهارت شغلی را دارا نیست، تنها تورم افزایش پیدا می‌کند که این نه به نفع جوانان و نه به نفع هیچ‌قشری در جامعه است. بهترین کار برای نسل جوان ایجاد اشتغال است. می‌توان گفت به ترتیب اهمیت، حل کردن مشکل بیکاری، و بعد مشکل مسکن و بعد تسهیلات ازدواج جوانان باید مورد توجه دولت باشد.